Treinen vaker op tijd door slimme sensor bij wissels

Deze sensoren meten continu stroomgebruik, trillingen en warmte. Prorail kan door al die data in veel gevallen voorspellen of een wissel uit gaat vallen. Een monteur kan daardoor al ter plaatse zijn - op een tijd dat het treinverkeer er geen last van heeft - om uit voorzorg een onderdeel te vervangen.

Die aanpak blijkt heel effectief, zal topman Pier Eringa vandaag vertellen bij de presentatie van de jaarcijfers 2017. ,,De afgelopen jaren hebben we al geëxperimenteerd met het digitaliseren van het spoor. We zijn begonnen rondom Utrecht. Daar hebben we op vijftig wissels hightech sensoren geplakt. De resultaten zijn veelbelovend. Er rijden meer treinen op tijd omdat wij wisselstoringen hebben kunnen voorkomen door preventieve reparaties 's nachts. Het aantal technische storingen is de afgelopen jaren met 20 procent gedaald,’’ zegt Eringa.

Het percentage treinen dat op tijd rijdt steeg door de sensortechniek met 3 procent tot 92,9 procent. Op het spoor zijn ongeveer 7.000 wissels en 12.000 seinen. Het aantal wisselstoringen is de afgelopen vijf jaar gedaald van 1248 naar 928. Het aantal storingen aan detectiesysteem daalde van 797 naar 677 en van seinen van 250 naar 156. Elke storing zorgt gemiddeld voor een uur vertraging.

,,Het verder terugdringen van verstoringen en spoedreparaties wordt steeds belangrijker. Een kleine storing heeft, omdat er steeds meer treinen rijden, een steeds groter effect. Waar een incident voorheen effect had op een paar treinen is door de drukte op het spoor de kans op filevorming een stuk groter'', zegt Eringa. De techniek is bovendien veel betaalbaarder dan vroeger. ,,Sensoren zijn nu draadloos en kunnen we eenvoudig op wissels, bovenleiding en andere vitale onderdelen plakken. We hoeven geen dure kabels meer te trekken of het treinverkeer stil te leggen om sensoren te installeren.'' Bij een grote groep wissels is nu 80 procent van de storingen te voorspellen. 

Prorail heeft de smaak te pakken met de sensoren en heeft ook een proef gedaan met sensoren op en onder de trein zelf om bovenleiding en rails in de gaten houden. Ook dat is succesvol. Ieder week worden de top 3 opvallende afwijkingen nagelopen. Het werkt. Zo werd een uitschieter in de metingen bij Holendrecht gezien en het bleek dat er een puntstuk los lag. Twee bouten zaten los en eentje ontbrak. 26 treinen worden nu voorzien van sensoren zodat heel het hoofdrailnet gescand kan worden.

Spoorbeheerder Prorail komt met een app waarmee de smartphones van treinreizigers oneffenheden in het spoor meten en doorgeven. De spoorbeheerder wil daarmee storingen voorkomen en geluidshinder en ongemak voor reizigers en omwonenden verminderen.

De app maakt gebruik van de bewegingssensor in de telefoons. Als veel telefoons tegelijkertijd een schokje doorgeven op een bepaalde plek, dan gaan de monteurs van Prorail ter plaatse kijken wat er loos is.

Die preventie is broodnodig, want het Nederlandse spoor wordt steeds drukker. Op het traject Eindhoven - Amsterdam, is de frequentie al verhoogd naar iedere 10 minuten een trein. Binnenkort volgen ook de trajecten Schiphol - Arnhem/Nijmegen, Den Haag - Breda en Lelystad - Amsterdam. Daar houdt het niet op. Prorail is al bezig met de volgende sprong: iedere 5 minuten een trein. Daarmee ontstaat feitelijk een dienstregeling waarbij de reiziger de vertrektijd niet meer hoeft te plannen; er gaat binnen een paar minuten toch weer een trein.

Door de drukte op het Nederlandse spoor blijft er steeds minder ruimte over voor de meettreinen. De high-tech innovaties lossen dit probleem op en verbeteren het zicht op de meer dan 7.300 spoor in het land.

Niet alleen de infrastructuur kan voor vertraging zorgen. Ook mensen op of bij het spoor veroorzaken incidenten. Andermaal biedt de techniek uitkomst. Door de toepassing van slimme camera’s - camera’s die zich melden als ze iets ongebruikelijks zien - wordt geprobeerd dat te voorkomen. Op de locaties waar camera’s zijn neergezet zorgt dit voor minder 40 procent minder incidenten, vandalisme, spoorlopers en suïcides.