Van antisemitische migranten valt niet zoveel te vrezen

Er is geen bewijs dat vluchtelingen zorgen voor een toename van antisemitisme. Migratie-onderzoekers Leo Lucassen en Annemarike Stremmelaar deden een studie naar anti-Joodse incidenten en keken ook naar de vluchtelingen die sinds 2011 naar Nederland kwamen. Lucassen: "De meesten komen uit Afghanistan, Iran, Irak, en vooral Syrië. Vluchtelingen uit landen waar over het algemeen niet positief over Israël en Joden wordt gedacht."

De twee wetenschappers onderzochten de Nederlandse situatie, collega's in Engeland, Frankrijk, Duitsland en België deden in die landen hetzelfde. De onderzoekers bestudeerden en verbonden eerdere studies naar antisemitisme.

Daaruit concluderen ze dat een deel van de migranten antisemitische denkbeelden meeneemt naar Europa. Voor zover valt na te gaan zetten zij die niet om in daden. "Ze zijn daarvoor ook simpelweg te druk met overleven: een nieuw leven opbouwen en de taal leren bijvoorbeeld", zegt Lucassen.

Radicaliseren

De angst voor meer antisemitisme door vluchtelingen heeft volgens het onderzoek verschillende oorzaken. De eerste is dat Nederlandse moslims, met name een deel van de tweede generatie migranten uit Marokko en Turkije, relatief vaak betrokken zijn bij antisemitische incidenten. Overigens maken óók autochtone Nederlandse jongeren zich daar schuldig aan. Daarnaast is er de angst dat geradicaliseerde moslims die terugkomen uit het Midden-Oosten hier antisemitische aanslagen zullen plegen. Ook heerst er bij een deel van de Joodse gemeenschap het gevoel dat er minder aandacht is voor en actie is tegen antisemitische incidenten.

En incidenten zijn er zeker. Zo was er vorig jaar december de man die met een Palestijnse vlag in zijn hand de ruiten van een Joods restaurant in Amsterdam insloeg terwijl hij 'Allahu Akbar' riep. Of de moord op de Joodse Mireille Knoll die deels verbrand en verwond door elf messteken in haar appartement in Parijs werd gevonden. "Dit soort acties, die een antisemitische achtergrond hebben, hebben een enorme impact op het gevoel van veiligheid van de Nederlands Joodse gemeenschap", aldus Lucassen.

Dat bleek vorig jaar maart ook uit een onderzoek onder 781 lezers van het Joodse Nieuw Israëlitisch Weekblad. 48 procent gaf aan bang te zijn slachtoffer te worden van fysiek geweld. "Deze cijfers betreffen alleen de lezers van dat blad, maar geven wel een signaal af", zegt Lucassen.

(Tekst gaat verder onder afbeelding)

In dit onderzoek is gekeken naar meldingen van antisemitisme geregistreerd door de politie, het Centrum Informatie en Documentatie Israël en antidiscriminatiebureaus: "Het lastige blijft dat we vaak niet weten wie de daders zijn", zegt Lucassen. "Daarnaast wordt geweld tegen Joden niet altijd of als zodanig geregistreerd."

Joden vertrekken niet

Als het gaat om antisemitisme in Nederland zijn er volgens de onderzoeker wel drie daderprofielen zichtbaar. Een groep rechts-extremisten uit zich zeker op internet fel tegenover Joden. Ook zonen van Marokkaanse migranten maken zich nu en dan schuldig aan antisemitisme, denk aan schelden of een keppeltje van iemand zijn hoofd slaan. Dit houdt bijna altijd verband met het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Lucassen: "De derde groep bestaat uit normale Nederlanders die zich antisemitisch uitten, de reden daarvoor is bij deze groep het meest onduidelijk."

Toch: het gaat om incidenten. Meestal nemen die toe als het Israëlisch-Palestijnse conflict oplaait. In Nederland wonen tussen de 40.000 en 50.000 Joden. Er is geen sprake van een toename van het aantal Nederlandse Joden dat naar Israël verhuist.

Antisemitisme in West-Europa

Duitsland, Frankrijk, Engeland, België en Nederland deden onderzoek naar antisemitisme in opdracht, van de Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft in Berlijn. Uit het overkoepelende onderzoek blijkt dat in alle landen antisemitische houdingen vaker aanwezig zijn onder moslimminderheden en extreem-rechtse groeperingen dan bij de algemene bevolking.

Volgens het onderzoek kunnen antisemitische houdingen onder moslimminderheden deels verklaard worden door hun eigen ervaring met vooroordelen, discriminatie en problemen tijdens de integratie. In Frankrijk, waar de meeste Joden wonen (500.000) leidde vooral het verbod op een antisemitische voorstelling van komiek Dieudonné M'bala M'bala en het overheidsverbod op pro-Palestijnse betogingen in 2013 en 2014 tot enorme ophef. Het aantal Franse joden dat naar Israël verhuist, is dan ook gestegen van jaarlijks 1.900 vóór 2012 naar jaarlijks 7.800 in 2015.

Antisemitische haatmisdrijven en andere incidenten vertonen geen stijgende trend maar gaan in alle landen wel mee in oplaaiend geweld tussen Israël en de Palestijnen.

Lees ook: Nieuw antisemitisme jaagt Franse Joden op de vlucht

Franse Joden verlaten steden waar zij zich niet langer veilig voelen. Onder elkaar zijn is hun antwoord op het ‘nieuwe antisemitisme’.

Maar ook: Kun je nog met een keppeltje op door Amsterdam?

Volgens Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité, kun je in Amsterdam 'bijna helemaal niet meer over straat lopen met een keppeltje op'. Maar zijn uitspraak roept verbazing op bij verschillende Amsterdamse joden die een keppel dragen. Zij herkennen zich niet in Grishavers stelling.