Vrijheid en democratie?

Het is bijzonder hoe de woorden ‘vrijheid’ en ‘democratie’ in ons politieke landschap een vlucht hebben genomen. En hoe zij worden geïnterpreteerd.

Wij kennen een Partij voor de Vrijheid, die telkenmale bepleit wetenschappers te ontslaan als zij wagen kritiek op haar charismatisch leider te hebben. Wij kennen een Forum voor Democratie dat ontaarde kunst zou willen uitsluiten van subsidie. Wij kennen liberale partijen, de grootste partij van ons land bijvoorbeeld, een Volkspartij voor zowel Vrijheid als Democratie, die mede verantwoording draagt voor een kleine wagonlading betuttelende maatregelen richting de burger, die ons de afgelopen jaren overspoelde.

Het rookverbod in de horeca, om een voorbeeld te noemen. Het verbieden van inmiddels zelfs afgesloten rookruimten, om het personeel van onze kroegen – de jongens en de meisjes die, als wij bij hen drank bestellen willen, buiten staan te roken – het recht op een rookvrije werkomgeving te garanderen. Het rookverbod in de vrachtwagen en de leaseauto, in het café zonder personeel. Een rookverbod op het terras is aanstaande. Enkel uitlaatgassen mogen ons de adem nog benemen.

Een recent voorbeeld is ook de actie waarmee het Openbaar Ministerie de weg naar inkoopgroepen voor het zelfdodingsmiddel van Coöperatie Laatste Wil blokkeerde.

Ik sloot mij vorig jaar aan, na enige twijfel, omdat vrijheid voor mij ook het recht op sterven inhoudt. Een waardig en zo min mogelijk pijnlijk sterven bij voorkeur. En een sterven waarmee ik mijn omgeving zo min mogelijk lastig val. Het is nog lang niet zo ver, het is geen actuele wens, stel ik u opnieuw gerust , maar mijn welbevinden wordt geholpen door het idee dat het leven niet verplicht is; dat ik de ultieme vrijheid zelf beheren kan. Zoals ik het recht op een ongezonde levensstijl graag claimen zou.

Ik rook en ik drink. Met enige mate. Ik eet niet bijzonder bewust of consequent gezond. En ik hecht aan mijn eigen keuze dat te doen.

Op een partijcongres van Democraten 66, enkele jaren terug, zag ik ooit, kijkend via Politiek24, hoe twee (toenmalige) Kamerleden, Dijkstra en Van Veldhoven, vrijwel schuimbekkend de indiener van een amendement op het partijprogramma, een amendement tegen het rookverbod in de horeca, vanuit de zaal van repliek dienden. Fel en bijna religieus. Woordvoersters van de partij die ons vorig jaar beloofde een vrijwillig levenseinde mogelijk te maken, die al jaren legalisering en regulering van (soft)drugs bepleit, de stem van de liberale redelijkheid en het vertrouwen ‘op de eigen kracht van mensen’. Van de radicale persoonlijke vrijheid. Van het referendum, tot het moment dat het referendum zich tegen hen keerde. Van vrijheid kon hier volgens hen geen sprake zijn.

Zoals een onlangs overleden Amerikaanse kennis jaren terug al, in grote verwondering, tegen mij zei, terwijl hij, in de pauze van een vergadering, kalm een sigaret opstak: ‘ I don’t know what’s wrong with people these days: they all wanna die healthy… ‘ De gezondsheidsideologie was nog maar net aan zijn opmars begonnen.

Het is dan ook veel erger dezer dagen: men wil ook u en mij verplichten dat te doen; ons verplichten in calvinisme te leven tot wij er letterlijk bij neervallen. Onder het mom van vrijheid uiteraard. In ons eigen belang, dat wij niet wegen kunnen. Gedompeld in een ouderwets christelijk sausje. De VOC mentaliteit: een huwelijk tussen handelsgeest en christelijke moraal, de signatuur en samenstelling van het kabinet dat ons ook nu regeert.

Met een oppositie die, op de wezenlijke punten van vrijheid en zelfbeschikking, weinig anders wil. Ons woorden wil verbieden, of het demonstreren wil beletten, criticasters in onderwijs of wetenschap de mond zou willen snoeren. De mentaliteit, links en rechts van het politieke spectrum, lijkt dezelfde.

De ware vrijheid is een wees helaas. Wij blijven bovenal het land van dominees. Een land waar de woorden ‘vrijheid’ en ‘democratie’ telkenmale slechts een code in de retoriek van het bekeren blijken. Code voor de vrijheid de eigen mening door te willen drijven en op te kunnen leggen aan de ander. Om hem of haar tot de juiste levensstijl te dwingen. Om zelf niet gekwetst te worden in de heilige overtuiging.

Ik neem graag de vrijheid mij daartegen te blijven verzetten. Politiek correct of niet. Lijdelijk, maar tot ik erbij neerval. En ik steek, als zzp’er, achter mijn computer in mijn werkruimte aan huis, nog maar een sigaret op.