'Misverstand dat D66 geëvolueerd is van rebellenclub tot pluchepartij'

Vanmorgen verscheen in de Volkskrant een ingezonden brief van oud-Kamerlid Boris van der Ham en enkele andere D66'ers in het land. De schrijvers hebben zich met enkele tientallen anderen verenigd onder de naam 'Opfrissing'. Zij willen dat partij weer werk maakt van democratische vernieuwing, een van de kroonjuwelen. 

Door afspraken in het regeerakkoord - zoals de afschaffing van het raadgevend referendum - en uit angst dat vernieuwing populisme in de hand werkt, is D66 volgens de critici weggedreven van de eigen idealen. ,,Inspraak van burgers moet niet worden afgeschaft, maar worden verdiept", vertelt Van der Ham. 

Hij is positief over de inbreng in het kabinet. ,,Het is een hartstikke goede tijd om D66'er te zijn, op milieu en onderwijs heeft de partij veel binnengehaald. Al moet je op het punt 'democratie' kritisch zijn. Want we komen ook met alternatieven. Zo ligt er een voorstel om kiezers het recht te geven naast een 'ja' of 'nee' bij een referendum met eigen voorstellen te komen."

Kamerlid Rob Jetten reageert namens D66 op het pleidooi van de critici. Hij meldt het juist goed te vinden dat zijn club een debatpartij is. ,,Deze weken zijn we bijvoorbeeld met leden in het hele land in gesprek over nieuwe ideeën om de democratie te versterken. Daar komen concrete voorstellen uit."

In de wandelgangen van de Tweede Kamer wordt er lauwer gereageerd. ,,We kennen Boris al wat langer", zegt een D66-bron. ,,Hij heeft dit soort dingen al vaker gezegd. Het is ook prima dat we interne discussie omarmen, maar we liggen er niet wakker van."

Een andere initiatiefnemer, Franca Eurlings (D66 Maastricht) wil juist niet spreken over een protest. ,,U moet het vooral zien als een signaal richting de top. Er mag scherper constructief overleg plaatsvinden. Leuk dat we komende tijd naar avonden kunnen om onze mening te geven, maar de vraag is of dat tot iets leidt."

Daniël Boomsma schreef het boek De keuze van D66 en werkt voor het wetenschappelijk bureau. Hij ziet dat er twee partijlijnen zijn die kriskras door elkaar lopen: de radicaal democratische lijn (democratische vernieuwing) van Hans van Mierlo en de sociaal liberale lijn (milieu en sociale vraagstukken) van Jan Terlouw.

Boomsma: ,,Het is een misverstand dat D66 geëvolueerd is van rebellenclub tot pluchepartij. De genoemde partijlijnen zijn twee kanten van dezelfde medaille. Het is steeds zoeken naar een balans. Iedere partijleider legde afgelopen decennia de eigen accenten."  

Volgens Eurlings zit D66 tegenwoordig in 'een spagaat' omdat de afspraken met regeringspartners betekenen dat de partij zich niet vrij genoeg meer kan bewegen richting democratische vernieuwing. ,,Terwijl het essentieel is dat we in de basis weer breder gaan kijken naar onze idealen."