Direct naar artikelinhoud

Merkels 'Wir schaffen das' leidde niet tot extra vluchtelingen naar Duitsland

De selfie van Merkel met een asielzoeker, zorgde die voor een toestroom van vluchtelingen?

Angela Merkel zette vorig jaar augustus met haar 'Wir schaffen das' de deur naar Duitsland open voor honderdduizenden vluchtelingen. Althans, dat vinden critici, die de uitspraak van de bondskanselier vooral als welkomstgroet zagen. Maar de cijfers pleiten Merkel vrij, concludeerde het Duitse weekblad Die Zeit vandaag.

Merkel is volgens Die Zeit niet de oorzaak van de explosieve toename van de vluchtelingenstroom richting Duitsland. "Zelfs al had ze anders gehandeld, dan nog had ze amper de instroom van asielzoekers kunnen voorkomen", luidt de conclusie.

Die Zeit bestudeerde de data over vluchtelingen die via de Balkanroute naar West-Europa trokken en koppelde die aan de uitspraken van Merkel.

De bondskanselier zei op 30 augustus vorig jaar dat Duitsland het wel zou 'schaffen'. Op 10 september maakte Merkel diverse selfies met vluchtelingen, kort nadat ze de Dublinverordening aan de kant had geschoven, toen ze besloot duizenden vluchtelingen op te nemen die door Hongarije waren doorgestuurd. De verordening houdt in dat vluchtelingen asiel moeten aanvragen in het land van aankomst.

Binnen twee weken drie keer een warm welkom voor vluchtelingen. Dat moest wel leiden tot een massale toestroom van vluchtelingen, was het idee. En het klopt ook dat na de uitspraak van Merkel veel vluchtelingen naar Duitsland kwamen: de piek lag op 60.000 asielzoekers in de maand oktober alleen. Dat was bijna 65 procent meer dan in augustus. Inmiddels zijn sinds haar woorden ruim 585.000 asielaanvragen gedaan, berekende Eurostat.

Maar het is niet zo dat Merkels uitspraken die stijging veroorzaakten, aldus Die Zeit. De vluchtelingenstroom was al lang op gang gekomen, namelijk vanaf de zomer van 2015 - met een sterke stijging in augustus. Daarvoor zijn vier verklaringen: de oorlog in Syrië werd gevaarlijker, er waren minder goederen beschikbaar voor hulp in de regio, buurlanden als Libanon gingen eisen stellen aan vluchtelingen en in Afghanistan, het land waar na Syrië de meeste asielzoekers vandaan komen, kwam de Taliban sterk opzetten.

Onderweg
Deze factoren zorgden ervoor dat het in juli en augustus vorig jaar druk werd op de Balkanroute. Het aantal vluchtelingen dat in Griekenland aankwam verdubbelde bijna, naar ruim 108.000. Een groot deel trok daarna door naar Hongarije, waar in september 138.000 mensen aankwamen (65 procent meer dan de maand daarvoor). Die Zeit leidt hieruit af dat de migranten al voor het 'Wir schaffen das' onderweg waren.

Merkels uitspraken waren dus vooral een antwoord op, en niet de oorzaak van de vluchtelingenstroom. Dat concludeerde ook Thomas Spijkerboer, migratiedeskundige van de Vrije Universiteit in Amsterdam onlangs in een blog van de Oxford University. Hij zag nog wel een ander punt: na de woorden van Merkel (en het afwijzen van de Dublinverordening) heeft Duitsland relatief meer vluchtelingen opgenomen in vergelijking met de rest van Europa, van iets meer dan 25 procent in augustus 2015 tot 60 procent van het totaal nu.

De kans is dus wel aanwezig dat veel vluchtelingen zijn 'afgebogen'. "Hoewel het niet meteen een causaal verband betekent, past die trend wel in het plaatje dat de woorden van Merkel een startpunt zijn geweest voor de komst van asielzoekers naar Duitsland in plaats van naar andere landen", schrijft Spijkerboer. Die Zeit noemt een dergelijke afbuiging wel als mogelijk gevolg van Merkels woorden, maar durft geen harde conclusies te trekken omdat de invloed daarvan 'te moeilijk te bepalen' is.