Bellingcat noemt nieuwe betrokkene MH17
Internationaal onderzoekscollectief Bellingcat onthulde vandaag een nieuwe hoge Russische militair die volgens hen zo goed als zeker betrokken was bij het neerschieten van MH17. Zijn naam is Oleg Vladimirovich Ivannikov, die tot voor kort bekend stond onder de codenaam Orion.
Woordvoerder Moritz Rakuszitzky van Bellingcat moest toegeven dat er geen direct bewijs is van de betrokkenheid van Ivannikov bij de ramp in juli 2014 waarbij 298 mensen om het leven kwamen. Wel is er volgens hem een bulk van indirect bewijs die hem in verband brengt met de aanslag.
Tap
Het startpunt van het onderzoek was een afgetapt telefoongesprek – al eerder door het Joint Investigation Team (JIT) vrijgegeven - tussen twee Russen die de codenamen Orion en Delfin kregen. In dit gesprek zei Orion dat ‘zij’ in bezit waren gekomen van Buk-raketten en dat zij daarmee ‘vliegtuigen uit de lucht gingen schieten’.
Deze kolonel was de hoogste leidinggevende, hij was verantwoordelijk voor het transport van de Buk-raket
Via internet kwam Bellingcat, met twee andere onderzoeksgroepen met de namen The Insider en McClatchy DC Bureau, in bezit van telefoonnummers die te herleiden waren naar het afgeluisterde gesprek. Door het combineren van gegevens die bij die telefoonnummers hoorden, kwamen zij bij een persoon met de naam Andrey Ivanovich, wat, zo bleek daarna, een valse naam was.
Deze Ivanovich was volgens Bellingcat zo goed als zeker ten tijde van het neerschieten van MH17 namens Rusland de leider van pro-Russische separatisten in de Oekraïense provincie Luhansk. Hij had in die hoedanigheid de coördinatie van het transport van de Buk-installatie van de Russische grens naar de plek waar de raket is afgeschoten. Ook gaf hij leiding aan een Oekraïens ‘privéleger’ dat bekend staat als de Wagner-groep. Of hij persoonlijk bij het afvuren van de raket aanwezig was, kon Bellingcat niet bevestigen, maar hij bevond zich op dat moment zeker in de buurt van het landbouwveldje bij Pervomajsk.
Spookminister
De man die onder deze naam opereerde was Oleg Ivannikov, een Russisch burger geboren in 1967, die in 1990 afstudeerde aan de militaire luchtvaartacademie in Moskou. Ergens tussen 1990 en 2003 trad hij in dienst bij de Russische geheime dienst, waarna Ivannikov in 2008 minister van defensie werd in het van Georgië afgescheiden staatje Zuid-Ossetië, dat door Rusland wordt gesteund. Opvallend volgens Bellingcat is dat de minister van defensie altijd ontbreekt op de groepsfoto’s van het kabinet. Hij wilde volgens Rakuszitzky kennelijk niet dat bekend werd dat iemand van de Russische geheime dienst in de regering zat.
Tekst loopt door onder de afbeelding
Op de persconferentie in Scheveningen stelde Rakuszitzky dat Ivannikov in 2014 minstens de rang had van kolonel, maar waarschijnlijk daarboven zat. “Deze kolonel was de hoogste leidinggevende, hij was in de regio en hij was verantwoordelijk voor het transport van de Buk-raket, waarmee het toestel uit de lucht was geschoten”, zo zei Rakuszitzky.
Bellingcat had al eerder de identiteit van Delfin onthuld. Dat was volgens hen de Russische militair Nikolaj Fjodorovitsj. De geloofwaardigheid van de onderzoeksresultaten van Bellingcat steeg donderdag aanzienlijk toen het JIT bekend maakte dat de lanceerinstallatie van de Buk-raket afkomstig was van de 53ste brigade in Koersk. Dat had Bellingcat ruim een jaar geleden bekend gemaakt.
Journalistiek of juridisch bewijs?
Het kan verbazing wekken dat de door vrijwilligers bevolkte onderzoeksgroep Bellingcat veel sneller met resultaten komt dan het Joint Investigation Team (JIT) waar nog dagelijks tientallen rechercheurs in verschillende landen aan meewerken.
Het verschil schuilt in het gegeven dat de onderzoeksresultaten van het JIT aan veel hogere eisen moeten voldoen dan die van Bellingcat. De ontmaskering van ‘Orion’ is daar een voorbeeld van. Bellingcat heeft geen direct bewijs voor de betrokkenheid van Oleg Vladimirovich Ivannikov bij het neerhalen van MH17. Wel is er veel ‘circumstantial’ bewijs, maar het is de vraag of het JIT daarmee straks bij de rechter kan aankomen.
Eén van die bewijzen is de stem van ‘Orion’ in een afgetapt telefoongesprek. Hoorbaar is een opvallend hoge stem. Deze stem hebben medewerkers van Bellingcat proberen te matchen met die van Ivannikov. Na verschillende pogingen kregen zij hem aan de lijn en inderdaad, hij heeft een hoge stem. Is dit bewijs hard genoeg? Bellingcat erkent dat de stemmen nog niet door forensisch specialisten met elkaar zijn vergeleken.
Niettemin zal men bij het JIT blij zijn met de steun van Bellingcat, want in die groep zitten fanatieke, vasthoudende mensen die bekend zijn met de relevante talen, dialecten herkennen, maar ook thuis zijn in de regionale sociale media en de manier waarop met internet wordt omgegaan.