Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Analyse

‘Hier in Den Helder is echt iets mis’

Formatie Den Helder Het politiek formatiespel wordt in Den Helder hard gespeeld. Een dubbele agenda is doodnormaal. „Dit is gewoon belazeren.”

Jan Nagel, Eerste Kamerlid voor 50Plus, nu formateur in Den Helder.
Jan Nagel, Eerste Kamerlid voor 50Plus, nu formateur in Den Helder. Foto Jeroen Jumelet/ANP

Rancune, wantrouwen: de bestuurscultuur in Den Helder is altijd negatief in het nieuws. De 23-jarige marineofficier Harmen Krul had er genoeg van. Hij wilde het verschil maken, meldde zich aan bij het CDA en werd als jonge fractieleider met vijf zetels prompt de op één na grootste partij bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen.

En zo belandde hij afgelopen dinsdagavond voor een formatiegesprek in het café met 49-jarige ondernemer Carlo Assorgia, lijsttrekker van Beter Voor Den Helder, de grootste partij met zes zetels.

Assorgia was al even bezig met het smeden van een coalitie, want dat is in Den Helder een flinke klus. Een lappendeken aan partijen is nodig voor een meerderheid van 16 van de 31 zetels. En dat terwijl het onderling wantrouwen tussen al die partijen nergens zo groot is als in de marinestad – een aloud probleem.

Een week eerder had de eerste formateur zijn taak al neergelegd en in zijn verslag de bestuurscultuur in Den Helder „ziek” genoemd. Er heerst een „afrekencultuur”, schreef hij, „een aanhoudend geruchtencircuit en de sfeer van zwartmakerij”.

Assorgia had daarop Jan Nagel – een politieke dinosaurus uit Hilversum, tegenwoordig senator namens politieke partij 50Plus – gestrikt om als formateur in Den Helder een college te vormen. En die had Krul en Assorgia opnieuw bij elkaar gebracht.

Een coalitie – met onder meer de VVD – leek nu in de maak en in het café spraken de twee lijsttrekkers het volste vertrouwen in elkaar uit. Het was duidelijk, ze gíngen ervoor. Beiden „voor 300 procent”, herinnert Krul zich.

Schaduwcoalitie

Maar Krul herinnert zich óók een berichtje dat hij tijdens het gesprek kreeg en onder tafel op zijn telefoon bekeek. „We moeten even praten”, las hij. Het berichtje was afkomstig van een andere „niet nader te noemen” partij. En toen het gesprek was afgelopen en hij terugbelde, kreeg hij te horen hoe het werkelijk zat: Assorgia bleek zónder hem en zónder de VVD bezig met de vorming van een ándere coalitie. Eentje met de PVV en de lokale ChristenUnie en nóg vier partijen. Een schaduwcoalitie, die al een week in onderhandeling was, hun tweede conceptakkoord was al klaar.

Lees ook: Het leek erop dat de PVV voor het eerst wethouder zou leveren, maar omdat Stadspartij Den Helder uit de onderhandelingen stapte, is dat van de baan. De coalitie zou te instabiel zijn.

„Ik wist niet wat ik hóórde”, zegt Krul nu. „Hoe zit dit? Er ging van álles door m’n hoofd.”

Misschien, dacht Krul, politiek onervaren, weet formateur Jan Nagel hiervan, is dit tactiek. Dus wachtte hij af, totdat Nagel een dag later, vanaf zijn vakantieadres in Turkije, het afgesproken voornemen naar buiten bracht om een coalitie te smeden met Beter Voor Den Helder en onder meer CDA en VVD. Het oude plan. Krul belde Nagel toen op om te vertellen over de coalitie die achter hun ruggen om werd geformeerd. Nagel wist écht van niets. „Je denkt: politiek is geschaak en gedoe. Maar dit is gewoon schofferen en belazeren.”

De affaire levert het imago van de Helderse bestuurscultuur nóg meer krassen op, zegt Krul. „Hier in Den Helder is écht iets mis.”

Inderdaad was het „niet helemaal netjes”, zegt Carlo Assorgia, lijsttrekker van Beter voor Den Helder. Maar het is all in the game, vindt hij. „Als je een voetbalwedstrijd speelt, moet je ook wel eens een gele kaart pakken.”

Hij legt de schuld bij formateur Jan Nagel. „Ik had Jan vooraf duidelijke instructies gegeven en daar heeft hij zich niet aan gehouden.” Die instructie, zegt Assorgia, luidde een coalitie aangaan met de PVV. „Maar hij wilde praten met de VVD. Dat was niet de afspraak, dus toen dacht ik: wácht effe, ík bepaal hier. Toen ben ik mijn eigen weg gegaan.”

Hij had geen andere keuze, zegt Assorgia, dan op die dinsdagavond in het café tegen Krul zijn vertrouwen uitspreken in een coalitie met CDA en VVD, wetende dat die ándere coalitie nagenoeg rond was. Een coalitie met de lokale ChristenUnie en PVV en vier andere partijen.

Onaangenaam verrast

Maar toen ook het nieuws over díé coalitie uitlekte, kregen de Helderse formatieperikelen een nationale dimensie. Piet Bras, de lokale partijvoorzitter van de ChristenUnie, kreeg een telefoontje van de landelijk partijvoorzitter. Die liet weten „onaangenaam verrast” te zijn door het nieuws dat de ChristenUnie in Den Helder wilde samenwerken met de PVV en noemde het „hoogst onverstandig” nu hun standpunten landelijk zo ver uit elkaar liggen. „Het concept-akkoord leek er voor ons nog wel aardig uit te zien”, zegt Bras erover. „Maar we zullen ons bezinnen.”

Zondag werd alles weer anders omdat een van de coalitiepartijen, de Stadspartij, verklaarde tóch niet achter het akkoord te staan. „De afgelopen dagen is gebleken hoe instabiel de beoogde coalitie is”, schreef de Stadspartij op haar website. „De beoogde coalitie lijkt vooral tot stand te komen vanuit een gebrek aan andere opties en gebaseerd op rancune.”

En zo is de coalitievorming in Den Helder weer terug bij af. „Nu eerst maar even een adempauze”, zegt CDA-lijsttrekker Harmen Krul. Krul vindt dat híj nu aan de beurt is om in de collegevorming het voortouw te nemen. Maar daarin heeft Carlo Assorgia geen vertrouwen. „Harmen komt nooit aan een meerderheid. Hij kan geen kant op.”