"Heel veel mensen zien het functioneringsgesprek als iets groots", zegt Audrey Soekhradj. Soekhradj is oprichter van JobCoach4U en HRM-manager.
"Uit angst afgerekend te worden op iets wat ze misschien fout kunnen doen, hebben velen de neiging om het initiatief volledig bij hun leidinggevende te leggen. En dat is enorm zonde, want het is hèt moment om sturing uit te oefenen op je eindbeoordeling. Maar zorg dat je goed voorbereid bent; zonder voorbereiding kun je het gesprek net zo goed niet voeren", stelt Soekhradj.
Juist omdat mensen er zo tegenop kijken, stelt Soekhradj voor het gesprek in kleinere stukken te hakken. "Welke projecten heb ik afgerond, welke heb ik lopen en welke wil ik opstarten. Bij elke fase heb je andere ervaringen en behoeftes. En wees niet bang om toe te geven dat je sommige dingen nog moet leren. Dan ziet je baas: 'Oh, dat is iemand met lef'."
Mond vol tanden
"Zorg dat je niet met een mond vol tanden staat op het moment dat je juist het heft in handen hebt. Wat je leidinggevende er vervolgens mee doet, is een tweede, maar gebruik de invloed die je hebt optimaal." Esmeralda Korteweg, recruiter en eigenaar van De Gelukkige Loopbaan, gelooft eveneens in het belang van een goede voorbereiding.
"Houd een dagboek van successen bij zodat je duidelijk aan kunt geven wat je het afgelopen jaar bereikt hebt, maar ook wat je als moeilijk ervaren hebt", zegt Korteweg.
"Een dagboek is een goed idee, maar er gebeurt waanzinnig veel in een week alleen al. Wat is belangrijk en wat niet?", zegt Soekhradj.
"Mijn advies is om 25 minuutjes de tijd te nemen om voor een leeg blad papier te gaan zitten. Schrijf alles op wat je is bijgebleven van het afgelopen jaar. Zo krijg je niet alleen concrete voorbeelden van afgeronde projecten, maar wordt ook duidelijk hoe je je voelde in bepaalde perioden", adviseert Soekhradj.
Vraag een vriend
Een goede voorbereiding is onontbeerlijk, vindt ook Jaap van den Broek, directeur Arbeids Psychologie Amsterdam (APA) en psycholoog Arbeid en Gezondheid.
"Zie het functioneringsgesprek als een onderhandeling, ga er niet alleen heen om te luisteren maar schrijf van te voren op wat je kwijt wilt en hoe je dat wilt bereiken. Geef aan dat je een bepaalde cursus wilt volgen, of dat je een andere richting in wilt slaan. Zie jullie als een team waarbij één de midvoor is en de ander de keeper."
"En als je twijfels hebt hoe een functioneringsgesprek aan te pakken, vraag een collega, vriend of partner om je te helpen. Kijk wat zij ervan vinden", zegt Van den Broek.
"Vraag om hulp bij hoe je de dingen wilt verwoorden. Wat ging er fout, wat kan ik daarvan leren? Het is niet altijd makkelijk toe te geven dat je fouten hebt gemaakt. Daarop oefenen is erg nuttig", vindt ook bedrijfspsycholoog Annet Scholte-Albers van de Eindhovense praktijk Evoli.
Restaurantbeoordeling
"De vraag is vooral: wat wil je van je functioneringsgesprek? Wil je meer loon of wil je er echt wat van leren?", aldus Kilian Wawoe, deeltijd docent HR Management aan de VU. "In het eerste geval toont onderzoek aan dat mensen met een grote mond een hogere beoordeling en dus een hoger salaris krijgen. In het tweede geval is het belangrijk zoveel mogelijk oprechte feedback te vragen."
"Het probleem met functioneringsgesprekken is dat niemand erin gelooft omdat veel bedrijven geen cultuur hebben waarin oprechte feedback wordt gegeven. Vergelijk het met het verschil tussen de kritiek die mensen in een restaurant geven en wat ze later op iens schrijven. In het restaurant vond iedereen het altijd 'lekker', op Iens staat wat ze er echt van vonden. Daar heeft het restaurant niks aan", zegt Wawoe.
"Kijk ook zo naar een functioneringsgesprek: als je van je baas te horen krijgt dat het wel 'goed gaat' heeft zo'n gesprek geen enkele waarde. Vraag een 'iens-beoordeling', geef je baas van te voren huiswerk, laat hem of haar kijken naar wat je hebt gedaan en aan je collega's vragen wat die van je vinden. Alleen zo groei je. Anders kunnen we het hele ritueel net zo goed afschaffen", vindt Wawoe.
"En zet het besprokene op een A-4tje. Mijn perceptie is anders dan de jouwe, als je het zwart-op-wit zet weten we allebei wat we afgesproken hebben", vult Hetty Hanekamp, zelfstandig hr-adviseur bij uiteenlopende mkb's, aan. "Blijf ook weg van vage termen. Als je bijvoorbeeld een jonge werknemer bent met kinderen, vraag dan om meer geld. Ben je op leeftijd en zijn de kinderen de deur uit? Misschien wil je dan wel meer vrije dagen. Draai er niet omheen."
Het hele plaatje
"Kijk ook naar het hele plaatje: focus niet te veel op salaris en arbeidsvoorwaarden, maar ga na waar je lol in je werk van krijgt", raadt Hanekamp aan. "Mijn ervaring is dat werknemers die meer autonomie krijgen, gelukkiger zijn in hun werk. Onderzoek heeft meermaals aangetoond dat mensen heel ongelukkig worden van een chef die in hun nek hijgt."
En wat als de relatie met je leidinggevende moeizaam is? "Houd het zakelijk en inhoudelijk, niemand heeft er wat aan om een half uur tegen elkaar te zitten hakketakken", adviseert Korteweg.
"Ga zeker niet klagen, we lijden erg aan een klaagcultuur", vindt Soekhradj. "Als je toch vindt dat je iets te klagen hebt, stel jezelf dan de vraag: 'Kan ik er iets aan doen?' Ja? Doe het. Nee? Vraag hulp. Niet klagen maar vragen. Maar vergeet niet: houd het bij jezelf. Dus 'ik heb het gevoel dat', niet gaan wijzen. Dan escaleert het en gaan mensen schreeuwen."
"Regel nummer één bij het krijgen van feedback, is dat mensen het moeten wíllen horen", zegt Wawoe. "Heel eerlijk zijn is niet per se heel hard zijn. Als de kritiek oprecht is en opbouwend, heeft iemand daar echt wat aan. Want waarom zit je er anders?"
NUjij: Uitgelichte reacties