Hamas trekt zich terug, maar het protest is niet over
Na het bloedbad van maandag was het vandaag rustig in Gaza. Hamas heeft zich teruggetrokken, ze hebben – voorlopig – hun punt gemaakt. Maar de onvrede onder Palestijnen is niet weg.
Na een dag met zestig Palestijnse doden bleef het vandaag rustig aan de grens tussen Gaza en Israël. “Hamas is erin geslaagd de aandacht van de wereld te krijgen voor de Palestijnse zaak. Ze hebben begrepen dat ze niet nog meer mensen konden opofferen”, zegt zegt Reham Owda, politiek analiste in Gaza.
Het protestkamp bij oost-Jabalya, een van de plekken waar maandag zoveel doden en gewonden vielen, biedt de aanblik van stilte na een storm. Overal restanten van die rampzalige dag. Stukken kleding, lege hulzen, plastic. Slechts een honderdtal mensen hangt er rond. Een ambulance staat klaar. Vandaag geen bussen van Hamas die de demonstranten naar het slagveld brengen.
“Israël heeft via Egypte een boodschap naar Hamas gestuurd: als jullie niet stoppen, dan komen jullie hoogste leiders onder vuur te liggen”, zegt Owda. Ofwel: Israël dreigde de liquidaties van voorheen te hervatten. Bovendien zou er sprake zijn van een deal met Egypte. “We weten daar het fijne nog niet van, maar het lijkt erop dat Egypte heeft toegezegd de grensovergang bij Rafah te openen in ruil voor kalmte. Of dat klopt, moet nog blijken.”
Wij volgen geen enkele leider. We zijn hier op eigen initiatief
Vliegers
De neven Mahmoud (24) en Nabil (29) Ma’saoud dwalen over het uitgebluste protestkamp. Vandaag hebben ze pas één vlieger met gloeiende kolen naar de vijand gestuurd. Op elke vlieger schreven ze een boodschap. Dat ze met hun ‘bloed voor Jeruzalem zullen betalen’. En dat de joden ‘ons land moeten verlaten, anders komen we met een leger naar Tel Aviv’. Ze zijn trots op het werk dat ze de afgelopen weken hebben gedaan (“dankzij ons ligt daar al die verbrande aarde”). Maar vandaag is hun groepsleider beschoten: hij ligt in kritieke toestand in het ziekenhuis. In totaal hebben ze tien vrienden verloren, de afgelopen weken.
En vandaag kwam ineens het bericht van Hamas dat ze moesten vertrekken. Dat deden ze niet. “Wij volgen geen enkele leider. We zijn hier op eigen initiatief.” Ja natuurlijk is Hamas trots op hen. En het is goed voor Hamas als er doden vallen, bevestigen ze. “De leiders hebben martelaren nodig”, zegt Yousef Shagoura (25) die in dit kamp het hoofd is van de ‘banden-brigade’ (banden die in de fik worden gestoken om de Israëlische scherpschutters het zicht te ontnemen). Maar het idee dat ze zich door Hamas laten gebruiken hebben ze niet. Wel zien ze dat Hamas zelf uit de wind blijft. “Laatst kwamen ze hier voor een speech. Toen het traangas begon te regenen, gingen ze er snel vandoor in hun auto’s. De zonen van de leiders van Hamas, die zie je hier ook.”
“Maar wat moet ik?”, zegt Nabil vertwijfeld. “Ik ben 29, heb geen opleiding, geen werk, ik ben niet getrouwd.” Alsof dat een antwoord is op de vraag waarom hij zich in het spervuur begeeft. Reham Owda: “Er is veel naïviteit onder de jongeren die bij de demonstraties zijn. Ze zijn arm, slecht opgeleid en hebben geen idee van de politieke verhoudingen. Ze willen zich gewoon opofferen voor de natie.”
We zullen doorgaan met deze geweldloze protesten
Teleurstelling
Na de capitulatie van Hamas, heerst bij velen teleurstelling. Owda: “Zoveel doden, en wat is er bereikt?” Op Facebook krijgt Hamas er van langs. “Wij hebben jullie in de oorlog van 2014 geholpen. Nu is het jullie beurt ons te helpen”. Mensen vragen Hamas om raketten op Israël af te sturen. ‘Doe iets!’, klinkt het.
Hazem Qasem, woordvoerder van Hamas, is niet teleurgesteld. Volgens hem was de mars een groot succes. “We zagen langs de hele grens zeker 150.000 deelnemers.” (Volgens Israël waren het er 40.000). Over een deal met Egypte of toezeggingen over rust aan Israël laat hij zich niet uit. “Gisteren was een hele lange en zware dag voor de mensen, met 61 doden en 2700 gewonden. De mensen moeten vandaag een beetje rust hebben. Maar we zullen doorgaan met deze geweldloze protesten”, verzekert hij.
Ahmed Abu Rtema (34), de geestelijke vader van het wekenlange tentenprotest, is droevig en boos vandaag. Hij vindt dat ‘de wereld te stil blijft na de misdaden van Israël, dat altijd boven de wet lijkt te staan’. Over de rol van Hamas in het protest, dat begon als een onafhankelijke, geweldloze jongerenbeweging via Facebook, wil hij weinig zeggen. “We zijn jongeren met idealen. We zagen onszelf niet in competitie met Hamas.”
Regio reageert relatief lauw
Turkije heeft dinsdag de Israëlische ambassadeur naar huis gestuurd en de eigen ambassadeurs uit Tel Aviv en Washington naar Ankara geroepen voor overleg. Zo uit Turkije haar ongenoegen over de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem en het bloedbad aan de Gaza-grens. Erdogan noemde het Amerikaanse besluit om de ambassade te verplaatsen ‘spelen met vuur’. “De VS hebben ervoor gekozen om deel van het probleem te zijn, en niet van de oplossing”, aldus Erdogan maandag in Londen.
Met de stevige woorden staat Turkije bijna alleen in de regio. In veel Arabische landen bleef het de afgelopen dagen heel stil aan de top. De Egyptische autoriteiten lieten directe kritiek op de Amerikanen achterwege en in de rijke Arabische Golfstaten klonk wel een steunbetuiging aan de Palestijnen en een veroordeling van Israëlisch geweld, maar werd Washington ontzien. Deze landen, vooral Saudi-Arabië, hebben de laatste tijd de banden met het Amerika van Trump aangetrokken. Zij delen met Trump (en Israël) een fikse hekel aan Iran.
Alleen directe buren van Israël, waar veel Palestijnen wonen, waren uitgesproken over de verhuizing. Volgens de Libanese premier Hariri hebben de Amerikanen elke weg naar vrede afgesloten.
Lees ook: Hoe Israël in zeventig jaar uitgroeide tot een multiculturele hutspot
Hoewel alle joden in Israël hun natie hoog hebben als veilig thuisland, blijkt de ene jood niet altijd evenveel waard als de andere.