In Skopje is nepnieuws goede business

„Kijk hoe artsen een tumor genezen via meditatie. Mensen met rhesus-negatief bloed zijn mogelijk aliens. Rusland waarschuwt Trump: ‘de elites plannen je moord!’”

Wie een blik werpt op de geruchtmakende artikelen van theusualroutine.com, ziet het meteen, stellen de Macedonische websitemakers Andrej Zarkov (20) en Tomislav Cvetkovski (26). Hun website met nepnieuws en samenzweringstheorieën ‘onderscheidt’ zich van meer ordinaire tegenhangers die tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen internetgebruikers voorlogen - en die opvallend vaak ook uit Macedonië blijken te komen.

Buzzfeed ontdekte dat vanuit het balkanland meer dan honderdvijftig op de Verenigde Staten gerichte nepnieuwssites draaiende worden gehouden, en dan vooral vanuit Veles, een provinciestadje van 45.000 inwoners.

De sites staan vol gerecyclede nepstukken over de Amerikaanse verkiezingen. De reden: clicks verzamelen en verzilveren via advertentiebanners. De kritiek dat websites zoals deze kiezers richting Trump geduwd zouden hebben, dwongen zowel Google als Facebook tot de belofte hen voortaan te weren.

Maar Zarkov en Cvetkovski uit hoofdstad Skopje zijn niet onder de indruk van hun landgenoten uit Veles. Op de theusualroutine.com vind je niet alleen maar goedkoop knip- en plakwerk van imitatienieuws dat Trump ophemelt of Hillary besmeurt, stellen de twintigers. Wel, zegt Zarkov, zorgvuldig bewerkte stukken over een breed scala aan onderwerpen. En, met uitgestreken gezicht: “Wij promoten geen dingen die niet waar zijn.”

De pagina die Zarkov en Cvetkovski begin 2016 opstartten, profiteert echter net zo goed als de concurrenten volop van de opkomst van Trump. Naast een item over de vermeende moordplannen op de nieuwe Amerikaanse president, publiceerden ze onder meer een hoax waarin de gekozen kandidaat aankondigt het onderzoek naar 9/11 te zullen heropenen en een stuk over de vraag of Trump aan de macht gebracht werd door de Illuminati, de criminele schaduwelite die de wereldpolitiek zou beheersen. Met succes: vooral Amerikaanse conservatieven linkten hun items vlot door. Meer dan een kwart van hun 1,3 miljoen bezoekers, volgens data-analysebedrijf Similarweb, komt uit de VS.

Meer dan een kwart van hun 1,3 miljoen bezoekers komt uit de VS.

Maar de getuigenis van de twee succesvolle ondernemers toont ook: louche clickbait uit Macedonië was er al vóór de Amerikaanse presidentsverkiezingen en zal wellicht niet meteen afsterven.

NASA en buitenaards leven

Vanuit hun hoofdkwartier, een kamer met een spaanplaten kledingkast, twee werktafels en gesloten rolluiken, doen voormalig rechtenstudent Zarkov en Cvetkovski, afgestudeerd aan de politie-academie, via Skype hun marketingstrategie uit de doeken. Ze verspreiden hun artikelen voornamelijk via hun Facebook-pagina, tussen meer softe publiekstrekkers zoals foto’s van schattige honden, citaten van Einstein of Bob Marley-video’s.

Een neutraal ogend bericht meldt dat NASA een nieuwe ruimtetelescoop heeft. Even verderop leren we dat het ruimteagentschap ook „in contact staat met vier rassen buitenaardse wezens.” De ‘Entertainment’-sectie bevat dan weer een bloemlezing uit vermeende wandaden van de Illuminati en ‘s werelds beroemdste miljardairs, van George Soros tot de Rothschilds en de Rockefellers.

„Wij proberen materiaal over wetenschap, gezondheid, technologie en vrolijkmakend nieuws dat we zelf fijn vinden, te delen”, aldus Zarkov. Soms gaat het om „controversiële artikelen, ja”. Maar anders dan bij de tieners in Veles, houdt hij vol, „is de meeste inhoud iets waarin we geloven en dat we zelf willen plaatsen.”

Geen negen tot vijf baan

Zarkov en Cvetkovski worden betaald wanneer bezoekers doorklikken op de AdSense-banners, het advertentienetwerk van Google. Hoeveel geld het precies oplevert, zeggen ze niet. Maar wel genoeg om van te leven en twee extra copywriters aan te nemen. Die bewerken berichten die ze doorgaans van andere sites plukken. „Dit is 24/7-werk”, zegt Cvetkovski: hun succes drijft op een verse aanvoer van updates voor lezers in uiteenlopende tijdszones.

Voor Zarkov is de website een alternatief voor een ongezellige baan in de Macedonische lageloneneconomie: „Mensen als wij doen dit omdat we geen negen tot vijf werk willen, maar iets van onszelf.” Andere Macedoniërs met IT-kennis zoeken andere online kapitaalbronnen, zoals speculeren op cryptovaluta. Maar Zarkov is vooral geïnteresseerd in „social influencing” en hoopt ooit een marketingbedrijf te openen. Bij voorkeur na een studie digitale marketing „in Groningen.”

Hoe de wereldwijde controverse en nieuwe restricties op sociale media hun site zullen beïnvloeden, is nog onduidelijk. Sommige collega’s in Veles houden het, in de nasleep van de recente Trump ‘gold rush’ voor bekeken. Een van hen vraagt zijn naam uit de pers te houden. „Ik wil niet dat mijn site publieke aandacht krijgt, want ik ga hem binnenkort afsluiten.” Cvetkovski is niet bang: „Ik denk niet dat wij tot nepnieuws behoren.”

Het is tien voor twee ’s nachts wanneer op hun Facebook-pagina de nieuwste schokkende melding verschijnt: „Eindelijk onthuld: de 13 families die in het geheim de wereld regeren. Ze geloven dat ze de blauwe bloedlijn van aliens (gevallen engelen van het hybride Nephilim-ras) bezitten, die hen het recht geeft te regeren.” 21.600 lezers genoten van dit nieuws, zegt de teller.

Het bewijs dat je helemaal geen Trump nodig hebt om de boel draaiende te houden. Waar het om gaat, zegt Zarkov, „is stuff publiceren die iedereen leuk vindt.”

Onderscheid jij het echte van het valse nieuws? Doe onze test.