Trump blaast Irandeal op: "We laten ons niet chanteren door hoofdsponsor van terreur" - Iran dreigt met hervatting nucleair programma

Bij aanvang van zijn toespraak haalde Trump meteen uit naar het land, dat volgens hem "de hoofdsponsor van terreur" is. Het land exporteert gevaarlijke raketten, wakkert conflicten in het Midden-Oosten aan en steunt terreurorganisaties zoals Hezbollah, Hamas, de Taliban en al-Qaeda. Het Iraanse regime heeft zijn lange heerschappij van chaos en terreur gefinancierd door zijn eigen bevolking te plunderen, aldus de Amerikaanse president.

"In theorie moest de zogenaamde Irandeal de VS en onze bondgenoten beschermen tegen de krankzinnigheid van een Iraanse kernbom", ging hij verder. Het nucleaire akkoord moest verhinderen dat Iran uranium zou verrijken om een kernwapen te vervaardigen, maar is daar niet in geslaagd, aldus Trump.

Bovendien stelt de deal geen paal en perk aan het andere schadelijke gedrag van het land, "zoals de duistere activiteiten van Iran in Syrië, Jemen en andere landen over de hele wereld", ging hij verder.

Hij noemde de kerndeal die werd afgesloten onder zijn voorganger Barack Obama "een grote schande voor zichzelf als Amerikaanse burger".

Trump verwees naar Israëlische documenten die vorige week gepubliceerd werden en zouden aantonen dat Iran zich niet aan het akkoord houdt en nog steeds een eigen kernwapenarsenaal nastreeft. "Vandaag hebben we definitief bewijs dat de Iraanse belofte een leugen was", klonk het.

Hij hekelde ook het feit dat Iran na de opheffing van de sancties in 2015 ballistische raketten ontwikkelde, die overigens kunnen ingezet worden om kernkoppen te lanceren.

"Als ik toelaat dat deze deal blijft bestaan, zou er weldra een kernwapenwedloop in het Midden-Oosten zijn", aldus de Amerikaanse president. Andere landen zouden immers net als Iran kernwapens willen vervaardigen, beweerde hij. Trump zei dat hij zijn oor te luisteren legde bij verschillende andere landen vooraleer hij tot zijn besluit kwam. "Na deze consultaties is het me duidelijk dat we geen Iraanse kernbom kunnen verhinderen onder de verzwakte en rotte structuur van het huidige akkoord", stelde hij. 

De president kondigde aan dat de VS zich daarom terugtrekken uit de kerndeal met Iran en opnieuw sancties zullen doorvoeren tegen het islamitische land. "We zullen het hoogste niveau van economische sancties invoeren. Elk land dat Iran helpt in zijn zoektocht naar kernwapens kan ook streng gestraft worden door de Verenigde Staten", dreigde hij. "Amerika laat zich niet gijzelen door nucleaire chantage", stelde Trump. "De VS maken niet langer holle bedreigingen. Als ik beloftes maak, dan houd ik ze."

Van een echte terugtrekking kan technisch gezien echter geen sprake zijn, aangezien het niet om een verdrag gaat. De VS kunnen zich enkel aan de voorwaarden van het akkoord houden of ze schenden.

Trump verklaarde dat hij bereid is om te onderhandelen over een nieuw nucleair akkoord, dat ook een eind maakt aan het raketprogramma en de terroristische activiteiten van Iran. "Ondertussen zijn krachtige sancties in volle werking", dreigde hij nog. "Als het regime zijn nucleaire ambities verderzet, zal het grotere problemen hebben dan ooit tevoren", klonk het. 

De Amerikaanse president sloot zijn mededeling af met een boodschap voor het Iraanse volk: "De Amerikaanse bevolking staat aan jullie kant", stelde hij in een toespraak waarin hij het conservatieve regime hekelde.

Iran wil vasthouden aan het akkoord, deelde de Iraanse president Hassan Rouhani vanavond mee in een televisietoespraak. "In plaats van een akkoord met zes staten hebben we er nu een met vijf", aldus Rouhani. "We zullen niet toelaten dat Trump deze psychologische oorlog wint." Nog volgens de Iraanse president zullen Iraanse diplomaten met de vijf andere onderhandelingspartners het verdere verloop bespreken. 

Rouhani waarschuwde dat Iran zijn verrijking van uranium desnoods snel weer kan opdrijven als de nationale belangen van het land niet gewaarborgd blijven na onderhandeling met de andere partners in het akkoord. "Ik heb het Iraanse Agentschap voor Atoomenergie opgedragen om paraat te staan om te starten met de verrijking van uranium op industriële schaal. We zullen enkele weken wachten en overleggen met onze bondgenoten die vasthouden aan het JCPOA (de Irandeal, nvdr)", aldus Rouhani volgens de BBC. "Alles hangt af van onze nationale belangen."

Volgens het nucleaire akkoord mag Iran gedurende vijftien jaar maar verrijken tot 3,67 procent - voldoende voor de opwekking van kernenergie, maar niet voor de vervaardiging van een kernwapen, en niet meer dan 300 kilogram uranium verwerven. 

De Franse president Emmanuel Macron, die van Trump een persoonlijk telefoontje kreeg alvorens hij zijn plannen openbaar maakte, laat weten dat Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk de beslissing van de VS betreuren en dat het non-proliferatieverdrag met Iran nu in het gedrang komt.

Tijdens een staatsbezoek van Macron aan de VS eerder deze maand probeerde de Franse president Trump nog te overtuigen om niet uit het akkoord te stappen, maar dat bleek tevergeefs.

Macron deelt mee dat Frankrijk bereid is om te werken aan een omvangrijker verdrag dat ook Irans nucleaire ambities, het Iraanse raketprogramma en de regionale activiteiten beslaat. "We zullen samenwerken aan een groter kader, dat de nucleaire activiteit, de periode na 2025, de ballistische activiteit en de stabiliteit in het Midden-Oosten, namelijk Syrië, Jemen en Irak behandelt", schreef Macron op Twitter, vlak na de mededeling door Trump.

Federica Mogherini, de hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid van de Europese Unie, die een belangrijke rol speelde in de totstandkoming van het akkoord, roept de internationale gemeenschap op om het akkoord niet te verlaten. "Ik ben bijzonder verontrust door de mededeling van vandaag over nieuwe sancties", zegt ze. "De Europese Unie is vastberaden om het (akkoord) te behouden."

In een gezamenlijke verklaring dringen Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk er bij de VS op aan om geen stappen te ondernemen die het leven voor landen die zich wel aan het akkoord willen houden moeilijker maken.

Premier Charles Michel betreurt de Amerikaanse beslissing. Geen akkoord "betekent meer instabiliteit of oorlog in het Midden-Oosten", vreest de eerste minister. Ik betreur ten zeerste de terugtrekking van president Donald Trump uit het akkoord. De EU en haar internationale partners moeten zich blijven inzetten en Iran moet zijn verplichtingen blijven naleven", zo deelde premier Michel via Twitter mee.

Eenzelfde boodschap klinkt er ook bij Rusland en Turkije. "De eenzijdige terugtrekking van de Verenigde Staten uit het nucleaire akkoord is een beslissing die instabiliteit en nieuwe conflicten zal veroorzaken", klinkt het bij de woordvoerder van de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan.

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt "diep ontgoocheld" te zijn. "We zijn erg bezorgd dat de Verenigde Staten handelen tegen het advies van de meeste landen in en de normen van het internationaal recht schromelijk overtreden", luidt het vanavond in een mededeling. "Er is geen enkele reden om het actieplan op te heffen", luidt het voorts onder meer nog. "Het plan heeft zijn deugdelijkheid bewezen." Rusland is dan ook bereid om te blijven samenwerken met de andere landen uit de atoomdeal en zal de samenwerking met Iran uitbouwen.

De voormalige Amerikaanse president Barack noemt Trumps besluit een zware vergissing. Dat zegt hij een uitgebreid bericht op Facebook.

"Er zijn weinig zaken zo beslissend voor de veiligheid van de Verenigde Staten als de mogelijke verspreiding van kernwapens, of het risico op nog meer destructieve oorlogen in het Midden-Oosten. Net daarom hebben de VS het JCPOA (de Irandeal, nvdr) onderhandeld", stelde Obama.

Volgens de oud-president doet het akkoord wel degelijk wat het moet doen, en wordt die mening ook gedeeld door onder andere de Europese bondgenoten en onafhankelijke experts. "Het JCPOA heeft het Iraanse nucleaire programma fors teruggeschroefd en is een modelvoorbeeld van wat met diplomatie bereikt kan worden. (...) Op een moment dat we allen duimen voor een diplomatiek succes in de Noord-Koreaanse kwestie, zet het afwijzen van het JCPOA een deal op het spel die - naar Iran toe - precies het resultaat heeft dat we beogen met de Noord-Koreanen", schrijft Obama. Door weg te lopen van het akkoord keren we onze voornaamste bondgenoten de rug toe, klinkt het nog. 

Trump krijgt alvast wel steun van zijn bondgenoot Israël, zelf een grote tegenstander van Iran. Volgens de Israëlische premier Benjamin Netanyahu was het nucleaire akkoord immers een "recept voor rampspoed, en ramp voor onze regio en een ramp voor vrede in de wereld."

Saoedi-Arabië, een soennitisch moslimland en aartsrivaal van het sjiitische Iran, reageert verheugd op Trumps mededeling: "Iran maakte gebruik van economische voordelen na de opheffing van de sancties om zijn activiteiten om de regio te destabiliseren voort te zetten, voornamelijk door de ontwikkeling van ballistische raketten en de steun aan terreurgroepen in de regio", zo deelde het bewind van het land mee op de zender Al Arabiya.

Met de afsluiting van het nucleaire akkoord verbond Iran zich er in 2015 toe om voor tien jaar zijn atoomprogramma zwaar terug te schroeven. In ruil daarvoor werden de economische sancties tegen het land opgeheven.

Trump noemde de deal met Iran, die werd afgesloten met de VS, het VK, Rusland, Frankrijk, China, Duitsland en de EU, al meermaals "de slechtste deal ooit". Niet alleen is het volgens hem te 'soft' voor Iran, daarnaast houdt het land zich volgens de Amerikaanse president niet aan de overeenkomst. Nochtans zeggen zowel Amerikaanse experts als de Europese landen die betrokken zijn bij de deal dat Iran het akkoord niet schendt.