'OM danst naar pijpen slachtoffer'

'Een zorgelijke ontwikkeling', vinden emeritus hoogleraar strafrecht Theo de Roos en de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA). De Zwolse rechter Erik Koster: ,,Het Openbaar Ministerie danst naar de pijpen van het slachtoffer."

,,Het strafproces is bedoeld om de schuld vast te stellen van een verdachte. Dat moet je zo zakelijk en zo clean mogelijk doen. Daar kun je de emoties van slachtoffers niet bij gebruiken", zegt secretaris Geertjan van Oosten van de NVSA. ,,De toenemende invloed van slachtoffers op het strafproces slaat door."

Slachtoffers van misdrijven mogen tegenwoordig in de rechtszaal hun verhaal doen en hun mening geven. Tot aan het bewijsmateriaal en de strafmaat aan toe. Volgens de NVSA leidt dat geregeld tot situaties waarin het slachtoffer fulmineert tegen de verdachte, alsof al vaststaat dat het om de dader gaat. ,,Dat tast de neutraliteit van het proces aan en zet het principe van onschuldpresumptie onder druk'', vindt Van Oosten. ,,Iedere verdachte is onschuldig totdat de rechter oordeelt dat het tegendeel bewezen is.''

Rechter Koster merkt dat ook bij lichte vergrijpen de invloed van het slachtoffer groeit. ,,Ik zie vaker dat het OM een zaak voor de strafrechter brengt louter omwille van het slachtoffer. Vooral bij lichte vergrijpen. Het slachtoffer wil dat er vervolgd wordt en de officier laat het hoofd hangen naar wat het slachtoffer wil. Het zijn de belangen van het slachtoffer die voor een belangrijk deel bepalen of het OM tot strafvervolging overgaat.''

De Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers zet zich in voor een stevigere rol van slachtoffers bij rechtszaken en juicht invloed toe. ,,Het voelt als gerechtigheid als je iets mag zeggen tijdens een proces en dat is belangrijk voor de rouwverwerking'', vindt voorzitter Jan van Kleef.

Volgens emeritus hoogleraar De Roos geeft het slachtofferspreekrecht soms spanning op de berechting van de verdachte. ,,Ik heb als rechter-plaatsvervanger vaak meegemaakt dat een slachtoffer flink tekeer ging tegen een verdachte, die later werd vrijgesproken. Als rechter moet je heel goed in de gaten houden dat het niet uit de klauwen loopt.''

Het Openbaar Ministerie in Oost-Nederland heeft 'geen behoefte' op de kritiek te reageren. Woordvoerster Tineke Zwart geeft aan dat het OM de landelijke regels uitvoert. ,,Wat daarvan de consequenties zijn voor het op zitting brengen van zaken wordt niet door ons onderzocht.''