Zijn er geen wethouders met een migratieachtergrond, of worden ze over het hoofd gezien?

Als iemand de kar getrokken heeft, de afgelopen jaren, is zij het. Joan Nunnely (49) zoekt het hele land af naar nieuw politiek talent, voor haar partij, D66. Als lid van het D66-hoofdbestuur is ze verantwoordelijk voor de opleidingen en talentontwikkeling binnen de partij. Een van haar grote drijfveren: zorgen dat mensen van allerlei verschillende (sociale) achtergronden op de lijst komen.

Eigenlijk gaat die zoektocht goed. "Ze zíjn er", zegt Nunnely. "Ze kloppen aan, met velen." Jongeren met een migratieachtergrond melden zich bij D66, en ook bij andere politieke partijen. Het probleem is alleen: ergens onderweg stokt dat proces soms nog, binnen de partijen zelf. Trouw bracht deze week het nieuws dat 2 procent van de nieuwe wethouders een migratieachtergrond heeft. Het zijn er nog minder dan in de vorige periode. Nunnely was teleurgesteld.

"Wat mij raakt: er wordt gezegd dat die kandidaten er niet zijn. Maar dat is niet zo. Natuurlijk zijn ze er wel. Het is dezelfde reactie als eerder, toen het ging om het geringe aantal vrouwen in de politiek."

Gepasseerd station

Zo zei de landelijke Wethoudersvereniging deze week dat het probleem ligt bij de biculturele kandidaten zelf, die 'hun vinger niet opsteken'. "Een gepasseerd station in de discussie", vindt Nunnely. "Het moet gaan over wat er misgaat nadát ze zich melden."

D66 is een van de politieke partijen die veel werk maakt van diversiteit, en toch heeft ook deze partij nog maar één nieuwe wethouder met een migratieachtergrond. Nermina Kundic, geboren in Bosnië, komt in het nieuwe college in Soest. Aan de wil ligt het niet: er zijn bij D66 opleidingen en trainingsprogramma's, en veel aandacht voor het onderwerp. Nunnely, organisatieadviseur en geboren in Suriname, stond vorig weekend nog voor de D66 Academie zo'n talentenklasje te trainen. Ook daar meldden zich weer jongeren van allerlei afkomst.

Maar bij het verdelen van de zware posten, gaat de voorkeur toch vaak naar een kandidaat met een vertrouwd profiel. "Het blijft een beetje 'onbekend maakt onbemind'. Zeker in de grote steden moeten we nog iets meer ons best doen", zegt Nunnely. Van de kiezers heeft 13 procent een niet-westerse achtergrond, dus 2 procent niet-witte wethouders blijft nog ver weg van een redelijke afspiegeling. Ze waarschuwt: "We moeten ook voorkomen dat geschikte kandidaten het gevoel krijgen dat het toch geen zin heeft je te melden".

Vier keer afgewezen

Dat ligt wel op de loer, zegt Betty Willemsen (46), die met een positief assessment op zak in vier steden solliciteerde op een wethouderspost bij haar partij D66. Ze werd vier keer afgewezen. "Ik ben blij dat er eindelijk aandacht is voor het probleem dat de gemeentebesturen zo wit zijn", zegt Willemsen. Zij leidt een goededoelenstichting en heeft een bedrijf dat gemeenten organisatieadvies geeft.

Het probleem van solliciteren als 'niet-witte' kandidaat, vertelt ze, is de omfloerstheid van de procedure. "Ik schreef natuurlijk niet in mijn brief: benoem mij, want ik ben bicultureel, met een Nederlandse moeder en een Indonesisch-Italiaanse vader. Je wilt dat ze je kiezen om je ervaring. Maar toch speelt die afkomst meteen een rol, zodra je binnenkomt. Ik ben vrij donker uitgevallen. In het gesprek voel je de aarzeling: waar moeten we haar plaatsen?"

Misschien was haar cv niet perfect, zegt Willemsen. "Maar een witte Nederlander kan dan het voordeel van de twijfel krijgen. Een zwarte vrouw zal dat niet snel meemaken. Dan komt het 'feest der herkenning' niet op gang." Sowieso krijgt ze, op straat of het werk, de laatste jaren weer veel vaker de vraag of ze 'Nederlands is', zegt Willemsen.

Maatje te groot

In haar eigen woonplaats, Rotterdam, werd ze afgewezen omdat de stad een maatje te groot voor haar was. "Maar het frustrerende is: in een dorp word ik niet uitgenodigd. Daar is men nog niet zo op zoek naar diversiteit."

Bestuurslid Joan Nunnely van D66 wil niet ingaan op concrete afwijzingen, maar herkent wel enkele elementen uit het verhaal van Betty Willemsen. "Fracties die een wethouder zoeken, moeten anders gaan kijken naar profielen. Als je alleen mensen uitkiest die op jou lijken, dan gaat er iets mis. Dat is een bewustwordingsproces. Ik verwacht dat over vier jaar die mindset al heel anders is. We gaan vooruit. Het mag alleen veel sneller."

Lees ook: Wethouders zijn nog altijd vooral wit

Lokale partijafdelingen putten voor het benoemen van wethouders uit hun eigen netwerk, en dat leidt nog steeds tot een grote oververtegenwoordiging van witte mannen van middelbare leeftijd. Alle nieuwe initiatieven ten spijt.