Van der G. kan dan wel vrij zijn, de vrijheid zal hij nooit heroveren, ook niet in een ver buitenland
Volkert van der G. hoeft zich niet meer te melden bij de reclassering en mag emigreren. Kamerlid Foort van Oosten van de VVD hoopt dat hij een enkele reis naar Paaseiland zal boeken, maar het is de vraag of ze op Paaseiland op Van der G. zitten te wachten, en vermoedelijk heeft hij zelf een andere reisbestemming in gedachten. Ergens waar ze hem niet kennen, waar ze niet weten wat er hier op 6 mei 2002 gebeurde en welke rol hij daarbij speelde.
De foto’s bij het verhaal van Sander van Walsum en Irene de Zwaan, gisteren in deze krant, vormden een beeldverhaal van het leven van Volkert van der G., dat wil zeggen het leven sinds de moord, toen hij zich met een paar revolverschoten uit de anonimiteit verhief en de moordenaar van Pim Fortuyn werd. Dat zal hij altijd blijven, Balthasar Gerards is na 424 jaar ook nog altijd de man die in Delft een eind maakte aan het leven van Willem van Oranje.
‘Alles gekregen behalve vergiffenis’ stond er boven het stuk, een interessant verhaal over de kloof tussen de juridische praktijk en het gevoel in de samenleving. Juridisch is de rekening die Nederland had met Van der G. vereffend, maar het gevoel zegt iets anders. Dat is niet zo raar, er zal altijd een gevoelsmatige discrepantie blijven bestaan tussen wat de moordenaar aanricht en de straf die hij daarvoor in de humane samenleving krijgt: hij heeft een leven beëindigd, maar gaat na het uitzitten van zijn straf verder met het zijne.
En dan was het ook nog het leven van de man die negen dagen na zijn dood bij de Kamerverkiezingen 1,1 miljoen voorkeursstemmen kreeg, een leven larger than life.
Van der G. heeft overigens ook nooit om vergiffenis gevraagd. Hij stortte zich in de cel op de juridische kant van zijn zaak, zoals hij dat in zijn loopbaan als professioneel actievoerder ook altijd had gedaan tot de haat jegens Fortuyn op een noodlottig moment de overhand kreeg.
Vrijheid
Geen vergiffenis en evenmin vergetelheid, zoals Van Walsum en De Zwaan aan het eind van hun stuk opperen. Het is zestien jaar geleden dat het opmerkelijke politieke verhaal van Pim Fortuyn en zijn LPF tot een einde kwam. Peter Langendam, de natuurkundige die Pim in het zadel hielp, is met pensioen en schrijft boeken. Lugubere winterverhalen, heet het laatste, ‘met veel seks erin’. Marten Fortuyn, die even bekendheid genoot als ‘de beroepsbroer’, stierf in september 2016 bij een ontsnappingspoging uit de gesloten afdeling van een psychiatrische inrichting. Pims jongste broer Simon is tegenwoordig een alleen lokaal nog bekende wethouder in Lansingerland. Jimmy Janssen van Raaij, Ferry Hoogendijk namen die na Fortuyns dood even in de spotlights stonden, zijn overleden. Van de andere LPF’ers wordt nog maar zelden vernomen.
Maar Pim Fortuyn zal nog heel lang voortleven, en dat geldt ook voor de naam van de man die ervoor zorgde dat zijn verhaal nooit werd afgemaakt. Van der G. kan dan wel vrij zijn, de vrijheid zal hij nooit heroveren, ook niet in een ver buitenland. Je kunt je verleden wel willen verbergen tussen onwetenden, maar met sommige verledens ligt dat ingewikkeld. Soms ketent het verleden je vast, ook al ben je een vrij man, en is er geen ontsnappen aan. Dat heeft in Van der G.’s geval iets rechtvaardigs maar dat is, geef ik meteen toe, mijn gevoel.
Overigens vielen me bij het bekijken van de foto’s van de rouwstoet in de straten van Rotterdam nu pas de eerste drie letters op van het kenteken van de Cadillac waarmee Fortuyn naar de uitvaartdienst werd gebracht: PVV.