Het kabinet maakt vaart met het afschaffen van het referendum
De Eerste Kamer kan binnenkort beslissen over het afschaffen van het referendum. Maar een politiek dilemma dreigt.
Minister Kajsa Ollongren (binnenlandse zaken) zet de vaart erin. De vele vragen die de Eerste Kamer nog had over de afschaffing van het raadgevend referendum heeft zij binnen korte tijd beantwoord, in een brief van 24 kantjes. Het betekent dat de senaat de komende weken een definitief besluit kan nemen.
Als er een referendum komt over de wet, moet Nederland naar de stembus om te beslissen of het een goed idee is om een ‘geen-bezwaarsysteem’ in te voeren voor orgaandonatie
Daarmee lijken langzaam de kansen te verdampen voor het houden van nog een (laatste) referendum, over de nieuwe donorwet. Website GeenStijl is bezig zo’n referendum op de valreep te organiseren. Van de 300.000 benodigde handtekeningen zijn er binnen een week al 60.000 opgehaald. Maar krijgt GeenStijl de aanvraag nog wel op tijd goedgekeurd?
Om een nieuw referendum aan te vragen, moeten op 14 juni alle handtekeningen worden ingeleverd. Die dag begint de Kiesraad met het tellen en het controleren. Maar door de vaart die het kabinet achter de zaak zet, kan de Eerste Kamer, als ze wil, al voor die tijd het definitieve besluit hebben genomen om raadgevende referenda af te schaffen. De handtekeningenactie komt dan te laat. Ook als het maar een paar dagen scheelt, kan dat net het verschil maken.
Dilemma
Was het eerst nog een kwestie van ‘wie is toevallig als eerste klaar?’, de komende weken wordt de afweging politieker. Als de handtekeningen blijven binnenstromen, komt de Eerste Kamer voor een flink dilemma te staan: hoe om te gaan met de actie van GeenStijl? Moet de Eerste Kamer daar op wachten of niet?
Dat de kwestie zo politiek dreigt te worden, is omdat de senatoren het tempo van het kabinet niet hoeven te volgen. Ze bepalen zelf hun agenda. Ze kunnen, als ze dat nodig vinden, beslissen om de handtekeningenactie af te wachten. Dat kan door bijvoorbeeld de stemming over het afschaffen van referenda pas later te houden.
Vooral voor de senatoren van regeringspartijen D66, VVD, CDA en ChristenUnie wordt het wikken en wegen. Stel dat er 300.000 handtekeningen binnen zijn (genoeg om een referendum af te dwingen), durven de coalitiepartijen het dan aan om met een paar dagen speling het referendum af te schaffen en de roep van boze burgers uit het land te negeren? De vier partijen spraken in het regeerakkoord af dat ze samen het referendum gaan afschaffen.
Als er een referendum komt over de wet, moet Nederland naar de stembus om te beslissen of het een goed idee is om een ‘geen-bezwaarsysteem’ in te voeren voor orgaandonatie. Dat plan houdt in dat degenen die géén donor willen zijn hun beslissing moeten vastleggen in het donorregister. De Eerste Kamer stemde er in februari mee in, na een van de spannendste stemmingen in jaren.
Lees ook: Op de valreep nieuwe onzekerheid over donorwet
Voor- en tegenstanders op het Binnenhof houden er al rekening mee: de kans op een referendum over de donorwet van D66 groeit.