Het ophangen van de crucifix verdeelt Beieren

Beieren is een katholieke deelstaat en dat moet duidelijk te zien zijn, vindt de Beierse regering. In alle Beierse staatsgebouwen komt daarom vanaf 1 juni een kruis te hangen. De Beierse minister-president, Markus Söder (CSU), hing deze week voor de verzamelde pers eigenhandig een eerste kruis op in de Münchener staatskanselarij. Het besluit leidt tot veel kritiek in Duitsland en doet een discussie oplaaien over de rol van de christelijke wortels van het land.

Verkiezingsstunt

Sommigen zien er vooral een verkiezingsstunt in. Söder is in maart Horst Seehofer opgevolgd als CSU-chef. Hij werd automatisch minister-president van Beieren, aangezien zijn christelijke-conservatieve partij de absolute meerderheid heeft. Die wil Söder graag behouden: over een half jaar zijn er verkiezingen in de deelstaat. Bij de landelijke parlementsverkiezingen in september deed de CSU het beroerd. Volgens zijn critici probeert Söder daarom kiezers te winnen die weggelopen zijn naar de rechts-populistische Alternative für Deutschland.

Kruizen zijn vaker inzet van culturele strijd. Vorig jaar nog, rond het herbouwde stadsslot in Berlijn; op de koepel kwam een kruis, wat volgens critici inging tegen de grondwet: die dicteert dat de staat op religieus gebied neutraal moet blijven. In Beieren werd ook eerder over kruizen getwist. De CSU wilde in de jaren negentig scholen verplichten een crucifix op te hangen. Het grondwettelijke hof trok een streep door dat plan: het schond de scheiding van kerk en staat.

Dat geldt ook voor het huidige besluit, vinden Söders tegenstanders. Söder ziet dat anders. Het kruis is geen 'teken van een religie', zegt hij, maar een 'bekentenis van een identiteit', het symboliseert 'culturele gevormdheid': het staat voor de normen en waarden die Beieren vanuit zijn geschiedenis heeft meegekregen. Het kruis geen religieus symbool? Dat overtuigt niet iedereen. Neem alleen al het kruis dat Söder in zijn staatskanselarij ophing: dat was een geschenk van de kardinaal van München, die het persoonlijk inwijdde.

Politici van de andere partijen uitten scherpe kritiek op het besluit van de CSU. De venijnigste kwam van de liberale FDP-leider Christian Lindner. Hoe Markus Söder en de CSU religie 'permanent' voor hun partijpolitieke karretje spannen 'doet denken aan Erdogan', twitterde hij.

Hoofddoek

In de pers wordt driftig gedebatteerd over de kwestie. Die Welt kan enig begrip opbrengen. De weerstand tegen christelijke symbolen groeit in Duitsland, vindt de krant, Söders besluit is een 'aangename afwisseling' van die trend. Al verdenkt de krant hem wel van opportunisme. Snoeihard is de Süddeutsche Zeitung. Söders besluit is een regelrecht 'misbruik' van het belangrijkste christelijke symbool en bovendien een 'daad van uitsluiting'. 'Het kruis-bevel komt van diegenen die bestrijden dat de islam bij Duitsland hoort', schrijft die krant.

Bijval klinkt bij sommige christelijke leiders. En ook bij de joodse gemeente in München: bij de 'gigantische integratie-opgave' is het belangrijk duidelijk te maken wat de normen en waarden zijn en daar horen symbolen bij, reageerde de voorzitter. Vanuit moslimhoek klinkt protest. Beieren verliest zijn neutraliteit, stelt de centrale raad van moslims in Beieren. En als kruizen in staatsgebouwen mogen, vindt de raad, dan moet dat ook gelden voor het dragen van hoofddoeken in openbare functies.