Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

Snelle EU-toetreding Albanië en Macedonië 'in ons eigen belang'

Uitbreiding richting de Balkan is volgens de Europese Commissie geopolitieke noodzaak. Ook Rusland en Turkije proberen daar namelijk hun invloed te vergroten.

De Alexander van Macedonië snelweg, langs de Griekse grens, wordt omgedoopt tot de Vriendschapssnelweg. Macedonië, dat graag lid wil worden van de EU, ruziet al jaren met Griekenland over de naam 'Macedonië'. Griekenland kent tevens een regio genaamd Macedonië en beweert die naam als enige te mogen gebruiken. De regering in hoofdstad Skopje liet vorig jaar voorzichtig weten open te staan om onder een andere naam toe te treden tot de EU.
De Alexander van Macedonië snelweg, langs de Griekse grens, wordt omgedoopt tot de Vriendschapssnelweg. Macedonië, dat graag lid wil worden van de EU, ruziet al jaren met Griekenland over de naam 'Macedonië'. Griekenland kent tevens een regio genaamd Macedonië en beweert die naam als enige te mogen gebruiken. De regering in hoofdstad Skopje liet vorig jaar voorzichtig weten open te staan om onder een andere naam toe te treden tot de EU. Foto Georgi Licovski / EPA

Haast maken met verdere EU-uitbreiding op de Balkan is in het belang van alle Europeanen. Dat is de boodschap van de Europese Commissie die dinsdag in Brussel de aanbeveling doet om met Albanië en Macedonië onderhandelingen over EU-toetreding formeel te starten.

Als alle EU-landen daarmee akkoord gaan wordt de toetreding van de westelijke Balkanlanden steeds concreter: Servië en Montenegro bereiden zich al enige jaren voor op het zogeheten ‘acquis’, het geheel van EU-wetgeving dat kandidaat-lidstaten moeten implementeren alvorens ze kunnen toetreden. Alleen Kosovo en Bosnië blijven vooralsnog in de wachtkamer en zijn slechts potentiële toetreders.

Balkanoorlog voorkomen

Volgens voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie is uitzicht op EU-lidmaatschap nodig om een nieuwe oorlog op de Balkan te voorkomen. „Ik wil de oorlog niet zien terugkeren op de Balkan, dus daarom moeten we onszelf openstellen voor ze”, zei Juncker dinsdagochtend in het Europees Parlement in Straatsburg.

Het advies van de Commissie om nu ook met Albanië en Macedonië de onderhandelingen te starten ,,is in ons eigen, egoïstische belang”, zegt een nauw betrokken EU-ambtenaar.

De Commissie erkent dat in veel EU-landen weinig animo is voor verdere uitbreiding, maar benadrukt de geopolitieke noodzaak van een versnelde toenadering van de Balkanlanden. Naast interne spanningen in Balkanlanden, door uitzichtloosheid als gevolg van haperende economieën, proberen de laatste jaren vooral Rusland en Turkije er hun invloed te vergroten. Om tegenwicht te bieden moet de EU haar positie in die regio verstevigen, vindt de Commissie. ,,Toetreding van de Balkanlanden is geen sociaal werk, maar cruciale strategie”, zegt een EU-diplomaat.

Lange weg te gaan

Tijdens overleg maandag van Europese ministers van Buitenlandse Zaken in Luxemburg, over de situatie in Syrië, uitte minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) zijn twijfels. „Nederland blijft op de lijn zitten dat landen eerst aan alle voorwaarden moeten voldoen.” Volgens Blok hebben de Balkanlanden „nog een lange weg te gaan” in hun strijd tegen corruptie en de opbouw van een werkende rechtsstaat.

Een meerderheid van de Tweede Kamer liet al eerder weten tegen het versnellen van de lidmaatschapsprocedure voor Albanië te zijn. In 2013 werd dit ook in een motie vastgelegd. Tijdens een debat met de Kamer zei minister Blok vorige maand „dat er geen sprake kan zijn van marchanderen of soepelheid waar het gaat om de criteria”.

Vanuit de Albanese hoofdstad Tirana stelt premier Edi Rama Nederland gerust. ,,Dit is een belangrijke dag voor Albanië. We begrijpen dat toetreding een langetermijnproces is. Maar we hebben hervormingen doorgevoerd. De laatste twee decennia heeft Albanië geluisterd, geleerd, fouten gemaakt, maar die ook gecorrigeerd.”

Lees ook: Mogelijke uitbreiding eurozone met Bulgarije

Ook volgens eurocommissaris Johannes Hahn (EU-uitbreiding) doen de landen hun uiterste best. Al in februari zei Hahn dat Albanië ,,vooruitgang boekt” in de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad.

,,Veel West-Europese leden kent de Albanië-fanclub nog niet, dat begrijpen wij ook wel”, klinkt het in Brussel. Maar de Commissie hoopt dat de onveilige situatie aan de randen van Europa, zoals de burgeroorlog in Syrië, landen als Nederland gunstiger stemmen over verdere uitbreiding. ,,Het is in het belang van de hele EU dat we op de Balkan geen machtsvacuüm laten ontstaan.”

Aanvulling (17-04-18): Dit bericht is aangevuld met een reactie van commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en de Albanese premier Edi Rama.