Universiteiten willen instroom buitenlandse studenten inperken

Colleges op hogescholen en universiteiten worden in ons land steeds vaker in het Engels gegeven. Handig voor Nederlandse studenten die naar het buitenland willen, maar óók voor buitenlandse studenten die in Nederland willen studeren. En die komen in groten getale: de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs is goed, het collegegeld is hier laag.

Het aantal buitenlandse studenten is de afgelopen enorm toegenomen. Studeerden er in 2005 nog zo’n 11.000 buitenlandse studenten aan Nederlandse universiteiten, afgelopen jaar waren dat er ruim 48.000. Nog eens 28.000 buitenlandse studenten stonden bij hogescholen ingeschreven. De Universiteit van Amsterdam kreeg dit jaar zelfs meer aanmeldingen van buitenlandse studenten dan van Nederlandse.

Het toegenomen aanbod van Engelstalige opleidingen leidt tot problemen. Studenten klagen al langer over docenten die de taal onvoldoende machtig zijn, maar tóch les in het Engels geven. Ook neemt de verengelsing soms groteske vormen aan: in een opiniestuk in de Volkskrant klaagde een hoogleraar Nederlandse literatuurgeschiedenis dat een student citaten van Vondel conform het examenreglement moest vertalen in het Engels.

De universiteiten en hogescholen hebben lang hun best gedaan om zo veel mogelijk studenten te werven – ook uit het buitenland. Immers, hoe meer studenten zij opleiden, hoe meer geld ze van het Rijk krijgen. Iedere student uit Nederland of de Europese Unie betaalt collegegeld (2006 euro per jaar) en daarop legt de overheid conform Europese afspraken jaarlijks per student 15.000 euro toe. Studenten uit EU-landen meer geld vragen mag niet volgens de Brusselse regels. Studenten van buiten de EU moeten zelf alle kosten betalen.

Omdat er meer EU-studenten in Nederland studeren dan er Nederlandse studenten naar EU-landen vertrekken, is dat een dure afspraak voor de Nederlandse schatkist. EU-studenten gaan na hun grotendeels door Nederland gefinancierde opleiding immers meestal terug naar hun eigen land om te gaan werken en belasting te betalen.

Inmiddels lijken de onderwijsinstellingen de grip op de toestroom van buitenlandse studenten kwijtgeraakt. Ze willen de instroom beperken. Daarbij stellen de Vereniging Hogescholen en de universiteitskoepel VSNU dat de kwaliteit van het onderwijs in gevaar is, omdat ze van rijkswege minder geld per student krijgen. Daarom, zo stelden zij maandag voor, moet het collegegeld omhoog voor studenten van buiten Europa en moet er voor Engelstalige opleidingen een maximumaantal plaatsen worden ingesteld. Voor dat laatste is een wetswijziging nodig.

In de Tweede Kamer vinden partijen ook dat de boel is doorgeschoten. Een Kamermeerderheid stelt dat internationalisering een verdienmodel is geworden: scholen besluiten zonder onderbouwing een opleiding in het Engels aan te bieden om zo meer studenten te trekken. Kamerleden opperen daarom het systeem van de bekostiging op de schop te doen, waardoor studentenaantallen minder zwaar meewegen.

Over de verengelsing van de colleges zelf, zijn de meningen verdeeld. Zo vindt de PVV dat Engels een uitzondering in het Nederlandse hoger onderwijs moet zijn, terwijl GroenLinks internationalisering juist toejuicht.

Begin juni komt onderwijsminister Ingrid van Engelshoven met haar plannen voor internationalisering in het onderwijs. Eerder gaf ze tijdens een Kamerdebat al aan dat ze overweegt de wet te wijzigen om te voorkomen dat opleidingen al te makkelijk overstappen van Nederlands naar Engels. In de wet staat dat van het Nederlands mag worden afgeweken als ‘de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt’. Dat heeft Nederlandse hogescholen en universiteiten de ruimte geboden opleidingen uitsluitend in het Engels aan te bieden. In het studiejaar 2015-2016 was op universiteiten 20 procent van de bacheloropleidingen Engelstalig en 69 procent van de masters.