Prijs kankermedicijnen kan drastisch naar beneden met nieuw berekenmodel

Daarom ontwikkelde ze samen met hoogleraar hematologie Bob Löwenberg een nieuw prijsmodel. Het resultaat is een formule waarmee de prijs van kankergeneesmiddelen op heldere wijze kan worden berekend. In die formule, waarover ze vandaag in Nature Reviews publiceert, gebruikt ze vijf variabelen: niet alleen de kosten (van onderzoek, ontwikkeling, productie en distributie), maar ook het aantal patiënten dat het medicijn gaat gebruiken, het aantal jaren dat het middel nog onder patent is én de meerwaarde van het medicijn voor patiënten. Ze beproefde het model bij twee nieuwe, dure kankermiddelen en kwam uit op een drie tot twaalf keer lagere prijs dan nu wordt gevraagd. ‘Als we dit model gaan toepassen, kunnen we onze uitgaven echt drastisch verminderen.’

Over de ontwikkelingskosten zijn farmaceuten zelf niet transparant, hoe kunnen we die dan ooit in het model invoeren?

‘Over de kosten om een medicijn te ontwikkelen bestaan schattingen die zeer uiteenlopen. Voor de twee medicijnen waarop ik mijn prijsmodel heb toegepast, zijn toevallig berekeningen gemaakt. Amerikaanse wetenschappers hebben vorig jaar van tien nieuwe medicijnen exact uitgezocht wat de ontwikkelingskosten waren en daarover in vakblad JAMA  gepubliceerd. Bij deze middelen ging het om 400 tot ruim 900 miljoen euro. Voor de zekerheid heb ik een tweede berekening gedaan waarbij ik het allerhoogste bedrag heb gebruikt dat in de wetenschappelijke literatuur wordt genoemd: bijna 2,2 miljard euro. In dat bedrag zijn dan ook de mislukkingen inbegrepen: de middelen die de markt niet halen. Zelfs met die extreem hoge ontwikkelingskosten, kom ik bij die twee medicijnen uit op een veel lagere prijs. In de toekomst zullen we farmaceuten bij wet moeten verplichten om hun onderzoekskosten openbaar te maken. Laat maar zien wat je doet, dat lijkt me fair.’

En hoe weeg je de meerwaarde voor de patiënt?

‘Zowel de Europese als de Amerikaanse beroepsvereniging van oncologen bepaalt voor elk nieuw medicijn op basis van de klinische studies wat een medicijn voor patiënten kan betekenen. In Europa wordt een schaal van 1 tot 5 gehanteerd. Vorig jaar bleek uit onderzoek dat de meeste kankermedicijnen het leven van patiënten helemaal niet verlengen. Daar horen we rekening mee te houden. Hoe groter de meerwaarde van een middel, hoe meer we ervoor over moeten hebben. Daarmee stimuleren we ook innovatie.’

Je zult zo’n model regelmatig moeten aanpassen. Als een middel voor meer vormen van kanker wordt goedgekeurd, stijgt immers het aantal patiënten.

‘Dat klopt, maar ik denk dat we de prijs in eerste instantie voor drie jaar vast moeten zetten. Dan weten de farmaceuten waar ze aan toe zijn. Daarna kunnen we de balans weer opmaken.’

Hoe ervoor te zorgen dat overheden dit model gaan gebruiken?

‘Ik ga binnenkort lobbyen in Brussel en ik ben bezig met een petitie. Daarvoor wil ik samenwerken met patiënten en beroepsverenigingen. De wet moet zo worden veranderd dat Europese overheden dit model kunnen gaan gebruiken. Vervolgens moeten we dat met zijn allen natuurlijk ook doen. Het systeem verandert niet, daar zit de fout. Nu is elk land apart aan het onderhandelen over de prijs, soms met een paar andere landen samen. Dat werkt niet. De farmaceutische bedrijven zijn slim genoeg. Die verhogen op voorhand de prijs zodat ze na de onderhandelingen uitkomen op wat ze in gedachten hadden.’

Hoe overtuigt u de farmaceuten? Ik kan me zomaar voorstellen dat ze niet enthousiast zijn.

‘Als we in heel Europa een lagere prijs bedingen, zal een medicijn in veel meer landen beschikbaar komen en ook veel sneller dan nu het geval is. Uiteindelijk zal dat de omzet van farmaceuten verhogen. Dat is mijn wisselgeld, daarmee kan ik ze hopelijk meekrijgen.’