Opinieblog - Wordt abortus legaal in Argentinië?

Het Argentijnse Congres stemt vandaag over de legalisering van abortus. Nu is de ingreep alleen toegestaan in het geval van levensgevaar voor de moeder of verkrachting. De verdeeldheid in het land over de kwestie komt terug in het Congres: volgens de krant Clarín zijn 121 afgevaardigden tegen het voorstel, 118 afgevaardigden voorstanders en hebben 16 afgevaardigden nog niet besloten.

Clarín-redacteur Diana Bacarro roept Congresleden op om verder te kijken dan hun politieke ideologie. ‘Vandaag is geen dag om te stemmen vanuit een dogma, een partij of een persoonlijke houding. Volksgezondheid is het recht van iedereen. (…) Abortus is een tragedie waar vrouwen van links en rechts, katholieken en atheïsten doorheen gaan. Vandaag wordt de hand uitgereikt naar een wet die teruggaat, of een wet die vooruitgaat richting gelijkheid. Want nu hebben sommigen de mogelijkheid om een abortus te ondergaan in een privékliniek, terwijl de armen sterven in het huis van hun aborteur.’

Afgevaardigde Olga Rista (Unión Cívica Radical; UCR), persoonlijk tegenstander van abortus, doet eenzelfde oproep als Bacarro aan haar collega’s. ‘Voorstander zijn van decriminalisering van abortus in Argentinië, betekent niet voorstander zijn van abortus’, schrijft ze in La Nación. Abortussen gebeuren hoe dan ook, ‘Maar onder het huidige systeem, dat vrouwen straft, hebben stilte, angst en vervolging de overhand, en overlijden vrouwen vaak. De discussie gaat niet over wel of geen abortus; de discussie gaat over strafbaarheid en clandestiniteit of decriminalisering en beheersing.’

In dezelfde krant schrijft Marcela Campagnoli (afgevaardigde van Coalición Cívica ARI-Cambiemos) dat legalisering van abortus geen oplossing is voor onderliggende problemen in het land. ‘Vrouwen sterven omdat ze niet op tijd toegang hebben tot de gezondheidszorg. Laten we er eerst voor zorgen dat we de toegang tot gezondheidsdiensten en onderwijs kunnen garanderen. (…) Onbeperkte legalisering van abortus bevrijdt de vrouw niet, maar institutionaliseert omstandigheden van hulpeloosheid en versterkt ongelijkheid.’

Of je nou voor of tegen abortus bent, volgens UCR-afgevaardigde Carla Carrizo is het tijd dat de keuze daarvoor bij meisjes en vrouwen zelf komt te liggen. Maar: ‘Het valt nog te bezien hoeveel individuele tragedies afgevaardigden nog nodig hebben voor we niet meer voor anderen beslissen wanneer de psychische gezondheid van een vrouw in gevaar is en of een zwangerschap al dan niet gewenst is.’

‘Trump is erin geluisd in Singapore’ - 13 juni

Was de ontmoeting tussen Donald Trump en Kim Jong-un een belangrijke diplomatieke stap of levert het niets concreets op? Veel Amerikaanse media hekelen de ‘standaardpraatjes’ van de twee leiders, anderen zijn optimistischer.

‘Kim was Trump te slim af’

‘Het lijkt erop dat president Trump erin is geluisd in Singapore,’ schrijft columnist en Korea-kenner Nicholas Kristof in The New York Times.

‘Trump deed een enorme concessie – het opschorten van militaire oefeningen met Zuid-Korea. Dat kwam bovenop de algemenere concessie die de topontmoeting op zich al was, op de veiligheidsgaranties die hij Noord-Korea gaf en op de legitimiteit die de top verleende aan Kim Jong-un.

‘In Noord-Korea zal de ‘heel speciale band’ die Trump beweerde te hebben gevormd met Kim als volgt worden voorgesteld: Kim dwong de Amerikaanse president, middels zijn kernproeven en rakettests, Noord-Korea als een nucleaire gelijke te aanvaarden, veiligheidsgaranties aan Noord-Korea te geven en oorlogsoefeningen af te gelasten waartegen het Noorden al decennia lang protesteert.

‘In ruil voor deze concessies lijkt Trump verbazingwekkend weinig te hebben teruggekregen. In een gezamenlijke verklaring ‘herbevestigde’ Kim alleen maar dezelfde belofte zich in te spannen voor denuclearisering van het Koreaanse schiereiland die Noord-Korea bij herhaling heeft gedaan sinds 1992.

‘(..) Van alles wat fout had kunnen gaan met een regering-Trump was een ‘stomp op de neus’-aanval op Noord-Korea met een kernoorlog als gevolg wellicht de meest angstaanjagende. Voorlopig althans lijkt Trump zich in eenzelfde diepgaand frustrerend diplomatiek proces te hebben laten manoeuvreren als waartegen hij altijd tekeerging, maar dat is veel beter dan oorlog.’

‘Veel beloftes, weinig bewijs’

Er zijn geen details over timing, proces of specifieke doelen wat betreft denuclearisatie en veiligheid, merkt The Wall Street Journal op in het hoofdcommentaar. ‘Het gevaar voor Trump is dat hij zich nu toelegt op hetzelfde open onderhandelingsproces dat zijn voorgangers in de val heeft gelokt (…) Als het verleden een gids is, volgt een pijnlijke en mogelijk oneindige onderhandeling, en zal Noord-Korea in elk stadium aandringen op concessies van de VS.’

Volgens de krant is er ‘geen excuus voor een nucleaire deal die het programma niet volledig elimineert – met vereiste inspecties op alle plekken. Dit eist de heer Trump van Iran, en hij kan geen lagere standaard hanteren voor Noord-Korea.’

Ook The Financial Times hekelt het gebrek aan praktische details van de gezamenlijke verklaring van de VS en Noord-Korea. ‘Experts en ervaren oud-bestuurders waarschuwen voor de aloude tactieken van Noord-Korea. Volgens hen probeerde het regime alleen maar de VS te manipuleren middels diplomatie.’ Volgens een voormalige Noord-Korea analist bij de CIA bestaat de verklaring ‘uit standaardpraatjes, en de ideeën komen uit eerdere overeenkomsten en verklaringen.’

‘De enige juiste strategie’

Econoom en strateeg Uwe Parpart is optimistischer gestemd in de Asia Times: ‘Trump biedt iets dat eerdere regeringen hebben afgewezen: internationale legitimiteit van Kims regime. Maar het is de enige diplomatieke strategie die kans van slagen heeft.

‘(...) Overleving van de regering is de voornaamste zorg van Kim Jong-un. Ook wil hij de mogelijkheid van vereniging onder zijn regime open houden. Diplomatieke erkenning maakt dit in ieder geval in theorie mogelijk.

‘Kim is niet aan de onderhandelingstafel aangeschoven vanwege ferme Amerikaanse praatjes over onthoofding van het regime. Die bedreigingen horen de Noord-Koreanen al jaren en ze zijn niet onder de indruk. Ook economische sancties zullen het regime niet beïnvloeden. Sinds Kim zes jaar geleden aan de macht kwam is de economie aanzienlijk verbeterd.

‘Kim heeft nu het gevoel dat hij iets waardevols heeft om over te onderhandelen, namelijk de ballistische raketten die Amerika en bondgenoten kunnen treffen. (…) Kim wil wat hij en zijn voorgangers altijd hebben gewild en zullen willen: volledige, internationaal erkende soevereiniteit en veiligheid.’

Referendum donorwet is mislukt: ‘Logisch, want er was een goed debat’ - 12 juni 

Er komt geen raadgevend referendum over de donorwet. De initiatiefnemers, waaronder GeenStijl, stoppen hun campagne. Zij hadden slechts iets meer dan eenderde van de 300 duizend benodigde handtekeningen opgehaald. Niesco Dubbelboer, medeoprichter van stichting Meer Democratie reageert nuchter. ‘Het is part of the game. Als we het raadgevend referendum behouden, zullen we zoiets nog vaker zien.’

Waarom is het denkt u niet gelukt om voldoende handtekeningen voor het referendum te verzamelen?

‘Veel mensen hebben het gevoel dat er een goede discussie over de donorwet is geweest. Het parlement kon los van partijpolitieke druk en fractiediscipline stemmen. Dat haalt de druk weg om te denken dat we als samenleving nog moeten ingrijpen om te corrigeren.

‘Ik vind het een logische consequentie die aan het karakter van het raadgevend referendum vastzit, namelijk dat er brede politieke discussie is geweest. Het Oekraïne-referendum was onverwacht. Het werd gehouden in de context van het anti-Europa-sentiment en het feit dat de uitkomst van het vorige referendum over Europa niet opgevolgd was. Over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten werden mensen laat geïnformeerd. Niemand wist wat er op het spel stond. Er was weinig maatschappelijk discussie over.

‘Het is part of the game van een referendum: Je kunt een initiatief starten, maar het ook niet halen. Dat bewijst dat het referendum een gezond instrument is. Als we het instrument behouden, zullen we zoiets nog vaker zien.’

Sjoerd van Heck van Ipsos zei vandaag in de Volkskrant dat het gebrek aan mediabelangstelling een belangrijke rol speelde. Hoe kijkt u daarnaar?

‘Het is altijd een combinatie van factoren. Je kunt niet altijd verwachten dat een tv-programma veel aandacht aan een initiatief besteedt. Het zou het derde referendum in twee jaar tijd zijn. De media hadden wel veel aandacht voor de donorwet toen het parlementair behandeld werd. Als het een nieuw onderwerp is, zoals bij de ‘sleepwet’, dan is er een andere dynamiek.’

U klinkt heel nuchter. Vindt u het jammer dat het niet gelukt is?

‘Mijn vrees was dat dit voer voor tegenstanders van het referendum kon zijn. Dat ze zouden zeggen: ‘zie je wel, niemand zit erop te wachten.’ Maar dat is de grootste flauwekul. Als ik morgen een referendum zou initiëren over de afschaf van de dividendbelasting, dan weet ik zeker dat ik voldoende handtekeningen zou halen. Daar is namelijk een waardeloos debat over gevoerd.’

De laatste kans op een referendum in Nederland lijkt verkeken.

‘Binnenkort beslist de Eerste Kamer over de afschaffing van het raadgevend referendum. Ik strijd voor een referendum daarover. Ik denk dat het veel mensen op de been brengt, omdat de boosheid over de afschaffing groot is.

‘Ik hoop dat tegenstanders inzien dat een parlementair besluit dat is genomen na een goed debat, via een referendum, ook steun vanuit de samenleving kan krijgen. Dan wordt bijvoorbeeld de opkomstdrempel niet gehaald of een meerderheid stemt voor dat besluit.

‘Mocht het referendum afgeschaft worden, dan hoop ik echt dat het tijdelijk is en dat het wordt heringevoerd als er een nieuw kabinet zit. Het raadgevend referendum is en blijft namelijk een gezond effect hebben op de democratie.’

G7-top - 11 juni

Columnist David Leonhardt schrijft in The New York Times dat president Trump de alliantie tussen de VS en West-Europa probeert te vernietigen. Volgens hem is 'het onmogelijk om in zijn hoofd te kruipen, maar als een president van de VS een geheim gedetailleerd plan zou opstellen om de Atlantische alliantie te verbreken, dan zou dat plan een opvallende gelijkenis vertonen met het gedrag van Trump.

‘Het zou niet alleen vijandigheden jegens leiders van Canada, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Japan betekenen, maar de VS zou ook nieuwe bondgenoten moeten zoeken. De meest voor de hand liggende is Rusland.

‘Trump woonde niet de hele G7-top bij, maar toen hij er even was, koos hij vooral voor strijd. Het voornaamste meningsverschil ging over de importheffingen die Trump om valse redenen heeft opgelegd. Hij beweert dat hij alleen reageert op andere landen. Hij bedreigt de Atlantische alliantie met een leugen.

‘In Quebec maakte Trump excuses voor de annexatie van de Krim door Rusland en bepleitte hij dat Rusland opnieuw moeten worden toegelaten tot de G7. ‘Waarom praat hij als een Russia Today-host?’, vroeg een conservatieve Amerikaanse journalist.

‘Ik weet het niet, maar het is hoog tijd om de enige verklaring van Trumps gedrag serieus te nemen: hij wil de westerse alliantie vernietigen. Zijn gedrag vereist een antwoord dat net zo serieus is als de dreiging.

‘Dat betekent voor bondgenoten van Amerika een einde aan het hoopvolle optimisme dat kenmerkend was voor de benadering van Trudeau en Emmanuel Macron, de Franse president. Merkel is het juiste rolmodel. Ze is harder geweest omdat ze de dreiging al die tijd heeft begrepen.

‘Voor Republikeinen betekent dit dat het land voor de partij gaat. Congresleden moeten nu meer doen dan enkel gefrustreerde tweets sturen. Er zouden wetten moeten komen die Trump in toom houden en hoorzittingen die zijn motieven blootleggen.

‘Voor Amerikaanse kiezers betekent dit dat men de werkelijke inzet van de tussentijdse verkiezingen begrijpt. Dat het geen referendum is over een belastingverlaging, de gezondheidszorg of een onorthodoxe stijl van de president. Het is een referendum over Amerikaanse idealen die ouder zijn dan ieder van ons.’

Andere democratieën dan de VS moeten zich verenigen om een wereldwijde handelsoorlog te voorkomen, schrijft The Financial Times. 

‘De verwachtingen van de G7-top waren niet bepaald hoog, maar de uitkomst was nog slechter. Het was beter als Trump daad bij woord zou voegen en helemaal niet zou komen. Zijn dreigingen met een handelsconflict werden extremer.

‘Een top die vroeger de stuurgroep voor de wereldeconomie was, is nu slechts een strijdtoneel voor de misplaatste handelsoorlog van de president. In werkelijkheid konden de G7-leden weinig anders doen dan ze nu deden. Weken van geduldige diplomatie, met name door Canada, om Trump zover te krijgen om ten minste zijn protectionistische handelspolitiek in te dammen, draaiden op niets uit.

‘In de afgelopen achttien maanden zijn sommige G7-leden ook een charmeoffensief begonnen, vanwege de enorme egoïstische behoefte van Trump aan persoonlijke bevestiging. Emmanuel Macron ging zelfs zover dat hij zijn eigen populariteit riskeerde door Trump uit te nodigen voor Bastille Day. Maar het lukte hem niet om hem van zijn ramkoers met de handel af te brengen.

‘Trump heeft blijkbaar geen oog voor de G7 als een club van ontwikkelde economische democratieën. Integendeel, hij brak met de consensus na de annexatie van de Krim en wilde Rusland opnieuw uitnodigen in de groep. In feite is Amerika onder Trump losgeslagen.

‘De G6 en andere gelijkgestemde landen moeten zich verenigen om het protectionisme tegen te gaan, proberen om Trump te omzeilen door handelsovereenkomsten te sluiten die de VS uitsluiten en zo de wereldwijde samenwerking in stand houden tot de geestelijke gezondheid hopelijk terugkeert in het Witte Huis.’

Woningnood - 8 juni

Dat er een schrijnend tekort is aan betaalbare woningen, vooral onder jongeren die net te veel verdienen om voor een sociale huurwoning in aanmerking te komen, ziet iedereen om zich heen. Wat daaraan te doen is en hoe het komt, is een ander verhaal. Op De Correspondent geeft journalist Sander Heijne een aanzet voor mogelijke oplossingen. De belangrijkste punten en reacties op ons Opinieblog.

‘Wonen in Nederland is onbetaalbaar – en vergroot de kloof tussen arm en rijk’, kopt De Correspondent. De boodschap: ‘Den Haag, doe er wat aan!’ De meeste gemeenten kampen met het probleem dat er te weinig betaalbare huur- en koopwoningen zijn en in heel Nederland zijn nu 205 duizend extra woningen nodig, schrijft Heijne. In de periode tot 2030 zelfs een miljoen. Zijn stelling is dat het niet vanzelf – via de vrije markt – goed komt. De politiek moet in actie komen. 

De grafiek bij het stuk op basis van CBS-cijfers spreekt boekdelen: in de crisis tussen maart 2009 en maart 2014 kelderden de huizenprijzen, daarna schoten ze door naar nieuwe hoogten. Dat komt door de schaarste, nu burgers weer huizen willen kopen. Tijdens de crisis zijn de bouwondernemingen zwaar getroffen of ten onder gegaan, bouwvakkers zijn ander werk gaan doen en nu zijn ze niet te vinden. Heijnes les: de overheid moet in tijden van economische crisis zorgen dat er wel wordt doorgebouwd en de sector overeind blijft.

Nergens zijn de prijsschommelingen zo extreem als op de huizenmarkt, stelt hij. Dat is niet goed, want alle burgers hebben recht op een (betaalbaar) dak boven hun hoofd. Volgens Heijne is dat een zaak voor de landelijke politiek: een beleid voor hervorming van de hele woningmarkt. Nu dringt minister Ollongren aan op de bouw van meer ‘middenhuurwoningen’ voor twintigers en dertigers (huur tussen 711 en 1.000 euro). Maar het blijven vrije sector woningen en de eigenaren kunnen de huren op eigen houtje verhogen. Daarom stelt Heijne voor de grens van sociale huur omhoog te trekken, zodat deze groep jongeren ook de bijbehorende rechten krijgen.

Velen zouden liever kopen en zo vermogen opbouwen (het grote verschil tussen huurders en eigenaren), maar de prijzen op de huidige markt zijn veel te hoog. Heijne stelt voor dat de overheid vormen van huurkoop stimuleert, als alternatief voor de huidige hypotheken.

Noodzakelijke hervormingen kunnen gemeenten niet allemaal zelf doen; Heijne vindt dat het kabinet het voortouw moeten nemen en niet de gemeenten met onhaalbare taken en doelstellingen moet opzadelen.

Op de site van De Correspondent reageert Henk van Arkel (directeur Social Trade Organisation):

 ‘Over de hele wereld is de inkomensherverdeling, de betaling van arm aan rijk, via de huren, grondprijzen, grondprijzen van winkellocaties immens. Met Londen en Parijs al decennia als schrikbeeld, omdat daar een heel inkomen nodig is om de woning te betalen.’

IJdo Dijkstra (ICT & Zorg):

‘Ik mis eigenlijk de vraag of we ook moeten kijken naar ‘hoe’ we bouwen. Als we een miljoen woningen moeten bouwen (overigens tegen eigenbelang van een commercieel investeerder, dat is immers de vraag wegnemen), dan kunnen we niet doorgaan met het model vinexwijk met rijtjeshuizen.’

Laura de Hoog (student aardrijkskunde):

‘De opkomst van de tiny houses (zie de website van Tiny House NL en de gelijknamige Facebookgroep) zou een mooie bijdrage kunnen leveren aan het tekort aan betaalbare woningen voor lage- en middeninkomens.’

Zie voor tiny houses ook dit Volkskrantartikel.

‘Merkel is terug als bruggenbouwer op een verdeeld continent’ - 5 juni

Dit weekend ontvouwde bondskanselier Angela Merkel haar antwoord op de hervormingsplannen voor de EU van de Franse president Macron. Haar initiatief is een ‘oprechte poging een positief strategisch antwoord op een hele serie nieuwe interne en externe bedreigingen van Europa te formuleren’, betoogt Constanze Stelzenmüller in Financial Times. ‘Natuurlijk zijn de visionaire vergezichten van Macron moediger en fundamenteler’, schrijft Bernd Riegert in een commentaar voor Deutsche Welle. ‘Maar zijn ze daarom correct?’

Angela Merkel is teruggekeerd naar haar rol als bruggenbouwer op een verdeeld continent, meent Constanze Stelzenmüller van de Amerikaanse denktank Brookings Institution. ‘De bondskanselier reikt niet alleen Frankrijk de hand, maar ook het economisch geplaagde Zuid-Europa. Even belangrijk is dat de zuinige Noord-Europeanen ook met haar plan kunnen leven.’

Stelzenmüller typeert de benadering van Merkel als ‘een impliciet excuus voor de Duitse starheid wat betreft economisch beleid’. Maar in tegenstelling tot Macron blijft ze huiverig voor ingrijpende hervormingen en verdere integratie. ‘In de eurozone wijst Merkel nog steeds elke vorm van gezamenlijk delen van de schulden af. In plaats daarvan steunt ze een bankenunie en een Europees Monetair Fonds met noodkredietlijnen voor de korte termijn. Ze wil de begroting van de EU inzetten voor investeringen in groei en innovatie in de zwakke Europese economieën.’

Stelzenmüller constateert dat zowel eurofederalisten als nationalisten veel op Merkels plan kunnen afdingen. ‘Niettemin is het initiatief van Merkel een oprechte poging tot een positief strategisch antwoord op een hele reeks nieuwe interne en externe bedreigingen van Europa. De verzoenende toon houdt de belofte in van een grote tent die veel lidstaten van de EU zou kunnen aanspreken. Zij moeten het aanbod van de bondskanselier aangrijpen. Zoals zij maandag de filosoof Immanuel Kant citeerde: ‘Hij die geen doelen heeft, moet in zijn lot berusten; hij die wel een doelstelling heeft, kan zijn lot in handen nemen.’

Bernd Riegert beschrijft in Deutsche Welle de verschillen in stijl en inhoud tussen de Franse en Duitse leider, maar volgens hem zijn ze het eens dat er een compromis moet komen: ‘Het is een doordachte pas de deux. Een voorwaarts, een afwachtend. De stijl is zeer verschillend. Tegenover de vlammende redes die enthousiast applaus van Macrons toehoorders oogsten staat het nuchtere antwoord van de bondskanselier met meer EU-ervaring. De visionair in het Elysée, de pragmaticus in Berlijn – wie weet kan het werken. Want Macron en Merkel moeten niet alleen elkaar van hun hervormingsvoorstellen overtuigen, maar ook de andere EU-landen. Het volstaat niet, zoals Europese Commissievoorzitter Juncker suggereerde, dat Frankrijk en Duitsland het onderling eens worden. Italië moet tenminste ook in de boot. Dat zou weleens moeilijker kunnen worden na de jongste regeringswisseling in Rome.

‘Maar terwijl Macron zeer ver in de richting wil van een transferunie, zet de Duitse in op kredieten, controles, voorwaarden en geleidelijkheid. Natuurlijk zijn de visionaire vergezichten van Macron moediger en fundamenteler. Maar zijn ze daarom correct? Angela Merkel redeneert vanuit het haalbare. Remt ze te sterk? Er moet een Europees Monetair Fonds komen, dat landen in crisis kan ondersteunen. Er moet een investeringsfonds komen. Alleen hoe groot en omvangrijk deze instellingen moeten worden, moet nog worden besloten. Hier onderhandelt ze vanuit een relatief sterke positie. Uiteindelijk heeft zij het geld.

‘Beiden zijn het eens dat dit een goed moment is om te handelen. Door Donald Trumps optreden begrijpen plotseling zelfs de twijfelaars dat individuele EU-landen niets kunnen bereiken tegenover de Verenigde Staten. Misschien lukt het wel in de Unie. Misschien. Want Trump stoot de Europeanen niet alleen voor het hoofd in het handels- en klimaatbeleid, maar ook in het buitenlands beleid. Zo wordt het relatief eenvoudig te beargumenteren dat de EU handelingsbekwaam moet worden – vanwege de breuken in de trans-Atlantische verhouding, de veiligheidspolitieke bedreiging door Rusland en de massale economische concurrentie uit China.

‘Ook de tijdsdruk is er. Over een jaar wordt een nieuw Europees parlement gekozen. Dan moeten er resultaten op tafel liggen, die de EU-sceptische populisten ten minste enigszins de wind uit de zeilen moeten nemen. Als het nu niet gebeurt, wanneer dan? Zoals nu kan Europa niet verder, heeft president Macron betoogd. Natuurlijk heeft hij gelijk.’

‘Te veel internationalisering? Ik ben jaloers op de Nederlandse student’ - 4 juni

Minister Van Engelshoven (Onderwijs) geeft meer ruimte om opleidingen in het Engels aan te bieden, maar het toezicht wordt strenger. Een goed idee? 

‘Jaloers op student van nu’

_{Marc van Oostendorp, onderzoeker bij het Meertens Instituut en hoogleraar Nederlands aan de Radboud Universiteit Nijmegen:}

‘Het beperken van de instroom van buitenlandse studenten, waar minister Van Engelshoven op aanstuurt, is noodzakelijk. Er is even een wildgroei aan internationalisering geweest. Zo zag je dat na de overgang van een vak of ­studie naar het Engels er soms honderden tot duizenden studenten op afkwamen, terwijl het eigenlijk nog uitgevonden moest worden.

‘Ik zat in de jaren tachtig aan de Universiteit ­Leiden tussen enkel Nederlandse, zelfs vooral Zuid-Hollandse, studenten en had nooit college in het Engels gehad. Tegenstanders van internationalisering kunnen daar wel een ideaalbeeld van maken, maar zo is de wereld niet meer. Als ik de collegezaal bekijk, ben ik jaloers op de Nederlandse studenten. Die komen nu zo makkelijk in contact met andere werelden en mensen die kritisch zijn op dingen die wij voor gewoon aannemen, zowel binnen het universitaire systeem als op de inhoud. Het beperken van buitenlandse studenten moet daarom wel voorzichtig, bijvoorbeeld tijdelijk, zijn.’

Opleidingen mogen straks worden aangeboden in een andere taal als dat meerwaarde heeft. Hoe bepaal je dat?

‘Dat blijft, net als in de huidige wet, wat vaag. Er is immers altijd wel een goede reden voor het gebruik van een andere taal te bedenken, van een heel technisch vak waarin de voertaal Engels is tot het opleiden voor de internationale arbeidsmarkt.

‘Verder klinkt het voorstel van minister Van Engelshoven, dat zowel meer toezicht als meer ruimte biedt, gebalanceerd. Internationalisering is heel belangrijk, maar iets als Engels onderwijs moet niet zomaar door­gevoerd worden. Tegelijkertijd is Engels heel belangrijk in de maatschappij en zal dat alleen maar toenemen, daar kun je een universiteit niet van isoleren.’

Drukt het Engels het Nederlands niet weg?

‘Als we het goed aanpakken leren studenten zich juist in beide goed uit te drukken, een mens kan best meer dan één taal spreken. Mijn ideaal­beeld is een maatschappij waarin Nederlands en Engels naast elkaar bestaan. Wel mis ik in de discussie hoe Engels de kennis van andere talen, zoals Frans en Duits, wegdrukt. Met alle buitenlandse studenten spreken we nu Engels. Maar neem bijvoorbeeld een universiteit waar veel Duitse studenten zitten, daarvoor is een drietalige universiteit een mooie optie.’

‘Bied student genoeg keuzes’

_{Tariq Sewbaransingh, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb):}

‘De minister benoemt in haar plan dat de verengelsing keerzijden kent en dat universiteiten daar in het verleden te lichtvaardig mee om zijn gegaan. Maar ze verbindt daar geen concrete acties aan. Ze laat het aan de universiteiten zelf. Wij hebben niet de illusie dat de problemen door de verengelsing zo worden opgelost.

‘De oprukkende verengelsing in het hoger onderwijs zorgt voor kansenongelijkheid, het belemmert de doorstroming en het leidt tot een toename van internationale studenten waardoor Nederlandse studenten bij selecties problemen kunnen krijgen.

‘Ook heeft de Nederlandse student minder keuzemogelijkheden, als die een studie in het Nederlands wil doen. Driekwart van alle masters wordt al in het Engels gegeven, 10 procent wordt in het Engels en Nederlands aangeboden en 15 procent wordt alleen in het Nederlands gegeven.’

Wat moet de minister volgens jullie wel doen?

‘Opleidingen moeten beter onderbouwen waarom ze een opleiding in het Engels aanbieden en naar de landelijke spreiding kijken. Daarom stellen we een commissie voor die checkt of het zinvol is om de taal van de opleiding te veranderen en of er dan voldoende keuzemogelijkheden blijven bestaan.’

Maar als universiteiten rekening moeten houden met wat andere universiteiten doen, hebben ze niet de vrijheid om zelf de taal te kiezen.

‘We leiden mensen op voor de samenleving. Een opleiding bestaat omdat we als samenleving willen dat we studenten opleiden in dat vakgebied. We zijn daar dus samen verantwoordelijk voor, ook de hogescholen en universiteiten. Dat betekent dat als bijna alle universiteiten een opleiding in het Engels aanbieden, dat het niet zinvol is als de laatste universiteit dan ook voor Engels als voertaal kiest.’

Maar als dat de trend is, haalt een universiteit zo wel meer studenten binnen. En dat zijn toch weer inkomsten.

‘En dat mag precies niet de bedoeling zijn. De minister geeft universiteiten nu vrij spel om op deze manier te redeneren. Een landelijke commissie kan hen juist terugfluiten als Engels niet meer wordt ingezet vanwege de meerwaarde of om didactische redenen. Nu is er niemand die dat fluitsignaal kan afgeven.’

De minister wil juist een betere controle. Bij nieuwe opleidingen wordt voortaan gecontroleerd of de taalkeuze aansluit bij de arbeidsmarkt. En bij de accreditatie wordt de taalvaardigheid van docenten onderzocht. Is dat niet voldoende?

‘Dit is een witte vlek in het onderwijs. Dus wel kijken naar de kwaliteit en de aansluiting op de arbeidsmarkt, maar niet kijken naar de toegankelijkheid. Dat vind ik schokkend, zeker omdat onderzoek van de onderwijsinspectie laat zien dat gelijke kansen in het geding zijn.’

Politieke crisis Spanje - 1 juni

De Spaanse regering is gevallen. Na een motie van wantrouwen stuurde het Spaanse parlement premier Mariano Rajoy naar huis, een unicum in de Spaanse geschiedenis. Zijn vertrek zal echter niet zorgen voor meer politieke stabiliteit, betoogde El País:

‘Leider Mariano Rajoy is schuldig aan de institutionele crisis vanwege zijn onvermogen om met zijn politieke verantwoordelijkheid om te gaan. Nu zal het bestuur van Spanje in handen komen van een andere leider, Pedro Sánchez, die weigert om zich tot de kiezers te richten voor steun. (…) We kijken naar een duel tussen twee politici zonder toekomst. Op geen enkel moment tijdens het duel tussen Sánchez en Rajoy was er ook maar enige aandacht voor de belangen van Spaanse burgers.’

De krant hekelt Sánchez’ intentie om ‘te regeren met het begrotingsplan van de Partido Popular, de partij die hij hoopt te verdrijven – hetzelfde begrotingsplan dat de socialisten onderwierpen aan een amendement’. Nog zorgwekkender is volgens El País Sánchez wens om de dialoog met de pro-Catalaanse onafhankelijkheidskrachten aan te gaan, ‘terwijl bekend is dat dit enkel zal gaan over wanneer en hoe er een onafhankelijkheidsreferendum komt.’

‘Het vertrek van Rajoy is imperatief. De poging om te regeren zonder steun of, nog erger, met contraproductieve steun, is onvoorzichtig. Om instabiliteit en het in diskrediet brengen van het democratische systeem te voorkomen, roepen we op tot het spoedig uitroepen van verkiezingen.’

Ook El Mundo uitte zich kritisch tegenover zowel Rajoy als Sánchez. Wie verdedigt in de politiek eigenlijk nog het welzijn van de Spanjaarden, vraagt de krant zich af:

‘Sinds de bekendmaking van het Gürtel-vonnis heeft deze krant verdedigd dat verkiezingen de enige manier zijn voor een uitweg uit deze ernstige crisis. En deze optie heeft Rajoy, helaas, verspild.

‘Een motie van afkeuring moet constructief zijn en degene die een nieuwe regering wil leiden, verplichten om met een programma daarvoor te komen. Sánchez, daarentegen, is één stap verwijderd van het bereiken van het Moncloa (het regeringspaleis, red.) zonder te onthullen wat hij van plan is en welke concessies hij aan de onafhankelijken zal verlenen. Alleen een gebaar van gezond verstand kan deze vrijdag voorkomen dat we een weg inslaan die nergens heengaat.’

AOW-leeftijd minder snel omhoog, goed idee? - 31 mei

Werkgevers en vakbonden zijn het eens dat de verhoging van de pensioenleeftijd minder snel moet gaan. Maar de rekening voor hun plannen krijgt het kabinet. Met jongeren wordt geen rekening gehouden, schrijft Yvonne Hofs in de Volkskrant. De discussie over hervorming ons pensioenstelsel is weer opengebroken. Verhoging is onverantwoord als niet eerst wordt gezorgd dat ouderen ook echt kunnen doorweken, vindt Pieter Klok in een commentaar van de Volkskrant. Het kabinet ‘moet het akkoord serieus bekijken’, is het commentaar van De Telegraaf. 

De Telegraaf, dat als eerste met het uitgelekte ‘akkoord’ van de sociale partners kwam, spreekt in het hoofdredactioneel commentaar van een ‘klassiek compromis’. ‘Het kabinet zal het pakket afspraken met argwaan bekijken, omdat het deels haaks staat op de uitgangspunten van de regering en omdat de rekening van de rem op de AOW-leeftijd en het vroegpensioen in de miljarden loopt. Tegelijkertijd moet het kabinet zich realiseren dat er eindelijk een pensioenakkoord is dat ook redelijke uitgangspunten bevat. Alleen al daarom moet het kabinet dit akkoord serieus bekijken. Klakkeloos afwijzen is te makkelijk.’

Daar denkt de eigen Telegraaf-columnist Martin Visser heel anders over: ‘Gelukkig zit D66’er Wouter Koolmees op Sociale Zaken. Het kan niet anders of hij gooit dit opportunistische werkje in de prullenbak.’

Onder de kop ‘Polderopportunisme’ hekelt Visser het egoïsme van de sociale partners. ‘Werkgevers en vakbonden brengen hun deelbelangen in, smeden een akkoord en doen dan alsof dat de maatschappelijk gewenste uitkomst is. Dat is het niet.’ En verderop in de column: ‘Het klutsen van belangen van bedrijven met die van vergrijsde FNV-leden is natuurlijk niet hetzelfde als een breed maatschappelijk draagvlak.’

Visser stelt zijn hoop op de Sociaal-Economische Raad (SER), die door de regering om advies is gevraagd over het pensioenstelsel en waar naast de sociale partners andere deskundigen en instellingen als DNB en CPB zitting hebben. Die andere leden ‘staan voor een transparant en eerlijk verdeeld pensioen’. ‘Zij willen een persoonlijke pensioenpot om een einde te maken aan het generatieconflict. Het doorschuiven van de rekening is deze experts een gruwel.’

Volkskrant-journaliste Yvonne Hofs wijst in haar analyse ook op de cruciale rol van de SER en daarin vooral van de onafhankelijke deskundigen. ‘Wat hun bezwaren tegen dit plan zullen zijn, ligt voor de hand: van een evenwichtige belangenafweging tussen oud en jong is geen sprake. Dit plan is praktisch een kopie van het verkiezingsprogramma van 50Plus.’

Volkskrant-lezer Ruud de Bree (Groet) reageert op haar artikel in een ingezonden e-mail:

‘Goed artikel van Yvonne Hofs. Ze gaat echt met haar conclusie dat de jongeren nu de rekening betalen wel kort door de bocht.

Dat is onjuist. Er zijn al 4 miljoen gepensioneerden die al tien jaar de rekening betalen door het missen van de indexatie.

Maar beide argumenten zijn in feite maar een deelwaarheid en voor een juiste weging van die problematiek moet je naar het gehele stelsel kijken.

Bij elke vraag en oplossing die wordt gedaan hoort een prijskaartje: Ook bij de AOW discussie: Wie gaat dit betalen? (‘Stoppen op je 60-ste moet kunnen’?)

Het antwoord is simpel: iedereen in de samenleving met inkomen. Dit wordt vergeten bij deze deeldiscussie.

Met alle goede bedoelingen en bijbehorende analyses van de deskundigen – want waar ter wereld vind je zoveel verschillende meningen en verschillen tussen deskundigen - zijn er twee componenten die van cruciaal belang zijn voor een beter vernieuwd stelsel:

1) Een methodiek om bij wijziging van werkgever op een evenwichtige belangen afweging gebaseerde waardeoverdracht te mogen rekenen.

2) De onzekerheden die het stelsel nu eenmaal in de kern heeft, goed en helder te benoemen: de onvoorspelbaarheid van het rendement op beleggingen.

Vertaald dus naar de pensioentoezegging. Met het huidige systeem zeggen we gewoon te veel toe en benoemen we de risico’s onvoldoende. Aan alle generaties. Als we daar duidelijker over worden los je al veel problematiek op.

Als die componenten onderbelicht blijven, is de discussie over een nieuw stelsel een zeepbel-discussie. Over de rest kun je van mening verschillen, oplossingen hebben en meningen uitdragen en vooral maar wat roepen zonder kostenonderbouwing, (bijvoorbeeld de AOW-leeftijddiscussie) maar deze twee zaken zijn de kern van het huidige pensioenprobleem.

Het verbaast mij dat ik vanuit de deskundigen rond de SER (daar zitten toch alle belanghebbenden met verstand aan tafel) over deze twee zaken zo weinig informatie verneem.

Pensioencommunicatie is een keuze tussen een eerlijk verhaal vertellen met een enigszins pijnlijk effect of een mooi verhaal niet eerlijk vertellen.

Het feit dat de sociale partners nu nadrukkelijk het dossier met vragen teruggeeft aan de politiek maakt de totale discussie over het verdelen van arbeid, inkomen en vermogen nog interessanter.

Allemaal factoren met veel schaarste. Hopelijk is dit niet het geval bij de factor wijsheid van álle belanghebbenden. De SER is aan zichzelf verplicht een tweede kans op te pakken.

Het pensioenstelsel is onderdeel van een brede maatschappelijke discussie over verdeling van inkomen, arbeid, vermogen en het vaststellen van de primaire en secundaire levensbehoeften.

En alles heeft zijn prijs. De leugen en de ontkenning nog het meest.’

Volkskrant-lezer R.Dantuma (Eelderwolde) vergelijkt het plan met een woekerpolis:

‘In de directiekamers van de verzekeringsmaatschappijen en banken kunnen de champagneflessen al weer worden ontkurkt: de pensioenwoekerpolis kan binnenkort in de markt worden gezet. Verplicht inleggen en geen enkele garantie op het rendement nodig!

Vakbonden en politiek let op uw zaak!’

Varoufakis over de formatieperikelen in Italië.

In The Guardian uit Yanis Varoufakis, mede-oprichter van DiEM25 (Democratie in Europa Beweging) en oud-minister van Financiën in Griekenland, felle kritiek op de rol van de Italiaanse president Mattarella in de stukgelopen formatie:

‘President Sergio Mattarella gebruikte zijn macht om de regeringsformatie te voorkomen en gaf het mandaat aan een technocraat, een voormalige IMF-werknemer. Als hij Lega-leider Matteo Salvini had geweigerd als minister van Binnenlandse Zaken vanwege Salvini’s belofte om 500 duizend migranten uit te zetten, zou ik geneigd zijn hem te steunen.

‘Maar nee, Mattarella koos ervoor om te botsen met een absolute meerderheid vanwege zijn afkeuring van de voorgestelde minister van Financiën. Waarom? Omdat deze man, volledig geschikt voor de positie, in het verleden twijfels had geuit over de structuur van de eurozone en positief stond tegenover een plan om de EU te verlaten mocht dat nodig zijn. Het was alsof Mattarella hiermee verklaarde dat redelijkheid van een toekomstige minister van Financiën reden is voor uitsluiting van die functie.

‘Naast zijn morele falen om zich te verzetten tegen de misantropie van de Lega, is de president een grote tactische blunder begaan: hij viel regelrecht in Salvini’s val. De vorming van een andere ‘technische’ regering is een fantastisch geschenk voor Salvini’s partij.

‘Bij nieuwe verkiezingen zal Salvini zich niet opwerpen als de misantropische, verdelende populist die hij is, maar als verdediger van de democratie. Hij sprak al de opruiende woorden: ‘Italië is geen kolonie, we zijn geen slaven van de Duitsers, de Fransen, de spread of de financiële wereld.’

‘In tegenstelling tot zijn voorgangers heeft Mattarella geen parlementaire meerderheid voor de goedkeuring van een begroting of steun voor zijn gekozen regering. Zo wordt hij gedwongen tot nieuwe verkiezingen, die voor een nog sterkere meerderheid voor de xenofobe politieke krachten zorgen, mogelijk zelfs in een samenwerking met Berlusconi’s Forza Italia. En wat dan, president Mattarella?’

Lees ook onze eerdere blog (28 mei, hieronder te vinden) met reacties op de geklapte formatie in Italië.

‘Hongaarse en Poolse oppositieleiders waarschuwen voor averechts effect van opschorten EU-fondsen’ - 29 mei

De Europese Commissie snijdt de komende jaren flink in de subsidies van de Oost-Europese lidstaten. Hongarije en Polen behoren tot de landen die hierdoor het hardst geraakt worden, zij leveren respectievelijk 24 en 23 procent aan EU-steun in.

Slawomir Sierakowski, politiek commentator en oprichter van de Krytyka Polityczna (‘Politieke Kritiek’) beweging, blikte al vooruit op deze beslissing:

‘Het voorstel om nieuwe voorwaarden te verbinden aan EU-steun is gericht aan de populistische regeringen van Polen en Hongarije. Waar deze regeringen zeker minachting hebben getoond voor EU-instituties, zijn ze echter te sluw om EU-regels regelrecht te tarten.

‘Onder de degenen die de EU oproepen om ‘te stoppen met het financieren van non-liberalisme’ bevinden zich prominenten als Guy Verhofstadt en Emmanuel Macron. Tot de tegenstanders van strengere voorwaarden behoren niet alleen de regerende partijen in Polen en Hongarije, maar ook de oppositiepartijen als gevolg van nationalistische chantage. Elke vorm van kritiek op de Poolse of Hongaarse regering wordt verdraaid, zodat het lijkt op kritiek op Polen of Hongarije zelf.

‘Oppositieleden beargumenteren dat het opschorten van EU-steun schade berokkent aan de gewone Hongaren en Polen, die niet gestraft zouden moeten worden voor de acties van hun regeringen. Deze redenering zou logisch zijn als het ging om een niet-democratisch verkozen regering zoals in Noord-Korea of Cuba, maar Kaczynski’s Recht en Rechtvaardigheid (PiS) en Orbáns Fidesz-partij zijn verkozen. De vraag is dan ook waarom Hongaren en Polen niet de consequenties van hun stem onder ogen zouden moeten komen. Verder waarschuwen Hongaarse en Poolse oppositieleiders dat het opschorten van EU-fondsen averechts kan werken en de publieke steun voor anti-EU populisten kan versterken.

‘(…) Als het principe van ‘EU-steun in ruil voor de rechtsstaat’ inderdaad wordt toegepast, zullen de kosten echter misschien niet eens worden gedragen door Kaczynski of Orbán, maar door de volgende Hongaarse regering en in nog sterkere mate de Poolse regering. Hoe meer de Europese Commissie verzuurt over wat eens de Oost-Europese modelstudent van de democratie was, des te duidelijker wordt het dat Brussel zich niet zo gunstig zal opstellen tegenover Polen als het ooit deed, ongeacht wie de macht heeft.’

Ander Commentaar: Formatie Italië - 28 mei

De formatie in Italië is geklapt, waarmee een regering van de populistische Vijfsterrenbeweging en de extreemrechtse Lega uitblijft. Breekpunt bleek de kandidaat-minister van Financiën en overtuigd euroscepticus Paolo Savona, met wiens eventuele benoeming de Italiaanse president Sergio Mattarella niet akkoord ging.

Dat een staatshoofd de formerende partijen vraagt om een ministerwijziging is niet nieuw. Maar de reactie daarop is ongekend onverantwoord en arrogant, schrijft hoofdredacteur Luciano Fontana in Corriere della Sera. ‘Waarom kon bijvoorbeeld de nummer twee van de Lega, Giancarlo Giorgetti, niet worden gekozen als minister van Financiën? Zoals de president ook voorstelde. (...)

‘Het gevoel heerst dat Lega-leider Matteo Salvini en zelfs Vijfsterrenvoorman Luigi Di Maio, in plaats van serieus na te denken over de vorming van de regering, bezig waren met de voorbereiding van de nieuwe campagne, om zo onder een fragiel en riskante overeenkomst vol onmogelijke beloften uit te komen.’

De echte winnaar van het politieke gekrakeel is dan ook Matteo Salvini van de Lega, aldus binnenlands beleidsexpert Stefano Folli in La Repubblica.

‘Men zegt dat Salvini dit al die tijd al heeft gepland: hij heeft nooit geloofd in een coalitie met een onzichtbare man (Giuseppe Conte) als premier. Hij is al lang geleden begonnen met de voorbereiding van nieuwe verkiezingen, over de rug van de Vijfsterrenbeweging en onder het mom van ‘soevereiniteit’. Dit is ook de reden dat hij zich niet bereid toonde Savona te vervangen voor de minder controversiële Giorgetti.

‘De nieuwe verkiezingen zullen de laatste strijdslag zijn tussen tegengestelde visies op Europa, EU-lidmaatschap, economisch beleid en de rol van de euro.’

De Vijfsterrenbeweging en de Lega zullen zich nog eurosceptischer gaan profileren dan ze in eerste instantie deden, voorspelt politicoloog en auteur Matthew Goodwin op Twitter. Zo roepen sommige Vijfsterrenleden al op tot een referendum over de euro, iets wat past bij hun ‘macht voor de burger versus onverkozen instituties’-narratief. Dit idee zal ook resoneren bij de vele kiezers die nu menen dat er vanuit het politieke ­establishment blijkbaar alleen maar ruimte is voor uitgesproken pro-euroministers.

‘Veel kiezers zullen het gevoel hebben dat de democratische marktplaats van ideeën wordt stilgelegd om financiële markten, technocraten en internationale instituten zonder duidelijk democratisch mandaat tegemoet te komen.

‘Deze spanningen zullen de Vijfsterrenbeweging, de Lega en hun tegenhangers in andere Europese democratieën blijven stimuleren.’

‘Dumoulin zal de komende jaren een favoriet zijn in alle grote rondes’ - 28 mei

Thijs Zonneveld spreekt in het AD van ‘een schizofrene Giro: prachtig en lelijk tegelijk’. Die begon al met de start in een verdeeld en verknipt land, en ook in de koers zelf viel het nooit stil met dollemansritten en een klassement waar geen touw aan vast te knopen viel.

‘Te midden van al die krankzinnigheid bleef Tom Dumoulin fier overeind. Hij was stabiel en kalm, stond er dag na dag. Het parcours van de Giro was, met een historisch laag aantal tijdritkilometers, niet op zijn lijf geschreven – maar alsnog deed hij tot en met de voorlaatste dag mee om de eindzege.

‘Dumoulin bezit het hele pakket: het fysieke talent, de mentale hardheid, het herstelvermogen en het tactische inzicht. De komende jaren zal hij (mits fit, in vorm en gefocust) een favoriet zijn voor het podium in alle grote rondes waaraan hij deelneemt. Oók op parcours die hem als tijdrijder niet volledig op het lijf geschreven zijn.’

‘De Giro-winst voor Froom zal leiden tot meer verstoringen’

William Fotheringham van The Guardian zag hoe Sam Bennett zijn ongeloof ‘niet kon verbergen toen hij hoorde dat Froome de leiding had na 80 kilometer over drie bergen te hebben gereden’. ‘Did Froome stay away? Blijft Froome weg? Echt niet. Hij doet ‘een Landis’. Jezus!’ ‘Een verwijzing naar de verbazingwekkende comeback van Floyd Landis die in 2006 de Tour won totdat hij positief werd getest op testosteron.

Enerzijds was Froomes rit naar Bardonecchia het hoogtepunt van een adembenemende Giro. Anderzijds werd voor dit moment gevreesd door degenen die vinden dat hij de Giro niet zou moeten rijden terwijl hij nog op zijn vonnis wacht. Froome ontkent de aantijgingen. Hij toonde moed bij het demarreren vrijdag en toonde een adembenemende afdaling en koelbloedigheid om zijn verlies in de eerste twee weken van de Giro te beperken.

Het is niet de bedoeling dat een nog lopend onderzoek naar een van de renners zo'n schaduw werpt over een hele race niet. De anti-dopingorganisatie MPCC eist van haar leden dat ze geen renners opstellen naar wie nog een onderzoek loopt. Tom Dumoulin zei dan ook dat hij nooit had mogen starten aan de Giro als hij in de situatie van Froome had gezeten.

Team Sky heeft altijd geweigerd om lid te worden van de MPCC. Dat is hun recht, maar dat leidt wel tot kritiek dat ze hun eigen interesses boven die van hun sport plaatsen.

Het is nu vijf weken tot de start van de Tour de France. Er zijn aanwijzingen dat de salbutamol-uitspraak van Froome tegen die tijd nog niet afgerond is. Het is wachten op meer verstoringen die nog lang kunnen duren. Helaas is de Giro misschien nog maar het begin van het einde.’

Russische columnist reageert op MH17-bevindingen: ‘Sommige daders zullen plots overlijden’ - 25 mei

Ook in Rusland wordt gereageerd op de jongste bevindingen inzake MH17 van het Joint Investigation Team (JIT). Op de website van de bekende onafhankelijke Russische radiozender Echo Moskvi verscheen deze column van de Russisch-Oekraïense journalist en columnist Matvej Ganapolsky:

‘Welnu, het internationale onderzoeksteam heeft vastgesteld dat vlucht MH17 neergeschoten is door een Russische BUK, geleverd door de strijdkrachten van de Russische Federatie. De naam van de militaire brigade is bekendgemaakt op de persconferentie, en zelfs delen van de raket zijn getoond. Laat me vertellen wat er nu gaat gebeuren.

‘Rusland zal vandaag verklaren dat het allemaal onzin is, een provocatie. Een dag later zullen de Russische Onderzoekscommissie en de procureur-generaal een strafrechtelijke procedure beginnen tegen de onderzoekers, waarna ze sancties initiëren tegen de onderzoekers, zodat die klootzakken opdonderen uit Russische zaken waar ze zich niet mee te bemoeien hebben.

‘Dan over degenen die het vliegtuig neergeschoten hebben. In Den Haag zal er een rechtszaak komen en een formeel uitleveringsverzoek, maar Rusland zal dit weigeren omdat de daders tijdens het neerschieten van MH17 op vakantie waren (of ze waren een kind aan het baren, hadden een ziekenhuisoperatie, waren op vakantie in Turkije of werden rabbi in Israël). En Rusland levert sowieso geen burgers uit.

‘Verder zullen sommige daders plotseling overlijden, en de belangrijksten worden lid van het Russische parlement waar ze, uit dankbaarheid dat ze niet geëxecuteerd zijn, de meest draconische wetten zullen voorstellen, en daarmee zelfs de heer Loegovoj overtreffen.’ (Andrej Loegovoj is hoofdverdachte in Brits onderzoek naar de moord op Alexander Litvinenko, die in 2006 met radioactief gif vergiftigd werd in Londen; Rusland weigert hem uit te leveren en Loegovoj is sinds 2011 lid van het Russische parlement, red.).

‘Wewarendaarniet’

‘Aangezien de positie van Rusland ‘wewarendaarniet’ zal heten, komt het Westen met een nieuwe golf aan sancties, die weer leidt tot een nieuwe golf aan tegensancties, nieuwe beperkingen en de nieuwe gevangenneming van oppositieleider Navalny – gewoon om de traditie in stand te houden. Het belangrijkste gevolg is dat Rusland nog radioactiever zal zijn, en Poetin wordt iemand die je de hand niet meer kan schudden, aangezien hij vanaf nu echte moordenaars dekt.

‘‘Poetin dekt moordenaars’, zal de hele wereld zeggen, en niets anders, want een verenigde rechtbank is betrouwbaarder dan Poetin.

‘En zo zien de komende zes jaar eruit, of nog langer, als Poetin niet vertrekt (na zijn laatste termijn, red.). Maar er mag niet van worden uitgegaan dat het Russische burgers zal omzeilen. Hoewel ze zullen flaneren in T-shirts met opdruk ‘Laat mijn BUK’s niet lachen’, staat hen niets vrolijks te wachten. Ze zullen moeten lijden voor hun liefde en trouw aan de Autocraat.

‘Natuurlijk zou het allemaal anders kunnen zijn, als je logisch nadenkt. Rusland had zijn rol in de tragedie kunnen toegeven, zijn diepste verontschuldigingen en berouw kunnen tonen, en gigantische compensaties kunnen betalen. Dan zou het probleem opgelost zijn.

‘Maar dat gaat niet gebeuren, want dan stort de belangrijkste mythe in elkaar: ‘wewarendaarniet’. En het zou ook betekenen dat we ons moeten houden aan de Minsk-akkoorden, moeten toegeven dat we wapens hebben geleverd aan bandieten en verantwoordelijkheid moeten nemen voor de twaalfduizend Oekraïners die omgekomen zijn door Russische wapens.

Is Poetin toch geen God?

‘Onzin. Het is belangrijker voor Poetin om ervoor te zorgen dat zijn benen de grond niet raken door bepaalde aantijgingen. De erkenning van sommige sterfgevallen, zelfs accidentele, kan een vraag oproepen bij het electoraat – is Poetin misschien toch geen God? Doet hij misschien wel iets verkeerd?

‘Maar deze gedachte zal er niet zijn. Wat er wel zal zijn, is bijvoorbeeld het bericht van het Russische persbureau TASS dat ‘het onderzoeksteam vooruitgang heeft geboekt in het onderzoek naar de ramp, maar nog niet kan zeggen wie de Boeing neergeschoten heeft en waarom.’

‘Het Kremlin staat stevig op de grond. De garantie van stabiliteit door het Kremlin bestaat uit een wanhopige leugen en liefde voor deze leugen door het heldere brein van de loyale Poetin-stemmer, dat gepolijst is door de televisie.’

WSJ: ‘Het is een opluchting dat Trump de top met Kim Jong-un afblaast’ - 25 mei

The Wall Street Journal vindt het een goede keuze van president Trump om de ontmoeting met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un af te blazen. Het zou namelijk een debacle kunnen worden, schrijft de krant in hun commentaar.

‘Donald Trump noemde zijn beslissing donderdag, om de top met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un af te zeggen, een ‘enorme tegenslag’. Het is eerder een opluchting te noemen. Trump heeft de bereidwilligheid van Kim om zijn kernwapens op te geven overschat.

‘Recente opmerkingen van de Noord-Koreanen maken duidelijk dat het land niet heeft besloten zijn kernwapens op te geven. Het Noorden blijft de denuclearisatie van het Koreaanse schiereiland definiëren als een proces van wapenbeheersing dat ook het vertrek van Amerika uit Zuid-Korea betreft.

‘Trump was slecht geadviseerd en ging te makkelijk en zonder veel planning akkoord met de top. Hij verergerde de fout door zijn verwachtingen uit te spreken. Misschien was hij naar een top gegaan waar Kim een diplomatieke overwinning behaalde zonder daarvoor iets terug te krijgen. Maar misschien heeft de president hierdoor geleerd dat Kim en de Zuid-Koreaanse leider Moon andere prioriteiten hebben dan zijn doel van volledige, verifieerbare en onomkeerbare denuclearisering.

‘De geplande top gaf ook China de mogelijkheid om de relaties met Kim aan te halen en de handelsbeperkingen te herstellen. Trump bekritiseerde de Chinese leider Xi Jinping omdat Kim na hun recente ontmoeting een hardere toon aansloeg.

‘Xi nam het publiekelijk voor Kim op en eiste geleidelijke stappen naar denuclearisatie. Trump moet nu strengere economische sancties overwegen voor Chinese bedrijven die zaken doen met Noord-Korea.

‘Trump staat open voor gesprekken met Kim ‘als hij van gedachten verandert’. Maar het zal tijd kosten om de schade te herstellen en de diplomatieke druk weer op het oude niveau te krijgen. De president was zich tenminste bewust van het gevaar en cancelde de top.’

Voor The New York Times kwam het afzeggen van de top niet als verrassing. In hun commentaar schrijft de krant:

‘Het is ook niet per se slecht nieuws als het betekent dat de Trump-regering nu de tijd zal nemen om de nodige voorbereidingen te treffen die nodig zijn om zo’n top tot een succes te maken. Maar het zal spijtig en uitermate gevaarlijk zijn als het weer uitdraait op twee heethoofden die elkaar op het schoolplein uitjouwen. Dat maakt de kans op escalatie alleen maar groter.

‘We hopen dat de president nu een manier kan vinden om in gesprek te blijven met Pyongyang en de top kan verzetten. Trump heeft de juiste keuze gemaakt om de Republikeinse orthodoxie los te laten door de diplomatie met Noord-Korea voort te zetten en impulsief een afspraak met Kim te maken.

‘Sinds hij contact heeft met Noord-Korea, heeft Trump enkele diplomatieke successen geboekt. Na het stoppen rakettesten en het bevrijden van drie Amerikaanse gedetineerden, bliezen de Noord-Koreanen hun enige bekende nucleaire testlocatie op. Na deze concessies zou Kim het gevoel hebben dat hij moest laten zien dat hij niet naar de pijpen van de Amerikanen danst.

‘Het Witte Huis zei dat Noord-Korea het vertrouwen heeft geschaad door de communicatie met Washington te staken en de belofte in te trekken om inspecteurs de vernietiging van de testlocatie te laten onderzoeken. Het is ook mogelijk dat Trump koudwatervrees kreeg en meer tijd nodig had.

‘Trump stelde buitengewone verwachtingen voor de top en leek enthousiaster dan Kim. Nu is de wereld in de war over Trumps bedoelingen, en die van Kim. Het doel van Trump – om Noord-Koreaans kernwapens te ontmantelen – is goed, maar om dat te bereiken is geduld en zijn concessies nodig.’

‘Met referendum vindt Ierland de democratie opnieuw uit’ - 24 mei

‘Tot voor kort was het ondenkbaar dat er in Ierland een referendum mogelijk zou zijn over abortus. De traditionele katholieke bevolking en het conservatieve platteland staan lijnrecht tegenover de progressieve, stedelijke bevolking. Geen onderwerp ligt zó gevoelig. Door het werk van 99 Ierse burgers is abortus tóch op de agenda gekomen’, schrijft journalist Patrick Chalmers op De Correspondent.

Die 99 Ierse burgers kwamen bijeen in de Burgervergadering (Citizen’s Assembly). ‘Het zijn willekeurig gekozen burgers, vanuit het idee dat ‘de gewone Ier’ in de vergadering vertegenwoordigd moet zijn: van elke leeftijd, elk geslacht en afkomstig uit elke sociale klasse en elke regio.’ Dit aspect is zeker in Ierland, waar vrouwen chronisch ondervertegenwoordigd zijn in de politiek, van belang bij vraagstukken zoals abortus.

Naast het representatieve aspect roemen voorstanders van de Burgervergadering de voorwaarden voor de beraadslagingen. ‘Die bepalen dat er evenwichtig samengestelde expertpanels komen waar alle verschillende perspectieven en argumenten die spelen aan bod komen. De deelnemers krijgen vervolgens voldoende tijd om erover te reflecteren en de kwestie met elkaar te bespreken.’

De leden van de Burgervergadering leggen vervolgens hun aanbevelingen voor aan het Nationale Parlement van Ierland, zodat de parlementariërs ermee aan de slag gaan, bijvoorbeeld in de vorm van een referendum. ‘Het referendum vrijdag is de derde verplichte etappe in dit proces, omdat over elke grondwetswijziging in Ierland een referendum moet worden gehouden. Veel landen zouden het niet aandurven om burgers zoveel zeggenschap te geven.’

Ook Burgervergaderingen zijn kwetsbaar: ze moeten over genoeg financiële middelen en mankracht beschikken, transparant zijn en een representatieve samenstelling hebben. Verder moeten leden zich achter de aanbevelingen opstellen, zelfs als ze het niet 100 procent met alle punten eens zijn. En ze moeten politici aan hun zijde weten te krijgen, die beslissen immers hoe de aanbevelingen in actie worden omgezet.

‘Van tevoren staat niet vast dat dat allemaal lukt. Desondanks is de Ierse Burgervergadering in haar opzet geslaagd. Het voorbeeld laat zien dat je een systeem kunt scheppen waarin je complexe kwesties op democratische wijze kunt tackelen, ingebed in een politiek systeem.’

Lees ook onze blog (22 mei, hieronder te vinden) over het veelbesproken referendum.

‘Philip Roth ving de inheemse Amerikaanse idiotie’ - 24 mei

De Amerikaanse schrijver Philip Roth, die dinsdag overleed, was de biograaf van het naoorlogse Amerika, schreef de Volkskrant. Schrijvers en columnisten in de Amerikaanse en Britse pers reflecteren eveneens op de betekenis van zijn gevierde oeuvre voor het begrijpen van de ziel van Amerika en van de heteroseksuele mannelijkheid. Een keuze van citaten.

New York Times-columnist Roger Cohen schrijft:

‘De inheemse Amerikaanse idiotie’, Philip Roths typering van het land waarvan hij hield, resoneert voortdurend in deze tijd van herhaaldelijke schietpartijen op scholen, onsamenhangende presidentiële tweets, opzichtig machtsmisbruik bij openbare functies, regeren door meutes op te jutten, manipulatie door leugens, obsessies met een muur, en het kortwieken van de Engelse taal door een vocabulaire van 77 woorden, dat ‘beter gelul’ kan worden genoemd, zoals Roth de bedroevende invloed van Donald Trump op ons taalgebruik beschreef in The New Yorker.

‘Wellicht koos Roth het tijdstip van zijn exit op dinsdag, op 85-jarige leeftijd, als een vermaning aan een verwarde natie. Zijn ‘idiotie’, naast zijn volmondige verering van de Amerikaanse praal en zijn opruiende onderzoek naar het ‘grote, alles doordringende Anti-Jij dat iemand met een wrok liever God zou noemen’, had vaak een dreigende kant.’

De Amerikaanse schrijver Sam Lipsyte schrijft in The New York Times over Roths ‘giftige mannelijkheid’:

‘Ik hoorde onlangs een jonge, succesvolle schrijver toegeven dat ze, hoewel ze wist dat het verkeerd was, een plekje in haar hart had voor Philip Roth. (..)

‘Sommigen hebben tamelijk overtuigend betoogd dat we geen behoefte hebben aan nog meer verhalen over de heteroseksuele mannelijke psyche. (...) Sommigen zouden onderstrepen dat we niet nog meer ‘vadsige mannen’, zoals Roth zijn onderwerp ooit benoemde, hoeven te bezingen. Zaak gesloten. Anderen kunnen tegenwerpen dat juist het feit dat we literatuur in deze ‘politieke correcte’ bewoordingen bespreken, betekent dat we nuance, eerlijkheid en morele dubbelhartigheid uit de weg gaan.

‘Maar beide standpunten zouden belangrijke elementen over het hoofd zien. Ten eerste dat het patriarchaat een slechte zaak is voor vrijwel iedereen. Mannen mogen er misschien het minst onder lijden, maar dat betekent niet dat het systeem niet ook hen verplettert. Kunst als die van Roth, die onderzoekt hoe sociale normen over sekse en seksualiteit een groot deel van onze bevolking misvormt en ons stort in geweld, razernij, schaamte en een soort zombieachtige erotiek, zal waardevol zijn zolang deze verwrongen situatie bestaat.’

In de Britse krant The Guardian brengen enkele schrijvers een ode aan Roth.

Emma Brockes, schrijfster en Guardian-columnist: ‘Mijn moeder vertelde me dat ze moest huilen toen ze voor het eerst Portnoy’s Complaint las. Ik kon niet begrijpen waarom. Het is geen trieste roman. Maar, natuurlijk, toen ik ouder werd begreep ik het. Iemand huilt niet omdat iets zielig is, maar omdat het waar is. En het maakt niet uit hoe grappig hij is, het lezen van Roth laat iedereen een beetje verslagen achter.’

William Boyd, schrijver en scenarioschrijver: ‘Terugkijkend op Roths lange bibliografie, realiseer ik dat ik een echte fan ben van zijn vroegere werk. Ik heb alles gelezen sinds Goodbye, Columbus, maar haakte halverwege de jaren tachtig af met The Counterlife. Net als Anthony Burgess and John Updike, putte Roths verbluffende populariteit zelfs zijn meest loyale lezers uit. (…)

‘Een van de geheime vreugdes van fictie schrijven, is schrijven over jezelf door de lens van fictie. Niet elke schrijver doet dat, maar ik weet zeker dat ze dat allemaal zouden willen. En Roth deed het, waarschijnlijk grondiger dan wie dan ook. Vandaar de blijvende allure van de Zuckerman-romans. Is dit was Roth echt voelde en deed – of was het fictie? Zuckerman blijft altijd verleidelijk.’

David Baddiel, schrijver en comedian: ‘Philip Roth is niet mijn favoriete auteur: dat is John Updike. Hoe dan ook, soms, op de achterkant van Updikes boeken staat het woord ‘grappig’. Sterker nog, vaker lees ik de woorden ‘hilarisch’ en ‘hysterisch’. Dat is nooit waar. De enige schrijver in de canon van heel, heel hoge literatuur – ik bedoel van hen die een Nobelprijs verdienen – die zo grappig is dat je hardop moet lachen, peep show funny, is Philip Roth.’

Hannah Beckerman, schrijfster, journalist en maker van de BBC-documentaire Philip Roth’s America: ‘Geen ander boek dat ik eerder van Roth las, had me voorbereid op de grondige ontmanteling van de American Dream als American Pastoral. Roth presenteert met Seymour Levov de klassieke Amerikaanse held waarna hij zijn leven langzaam en pijnlijk afbreekt. Levovs relatie met zijn tienerdochter Merry is ongetwijfeld een van de krachtigste portretten van vader-dochterrelaties in de literatuur. De blik van Roth is nooit tevreden als die een richting inkijkt. Door de ondergang van Levov portretteert Roth de effecten van grote verhalen van de geschiedenis op het individu en onderzoekt onze noties van identiteit, familie, ambities, nostalgie en liefde. Gespierd en bevlogen, balanceert American Pastoral tussen woede en spijt. American Pastoral is niet alleen Roths beste boek, maar een van de beste Amerikaanse romans van de 20ste eeuw.’

In het Belgische dagblad De Morgen schrijft auteur Annelies Verbeke:

‘De laatste jaren is het vooral The Plot Against America waaraan ik vaak terugdenk, nu Donald Trump aan de macht is gekomen en er neonazi’s uit de krochten van de samenleving naar boven zijn geklommen. Toen het verscheen was het een ‘wat als?’-boek, nu heeft het bijna een profetische waarde gekregen. Met dat boek vernieuwde hij zichzelf, door een gedachteoefening voorop te stellen: hoe had mijn jeugd eruit gezien in een ander Amerika? Het toont aan dat hij zichzelf uitdagingen bleef opleggen – ik probeer dat ook te doen.’

Wordt abortus in Ierland legaal? - 22 mei

Ierland maakt zich op voor een referendum over het schrappen van een amendement op de grondwet dat abortus alleen toestaat wanneer het leven van de moeder in gevaar is. Het gevolg was dat vrouwen voor een abortus naar het buitenland moesten reizen.

Als dit achtste amendement op 25 mei door de Ierse kiezers wordt verworpen, zal de regering in Dublin abortus wettelijk toestaan in de eerste 12 weken van de zwangerschap.

Aartsbisschop Eamon Martin van Ierland noemt in de Irish Times het achtste amendement ‘een verklaring van tederheid’ die stoelt op ‘een heldere overtuiging dat al het menselijk leven waard is om te omarmen’.

Martin bestrijdt dat tegen abortus zijn alleen maar ‘een katholiek ding’ zou zijn. ‘Mensen van alle geloofsovertuigingen of zonder geloof waarderen de bescherming van onschuldig menselijk leven omdat het een waarde is die zowel geworteld is in de rede als in het geloof.’ De aartsbisschop roept wel op tot steun aan mensen die een abortus hebben ondergaan ‘om vrede te vinden’.

Josepha Madigan, de Ierse minister van Cultuur, wil abortus legaliseren. Zij schrijft in de Irish Times over de vrouwvijandigheid in haar land: ‘Dit land heeft onze vrouwen met de grootste minachting en verwaarlozing behandeld. Vrouwen in dit land hebben moeten vechten voor het kiesrecht, voor het recht om hun eigen kinderbijslag te innen, om voorbehoedsmiddelen te kopen en zelfs het recht om buitenshuis te werken. Voeg hier nog aan toe dat we niet het recht hadden om seks met onze echtgenoten te weigeren en het wordt een echte nachtmerrie.’

Madigan wijst erop dat in 2016 3265 vrouwen Ierland hebben verlaten om toegang tot abortus te krijgen, ‘velen vanwege dodelijke foetale afwijkingen’. ‘Het gaat er niet om of we het eens zijn met hun beslissing. Het gaat erom dat de veroordeling van hen in de grondwet geen invloed heeft op het tegengaan van abortus.’

Trump, het Iran-akkoord en Europa

President Trumps afwijzing van het nucleaire akkoord heeft Europa doen ontsteken in een zeldzame furie,’ schrijft The New York Times in een hoofdcommentaar. ‘Veel Europeanen verklaren de trans-Atlantische relatie voor dood. Maar hoe groot de frustratie ook is, de vraag is opnieuw of de Europeanen klaar zijn, en in staat zijn, om op te staan tegen de bully aan de andere kant van het water. (…) Er zijn eerder meningsverschillen geweest, zoals over de oorlog in Irak, maar voor Europeanen is Trumps minachting van een andere orde, een arrogante instelling die ervan uitgaat dat zelfs over zaken van mondiaal belang Amerika kan doen wat het wil zonder zich iets aan te trekken van de belangen van zijn naaste bondgenoten. Geplaagd door interne crises en verdeeldheid heeft Europa geen grote stok waarmee het Trump kan dwingen tot rede te komen. Macrons zoete broodjes hebben ook niet geholpen. Maar dat alles is geen excuus voor Europa, en vooral Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk, om er niet alles aan te doen om het Iran-akkoord – samen met alle andere aspecten van de internationale orde die Trump probeert te vernietigen – van de ondergang te redden.’

De Franse krant Le Figaro is somber gestemd: ‘Europa heeft geen eigen defensiebeleid. Frankrijk en Groot-Brittannië zijn de enige landen met een geloofwaardige krijgsmacht. Maar Londen is tegen elke vorm van onafhankelijk Europees defensiebeleid, omdat het onder alle omstandigheden weigert de Amerikaanse caravan te verlaten, hoe hobbelig de rit ook wordt. Er is geen serieus alternatief voor het Noord-Atlantisch Verdrag – tenminste niet voor de komende generatie. Tot nu toe heeft de Navo elke uitdaging weerstaan. Met Donald Trump, de man die verdragen verscheurt en ondertekende akkoorden schendt, kan dat niet langer. Europa is naakt.’

Holger Steltzner schrijft in een hoofdcommentaar van Frankfurter Allgemeine Zeitung: ‘De woede van veel Europeanen over Trump wordt nog overtroffen door hun onmacht, wat veel EU-enthousiastelingen pas echt woest maakt. Wie geloofde dat de EU genoeg gewicht in de schaal legt om op basis van gelijkwaardigheid met de VS wereldpolitiek te kunnen bedrijven, is door de eenzijdige opzegging van het nucleaire akkoord met Iran gecorrigeerd. Hoe terecht de opwinding daarover ook is, zo overtrokken zijn veel reacties. (…) Ja, het is chantage als Trump Europese bedrijven met straffen dreigt als ze zich niet voegen naar Amerikaanse sancties. Maar bij Realpolitik hoort de erkenning van de verhoudingen. De afhankelijkheid van de dollar is nog groter dan de bedrijfsomzetten in Amerika – en de zaken in Iran vallen daarbij in het niet. Wie wil daarover een handelsoorlog beginnen?’

Volgens columnist David Ignatius van The Washington Post hebben Amerikanen de Europese steun ‘zolang voor lief genomen dat weinig analisten hebben onderzocht wat de gevolgen van een echte breuk in trans-Atlantische betrekkingen zouden zijn. Misschien is het tijd om die what ifs te onderzoeken. Trump heeft vaak gezegd dat America First niet betekent America Alone. Maar Europa mag daar ook iets over zeggen, en deze week was het oordeel overweldigend negatief.’