Wie langdurig ziek wordt, kan dankzij dit kabinet diep vallen

De afgelopen maand was er veel aandacht voor het nieuwste bezuinigingsplan van het kabinet: de loondispensatie. Mensen met een arbeidsbeperking zullen hierdoor bijvoorbeeld geen pensioen meer opbouwen en kunnen er flink in inkomen op achteruit gaan, tot onder het wettelijk minimumloon.

De FNV verzet zich met vele anderen tegen dit plan, omdat mensen met een beperking zo door de bodem van de verzorgingsstaat dreigen te zakken en zich bovendien tweederangs werknemers voelen.

Misschien zijn mensen met een arbeidsbeperking voor veel werkenden ver van hun bed. Maar ook als je gewoon ziek wordt en dat wat langer blijft, worden je rechten steeds verder onderuit gehaald. De onafhankelijke bedrijfsarts die een zwaarwegend en zorgvuldig advies gaf over je reïntegratie is al een aantal jaar op zijn retour. Reïntegratiebureaus, betaald door de werkgever, zetten steeds vaker de toon. Werkgevers willen nóg verder gaan: de bureaus moeten inzage krijgen in de medische gegevens. Natuurlijk heeft de FNV hier fel protest tegen aangetekend.

Als het erop lijkt dat je binnen twee jaar nog niet beter bent, kom je in een heel andere molen terecht. Je denkt in aanmerking te komen voor een loongerelateerde arbeidsongeschiktheidsuitkering, een werknemersverzekering. Maar in de praktijk zijn potentieel arbeidsongeschikte werknemers overgeleverd aan een absurde theoretische keuring. Daarvan is de uitkomst voor een grote groep vooral laagbetaalden dat zij er niet voor in aanmerking komen. Terwijl zij in werkelijkheid maar zeer beperkt in staat zijn te werken.

Restverdiencapaciteit

Bovendien is de hoogte van de uitkering afhankelijk van of je nog werkt of niet. Of je je 'restverdiencapaciteit' benut, in jargon. Kun je geen werk vinden, dan krijg je slechts een percentage van de minimale arbeidsongeschiktheidsuitkering. Aangevuld met bijstand - meer mensen in de bijstand dus. Die bijstand is bovendien flink lager dan een arbeidsongeschiktheidsuitkering en wordt door gemeenten betaald. En dat levert een flinke bezuiniging voor de schatkist op.

Mensen met een beperking zouden in theorie op de arbeidsmarkt gewoon werk moeten kunnen vinden, maar dat komt maar mondjesmaat van de grond. Vooral de overheid zelf heeft heel veel moeite om de in het kader van de banenafspraak beloofde arbeidsplaatsen te creëren. De sociale werkvoorziening die in veel gevallen soelaas zou kunnen bieden wordt in moordend tempo ontmanteld. Tegelijkertijd komt het ministerie van sociale zaken naar buiten met ideeën over de verdere versobering van de arbeidsongeschiktheidsverzekering, een nog theoretischer keuring voor arbeidsongeschikten en met het abjecte plan voor loondispensatie voor mensen met een arbeidsbeperking. Opnieuw tegen de afspraken in.

Kortom: dit kabinet lijkt weg te komen met het breken van afspraken, grijpt eenzijdig in de voorwaarden van werknemersverzekeringen in en bezuinigt en passant vele honderden miljoenen. Dat leidt tot een nieuwe tweedeling in onze maatschappij, waarbij gezondheid het onderscheid maakt.

Afbraak van verzorgingsstaat

In sommige media is de afgelopen tijd geschreven over het dreigende einde van de verzorgingsstaat, waarbij de afbraak van de zorg voor mensen met een arbeidsbeperking nu een laatste te nemen horde is. Daar kunnen we gerust de zorg voor mensen die ziek zijn geworden aan toevoegen. En sinds dit weekeinde ook het verachtelijke VVD-plan om de bijstand te verlagen.

De FNV staat voor een menswaardige maatschappij. Een maatschappij waar mensen die de pech hebben een arbeidsbeperking te hebben of (chronisch) ziek te worden, niet over de rand van de beschaving worden geduwd, maar een volwaardige plaats in onze samenleving hebben. Essentieel is daarbij een volwaardig werknemerschap voor iedereen die wil en kan werken. Daarbij moeten mensen kunnen leven van de bijstand; het sociaal minimum moet omhoog en niet omlaag.

Hoe kun je die afbraak van de verzorgingsstaat ombuigen? Nog in deze kabinetsperiode willen we dat zieke werknemers een menswaardiger begeleiding krijgen. Wat betekent dat concreet?

Geef bedrijfsartsen de onafhankelijke en zwaarwegende adviespositie bij de reïntegratie van zieke werknemers die hun toekomt. Alle kabinetsplannen over aanscherping van regelingen rond arbeidsongeschiktheid: weg ermee. Herzie de keuring van arbeidsongeschikte werknemers.

Maak een einde aan de sterfhuisconstructie van de sociale werkvoorziening en geef deze bedrijven - als sociale ontwikkelingsbedrijven - een belangrijke rol bij het bemiddelen van mensen met een arbeidsbeperking naar werk. En begraaf het loondispensatieplan heel diep in het archief of liever nog de kliko.

De kosten hiervoor zijn een stuk minder dat de structurele 1,4 miljard euro die aandeelhouders van grote bedrijven door het schrappen van de dividendbelasting krijgen omdat dit wellicht wat werkgelegenheid oplevert. En nu we het toch over de schatkist hebben: als de politiek een einde maakt aan de doorgeslagen flexibilisering van de arbeidsmarkt, levert dat volgens onze berekeningen miljarden op.

Daarnaast willen we de discussie blijven aangaan over de wederopbouw van de verzorgingsstaat. Dat is geen links-ideologisch utopisch vergezicht. Dat is bittere noodzaak, willen we voorkomen dat de kloof tussen arm en rijk en tussen ziek en gezond een ontwrichtende uitwerking heeft op onze samenleving.

Lees ook: Wie ziek en arm is, betaalt de rekening

Voor het Rijk mogen de uitgaven aan zorg stabiel zijn, op individueel niveau kunnen de kosten flink stijgen.