Het kabinet-Rutte III kort na de beëdiging in oktober vorig jaar. Alle leden van het kabinet worden onder verscherpt toezicht gesteld bij banken en verzekeraars. © ANP

Bank speurt naar fraude bij toppolitici én hun familieleden

Alle prominente politici én hun directe familie komen onder verscherpt toezicht te staan van banken en verzekeraars. De maatregel is bedoeld om omkoping, fraude en steun aan terroristen tegen te gaan.

Edwin van der Aa en Peter Winterman 08-05-18, 03:00 Laatste update: 08-05-18, 10:55

Financiële instellingen worden waarschijnlijk nog deze zomer verplicht de financiële handel en wandel van in Nederland wonende machthebbers en hun familieleden door te lichten. Als verdachte zaken aan het licht komen – zoals vermoedens van witwassen of het aannemen van steekpenningen – moet dit worden gemeld bij de Financial Intelligence Unit Nederland, die is ondergebracht bij de Nationale Politie.

Nu geldt het verplichte onderzoek alleen voor buitenlandse politici die hun geld bij Nederlandse banken of verzekeraars stallen. Door strengere Europese wetgeving moeten ook binnenlandse politici en bestuurders zwaarder worden gescreend. Het verscherpt toezicht gaat gelden voor onder anderen premier Rutte, alle andere leden van het kabinet, parlementariërs, hoge rechters, de legerleiding en bazen van staatsbedrijven.

Duizenden mensen onder de loep

Die steekpenningen kunnen worden overgemaakt naar familieleden, daarom geldt het verscherpte onderzoek óók voor hen
Cees Schaap, witwasexpert en oud-officier van justitie

De verwachting is dat duizenden Nederlanders onder het aangescherpte regime gaan vallen. Het betreft niet alleen de machthebbers zelf: ook hun partner, kinderen en ouders worden onder de loep genomen. Banken krijgen zelf de verantwoordelijkheid om te bepalen of iemand een 'Political Exposed Person' (PEP) is.

Als een PEP een bankrekening opent of een levensverzekering afsluit, moet direct worden uitgezocht wat de inkomsten van die persoon zijn. Als opmerkelijk grote bedragen worden gestort, of iemand krijgt geld van een verdachte afzender, moet de bank uitzoeken of dat wel in de haak is. Ook voor bestaande klanten geldt dat banken de rekeningen van PEP’s continu in de gaten moeten houden.

,,Politici blijken, internationaal gezien, gevoelig te zijn voor corruptie'', zegt witwasexpert en oud-officier van justitie Cees Schaap. ,,Denk aan het aannemen van steekpenningen, bijvoorbeeld bij grote aanbestedingen. Die steekpenningen kunnen worden overgemaakt naar familieleden, daarom geldt het verscherpte onderzoek óók voor hen.'' Volgens Schaap zijn Nederlandse banken zeer ongelukkig met de nieuwe wetgeving. ,,Dit gaat ze ontzettend veel werk opleveren. Bij buitenlandse politici weten we dat corruptie voorkomt, maar in Nederland is dit verschijnsel toch kleiner. Toch moeten er straks vele duizenden personen extra gescreend gaan worden.''

'Veel impact'

,,Deze regeling heeft veel impact'', zegt Arthur Rotgers, compliance-expert van Rabobank. ,,Dit betekent dat we van een grote groep prominente Nederlanders de opbouw van het totale vermogen in beeld moeten brengen.''

Rabobank houdt nu al bij wie van de klanten onder de categorie toppolitici valt. ,,In Europa is deze nieuwe regelgeving al in 2015 goedgekeurd'', zegt Rotgers. ,,Dit had vorig jaar hier ook moeten gebeuren, maar vanwege de verkiezingen is dit uitgesteld. Dit betekent dat wij tijd hebben gehad ons voor te bereiden.''

Als het parlement het wetsvoorstel goedkeurt, zijn de banken direct verplicht om het vermogen van toppolitici te screenen. ,,Dat betekent onder meer dat we met de klant in gesprek moeten. Vaak is het zo dat klanten zakendoen met meerdere banken. Wij worden geacht óók een beeld te krijgen van het vermogen bij die andere banken. Dat moeten we relateren aan het gemiddelde inkomen van die persoon. Of het kan kloppen dat die persoon dit de laatste jaren heeft verdiend. Een tijdrovende klus.''

Hoge kosten

Een ander nadeel is dat de kosten flink oplopen, aldus een woordvoerder van het ‎Verbond van Verzekeraars. ,,De groep is groter dan je zou denken, want het gaat ook om familieleden: echtgenoot, ouders en kinderen. Die hebben misschien een andere achternaam.''

De Nederlandse Vereniging van Banken vindt het vreemd dat in het wetsvoorstel geen onderscheid wordt gemaakt tussen buitenlandse en binnenlandse politici. ,,Het risico bij buitenlandse politici is in onze ogen groter dan als het gaat om Nederlanders'', aldus een woordvoerder.