‘Ik ga in geen geval terug’, zeggen de Afrikanen bij het station

Het grote plein voor het monumentale centraal station van Milaan biedt tegen het vallen van de avond de aanblik van een Afrikaanse markt. Die indruk wordt versterkt door vrolijke Afrikaanse muziek die uit radio’s schalt. Sommige Afrikanen proberen goedkoop speelgoed aan de man te brengen of kleurige polsbandjes die volgens hen geluk brengen. Anderen bedelen, maar de meesten – afkomstig uit allerlei Afrikaanse landen en overwegend illegaal – zitten met elkaar te kletsen na weer een dag ploeteren in een stad waar ze zich niet welkom voelen.

De dreigementen van de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini dat hij alle illegale migranten Italië uit wil zetten maken op veel geharde migranten weinig indruk. „Ministers roepen wel vaker dingen”, zegt Ibrahim (40), een man in grijs T-shirt en zwarte broek die op een hekje bij het plein zit. „Ik ga in geen geval terug naar mijn land.” Hij komt uit het West-Afrikaanse Gambia en is homo, iets wat hem daar een lange gevangenisstraf zou kunnen opleveren. Zijn asielverzoek werd echter door de Italiaanse autoriteiten afgewezen. Inmiddels houdt hij zich al vijf jaar staande door zich te prostitueren. „Soms vind ik geen klanten, dan slaap ik buiten.”

‘Ze zwerven overal in de stad’

Veel Milanezen zijn het op zichzelf eens met Salvini dat het tijd is voor actie tegen de illegale immigranten. Voorgaande regeringen hebben het probleem niet slagvaardig genoeg aangepakt, vinden ze. „Er zijn gewoon te veel migranten gekomen”, zegt Antonella Livigni, een verpleegkundige die inkopen doet bij een supermarkt. „Ze zwerven overal in de stad rond, slapen in parken of op straat en af en toe stelen ze. Vooral ’s avonds als ik van mijn werk terugga, voel ik me niet op mijn gemak meer. Ik weet dat die migranten vaak een ellendig lot hebben maar Italië kan nu eenmaal niet alle armen van de wereld opvangen.”

Dat wil niet zeggen dat de Italianen allemaal vinden dat de migranten zo nodig met geweld het land uit moeten worden gegooid, zoals Salvini oppert. Zij wijzen erop dat een land als Duitsland erin is geslaagd een miljoen Syriërs en andere vluchtelingen op een fatsoenlijke manier op te vangen.

„Zo moeten ze het hier ook aanpakken”, zegt onderwijzeres Sebastiana Milito (56). Ze vertelt dat haar uit Sicilië afkomstige ouders vroeger ook jarenlang als migranten in Duitsland hebben gewerkt. Zelf was ze onlangs nog in Duitsland. „Daar zie je de migranten niet in parken slapen of de buurt onveilig maken. Ze moeten in Italië ook opvangcentra creëren met talencursussen. Tegelijk moeten ze alles veel strakker regelen, zodat er een eind komt aan die massale toestroom van nieuwe migranten. Wat dat betreft sta ik aan de kant van Salvini.”

Lees ook over de migratieplannen van het nieuwe Italiaanse kabinet: Salvini trotseert verwijt van racisme en wil snelle aanpak van migratie

Maar de retoriek van de nieuwe minister stuit ook op veel verzet. Zijn oplossingen zijn volgens velen volstrekt onrealistisch. Italië, dat zo dicht bij Afrika ligt en zo’n lange kust heeft, kan onmogelijk in één klap een eind maken aan de migrantenstroom zonder dat er zaken ingrijpend veranderen in Afrika en het Midden-Oosten zelf. „Ons land mist bovendien gewoon de middelen om honderdduizenden illegalen zomaar het land uit te zetten”, zegt Alan Scelfo (37), een bankier die op zondag in jogging outfit over straat gaat. „Ik weet zeker dat de nieuwe regering dat over een half jaar of een jaar ook moet erkennen. Bovendien zal Italië ook felle kritiek te verduren krijgen van andere Europese landen dat zulke harde uitzettingen niet stroken met de waarden van Europa,”

Scelfo wijst er ook op dat veel van de immigranten eigenlijk het liefst zo snel mogelijk Italië zouden verlaten om zich in Duitsland, Frankrijk of Groot-Brittannië te vestigen. Maar Frankrijk stuurt hen zonder pardon terug en ook Zwitserland en Oostenrijk zijn wat dat betreft streng. Vliegen zonder documenten is al helemaal geen optie voor hen. Scelfo: „De tragiek is daardoor dat Italië zit opgescheept met allerlei migranten, die hier eigenlijk zelf ook helemaal geen toekomst voor zich zelf zien.”

‘De meesten van ons zijn niet slecht’

Een van hen is de jonge Nigeriaan Godstime. Voor een supermarkt zit hij te bedelen met een voor hem uitgestrekte pet. Anders dan bij voorbeeld Ibrahim bij het station, die een tamelijk verzorgde indruk maakt, ziet hij er haveloos uit. Er hangt een penetrante zweetlucht om hem heen en ondanks de zomerse hitte draagt hij een wollen muts. Hij geeft toe zich wel zorgen te maken over Salvini’s plannen. „De mensen denken dat we slecht zijn maar de meesten van ons zijn helemaal niet slecht”, zegt hij plukkend aan zijn pluizige baardje. „We willen alleen graag een kans om ons te bewijzen. Naar Nigeria ga ik echt niet terug. Wel zou ik graag naar een ander land willen. Naar Noorwegen bij voorbeeld of naar Nederland.”

Lees ook de reportage over jongeren in Italië: Bij je ouders wonen of wegwezen