Doordat ze langer doorwerken, worden steeds meer ouderen langdurig ziek
Het aantal werknemers van 60 jaar en ouder dat al maandenlang ziek thuiszit, is in vier jaar tijd verdubbeld.
De schok kwam vorig jaar, toen de instroom in de arbeidsongeschiktheidsuitkering Wia opeens met bijna 12 procent toenam. Sindsdien is het UWV op zoek naar de oorzaak. Nu blijkt dat ook het aantal werknemers dat langdurig ziek is hard stijgt. In vier jaar tijd is het aantal mensen dat langer dan negen maanden verzuimt met 32 procent toegenomen.
Bijna 80.000 werknemers waren in 2016 lange tijd uit de roulatie, staat in een gisteren verschenen rapport van het UWV. Dat is 1,6 procent van alle werknemers met een vast contract. Bij oudere werknemers is het aantal langdurig zieken in een paar jaar tijd zelfs meer dan verdubbeld. In 2012 waren er nog 4800 werknemers van 60 jaar of ouder langdurig ziek. In 2016 was dat gestegen naar 11.200. Dat is 2,6 procent van alle werkzame 60-plussers.
“Dat is een forse toename”, reageert Paul de Beer, hoogleraar arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam. Een verklaring heeft hij niet zo snel paraat. “Maar dit is niet iets wat we moeten accepteren. Werken wordt tegenwoordig weleens vergeleken met topsport, maar zelfs dan moet het doel blijven dat iedereen dat gezond moet kunnen blijven doen tot zijn pensioen.”
Het is de eerste keer dat de uitkeringsorganisatie onderzoek heeft gedaan naar langdurig zieke werknemers
Dat er steeds meer ouderen ziek zijn, was voor UWV-onderzoeker Carla van Deursen niet helemaal een verrassing. “Dat komt mede door de hogere pensioenleeftijd, doordat we langer moeten doorwerken.” Toen er begin jaren tachtig vervroegde uittredingsregelingen (vut) kwamen voor ouderen, daalde de instroom van oudere werknemers in de arbeidsongeschiktheidsregelingen. Nu gebeurt het omgekeerde, duidt Van Deursen.
De Beer stelde maandag in Het Financieele Dagblad voor de toelatingseisen van de Wia te versoepelen voor oudere werknemers die hun huidige functie niet meer aankunnen. De kans dat een 63-jarige nog overstapt naar een andere baan is immers miniem, aldus De Beer. De Wia wordt door tegenstanders van de hogere pensioenleeftijd wel eens het alternatief voor de vut genoemd.
Het UWV benadrukt in zijn rapport dat de overgrote meerderheid de pensioenleeftijd gewoon haalt zonder voortijdig uit te vallen. Het valt de uitkeringsorganisatie op dat de stijging van het aantal langdurig zieken vooral op conto van grote bedrijven is te schrijven. Bij kleine bedrijven met minder dan 25 werknemers blijft het lange verzuim redelijk stabiel rond de 1,2 procent. Bij grote ondernemers steeg het hard, en was 1,8 procent van de werknemers langdurig ziek.
Overheidsbeleid
Een andere opmerkelijke constatering is dat het langdurig verzuim het sterkst is gegroeid bij de overheid en in de zorg. Van Deursen: “Wij denken dat het komt door overheidsbeleid, dat het personeel al die reorganisaties niet trekt.”
Het is de eerste keer dat de uitkeringsorganisatie onderzoek heeft gedaan naar langdurig zieke werknemers. Van Deursen: “We waren vooraf vooral benieuwd of er echt meer mensen ziek zijn of dat er gewoon meer zieke werknemers de weg naar de Wia weten te vinden.” Dat laatste blijkt niet zo te zijn. Een kwart van de langdurig zieken klopt na twee jaar aan bij het UWV voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Dat aandeel is stabiel.
Zo komen beetje bij beetje de stukjes van de Wia-puzzel bij elkaar. Het UWV wil nog kijken of er een verandering is in de verschillende soorten aandoeningen die mensen hebben als ze een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvragen. “Maar daarna houdt het voor ons een beetje op. De oorzaken van stijgend verzuim moeten anderen onderzoeken.”
Lees ook: Aantal ouderen met een betaalde baan groeide fors
De samenleving vergrijst, maar de werkvloer vergrijst nog meer. Werd in 2003 nog ruim 10 procent van de banen ingevuld door 55-plussers, in 2016 was dat aandeel al bijna verdubbeld naar 20 procent. Dat blijkt uit een analyse van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Lees ook: Werkgevers prijzen oudere werknemers
Ruim driekwart van de ondernemers vindt dat 55-plussers even goed functioneren als jongeren. En 12 procent vindt zelfs dat ouderen beter presteren. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Arbeidsmarkt in kaart’ van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).