Duizenden Britten zweren trouw aan de Duitse Grondwet

In 2015 kregen nog slechts 622 Britten het Duitse staatsburgerschap, in 2016 waren dat er al 2865 en in 2017 verwelkomde Duitsland zelfs 7493 Britten, een recordaantal. Volgens het Duitse bureau voor de statistiek komt het door de brexit. Die maakt Britse expats onzeker: kunnen ze zich nog vrijelijk door Europa verplaatsen als hun land de Europese Unie in 2019 verlaat? 

'Ik voel me meer betrokken bij Duitse dan bij Engelse politiek'

Esme Nicholson (38) radioverslaggever in Berlijn
"Een paar weken voor het referendum werd ik op een ochtend wakker en stemde af op de BBC. Er werden brexiteers geïnterviewd. Ik was geschokt door wat ik hoorde. Ik wist dat er racisten waren in Engeland, niet dat er zo'n wijd verspreid anti-immigrantensentiment was. 

"Ik groeide op in een land dat openstond voor de wereld. Ik woonde er al vijftien jaar niet meer, was naar Berlijn getrokken om germanistiek en muziek te studeren. Ik had vaker overwogen om Duits te worden: ik betaal er tenslotte belastingen en wilde kunnen stemmen; ik voel me meer betrokken bij Duitse dan bij Engelse politiek.

"Het referendum bracht alles in een stroomversnelling. In juni 2016 hakte ik de knoop door, nog vóór de uitkomst. In oktober deed ik een inburgeringstest, stuurde mijn papieren op. De gang door de Duitse bureaucratie was verbazingwekkend soepel. In januari 2017 werd ik Duits. Er was een ceremonie, op een woensdagmiddag, ik weet nog dat ik geïrriteerd was dat ik vrij moest nemen. Kunnen ze dat paspoort niet gewoon op de post doen?, dacht ik.

"Eenmaal in het stadhuis begreep ik: dit is een big deal. Bloemen, ballonnen, gebak. Vijftig mensen werden Duits die dag, een pianist en cellist speelden het volkslied van elk land waar ze vandaan kwamen. Toen moest iedereen naar voren en trouw zweren aan de Duitse grondwet. Sommige hadden de eed uit hun hoofd geleerd, dat ontroerde me. Ik voelde me bevoorrecht; ik ben niet aan vervolging ontsnapt. En ik kreeg mijn Britse paspoort terug - bij anderen werd het paspoort ingenomen.

"Iedere Brit die ik hier ken, is Duits aan het worden. Of Iers, als ze daar voorouders hebben. Waarom? Het is zulk onbekend gebied. Dat vooral. We willen onze rechten houden, hebben geen vertrouwen in de onderhandelingen van de Britse regering. Het is ook een gevoelskwestie. De brexit maakt me diep verdrietig, ik schaam me ervoor. Ik wil bij de EU blijven horen. Je kunt de instituties bekritiseren, zeker, maar de idealen van de EU, en waar die uit is gegroeid, daar geloof ik echt in.

"'De waarde van ieder mens is onaantastbaar', sprak de burgemeester. Toen moesten we opstaan en het Duitse volkslied zingen en daarna, tot slot, het Europese. Ik stond erbij te grienen."

'Het is vooral een praktische, verstandelijke kwestie'

Jon Worth (38) politicoloog in Berlijn
"Direct na het referendum wist ik: ik word Duits. Dit gaat om mijn toekomst. Ik werk als communicatie-adviseur voor politici in zes EU-landen en doceer aan de universiteit in Maastricht, ik wil mijn bewegingsvrijheid houden, misschien dat ik ooit verhuis. Ik ontmoette de brexit-coördinator in het Duitse ministerie van buitenlandse zaken. Hij vertelde dat ze tachtig wetten hebben opgespoord die moeten worden aangepast wil men de dingen na brexit hetzelfde houden.

"We weten niet wat de gevolgen zijn. Als Brit kun je nu nog een dubbele nationaliteit hebben in Duitsland, na de brexit waarschijnlijk niet. Dat verklaart de run: iedereen probeert zijn Duitse pas nu te krijgen. Het is een race tegen de klok. Ikzelf haal het niet. Ik woon vijf jaar in Duitsland. Normaal kom je pas na acht jaar in aanmerking voor de Duitse nationaliteit, maar het kan ook na zes jaar als je bijzondere integratieverdiensten kunt laten zien.

"Daar mik ik op: ik denk dat ik dat kan. Zo spreek ik goed Duits, doe vrijwilligerswerk, heb gepubliceerd in het Duits en stond in Kreuzberg zelfs verkiesbaar voor de Groenen.

"Maar zelfs als het lukt, krijg ik mijn pas op zijn vroegst in oktober 2019, een half jaar na de brexit. Ik stuur al mijn documenten nu al op, misschien dat het helpt. Zo niet, dan verandert dat niets aan mijn beslissing: mijn toekomst ligt hier. 

'Of ik me Duits voel? Dat weet ik niet, het is vooral een praktische, verstandelijke kwestie voor me. Ik voel me wel erg thuis in Berlijn. En Groot-Brittannië voelt steeds verder weg. Het land raakt in zichzelf gekeerd en daar schrik ik van. Ik voel me Europees, heb geprofiteerd van de EU, op mijn veertiende deed ik al mee met uitwisselingen, ik studeerde in Oxford en in Brugge. Ik vraag me af of een veertien-jarige van nu in Groot-Brittannië dezelfde kansen zal krijgen.

"Ik begrijp wel waar de brexit vandaan komt: de ontevredenheid. Ik groeide op in Newport, Zuid-Wales, een stad met failliete staalfabrieken, tientallen jaren hoge werkeloosheid, een vergeten gebied. Als ik dat vergelijk met het Ruhrgebied dan denk ik: Duitsland deed meer om die mensen erbij te houden dan Engeland."

Britten in Nederland

Britten melden zich niet alleen in Duitsland, ook in Nederland. In 2017 schreven 6562 mensen met een Brits paspoort zich in bij een Nederlandse gemeente, blijkt uit cijfers van het CBS. In 2015 waren dat er 5193. Een deel van deze Britten vraagt ook een Nederlands paspoort aan. In 2016, het jaar van de brexit, kwamen er 636 nieuwe Britse Nederlanders bij. Dat zijn er ruim vierhonderd meer dan het jaar ervoor. Vooral Amsterdam verwelkomde de afgelopen jaren veel Britse inwoners. In 2016 woonden er 8854 Britten in Amsterdam, nu zijn dat er 10.145.

Lees ook: 
Europese Unie veegt burgerrechten van Britse burgers onder de mat
Veel Britse burgers wonen en werken in een ander EU-land, schrijft George Suchett-Kay, een Brit die in Nederland woont. Hun arbeidzame leven wordt bedreigd wanneer vrij verkeer van personen in de EU niet meer mogelijk is.