Een kind dat door zijn of haar (groot)ouder wordt uitgescholden en klappen krijgt op straat. Het geeft de meeste mensen die er getuige van zijn een onbehagelijk gevoel, maar tegelijkertijd voelen velen van ons zich ook machteloos. Want wanneer zeg je er iets van en hoe kun je dit het beste aanpakken zonder zelf klappen te krijgen?
Afgelopen weekend in Hoofddorp. Niet een vader of moeder, maar een oma ging zo tekeer tegen haar 3-jarige kleinkind dat de politie erbij moest komen en de vrouw aanhield. Omstanders stonden er verbouwereerd bij hoe de vrouw tierde tegen het jongetje en hem zelfs klappen verkocht.
Zo extreem als dit kom je misschien niet dagelijks tegen, maar dat je in de supermarkt bent en ziet hoe een kind door zijn moeder wordt uitgescholden, zal vast herkenbaar voorkomen. Je krijgt er een naar gevoel van, maar je weet niet of je er goed aan doet om er iets van te zeggen, of je bent bang voor wat er zou kunnen gebeuren.
Moeilijk in te schatten
Waarom vinden we het toch zo moeilijk om op zo'n moment in te grijpen? Volgens Reint Jan Renes, gedragswetenschapper aan de Hogeschool Utrecht (HU), heeft dat met twee belangrijke factoren te maken. "Je voelt natuurlijk ergens: dit deugt niet. Maar als je in een omgeving bent waar je niet zeker bent van de regels, zoals dat in een klas of je eigen huis bijvoorbeeld wel het geval is, vinden we het lastig om in te grijpen."
"Daarbij komt ook dat we bang zijn voor de niet te overziene consequenties wanneer je ingrijpt. Je kunt voor gek staan omdat je de situatie verkeerd inschat, of de persoon in kwestie kan agressief worden. Die twee factoren zorgen er vaak voor dat je uiteindelijk niets doet."
Wat kan wel en niet door de beugel
Bij advies- en meldpunt Veilig Thuis krijgen ze regelmatig te maken met dit soort dilemma's. In overleg met degene die de situatie meldt, wordt besloten wat er moet gebeuren. "Er zijn hier 17 miljoen mensen met ieder zijn of haar eigen norm over wat wel of niet door de beugel kan", vertelt preventiemedewerker van Veilig Thuis in Utrecht Duska Sabljic.
"Wat dat betreft is het jammer dat elke burger zijn eigen maatstaf hanteert. Dat maakt ingrijpen en het inschatten van de situatie vaak heel lastig. Wij adviseren in een zo vroeg mogelijk stadium met Veilig Thuis te bellen zodat we met de beller mee kunnen denken en advies kunnen geven."
'Veroordelen helpt absoluut niet'
Sabljic vindt dat je vooral niet moet ingrijpen als je je er niet goed bij voelt. "Dat kan de situatie alleen maar verergeren." Maar als je er wel iets van wilt en durft te zeggen dan is het belangrijk dat je dat tactisch aanpakt. "Een veroordelende houding naar de ouder toe helpt absoluut niet", zegt Sabljic.
Ook vrij extreem, een paar jaar geleden sleepte deze Amerikaan zijn dochter aan de haren door de supermarkt.
Renes raadt het af om mensen op zo'n moment belerend of boos op hun gedrag aan te spreken. "Het uitschelden of fysiek aanpakken van een kind is sowieso al heel emotioneel geladen, dus als iemand je aanspreekt in de hitte van zo'n moment is de kans dat diegene dat fijn vindt heel klein. Ze staan daar op dat moment simpelweg niet voor open."
Toon begrip
Maar wat kun je dan wel doen? In plaats daarvan kun je je volgens Sabljic beter proberen in te leven in de ouder. "Je weet niet wat er zich achter gesloten deuren afspeelt. Misschien heeft de ouder wel geen baan meer, of andere stressfactoren. Op het moment dat je een neutrale, begripvolle houding aanneemt richting de ouder is dat niet bedreigend en heb je de aandacht. Dat kan bijdragen om eerder de schaamte te voelen en met het gewelddadig gedrag te stoppen."
Volgens Renes zijn mensen gevoelig voor autoriteit en helpt het daarom beter om in zo'n geval een agent of ander publiek persoon bij te betrekken. Of, als die autoritaire persoon niet aanwezig is, tenminste een groepje medestanders te verzamelen. "Een groep is een grotere autoriteit dan het individu. Bovendien kun je dan ook nog eerst overleggen met anderen, om zo te voorkomen dat je verkeerd handelt."
Schakel hulp in
Wanneer de omstander merkt dat het keer op keer misgaat met het kind en de ouder of verzorger is het volgens Sabljic belangrijk dat je hulp inschakelt. "Je kunt je voorstellen dat je een keertje uitvalt tegen je kind, maar als je merkt dat het kind structureel wordt verwaarloosd is het belangrijk dat er actie wordt ondernomen."
In het geval van Hoofddorp belden omstanders de politie toen ze zagen dat de oma ging slaan. Agenten konden de vrouw aanhouden.
Kindermishandeling melden of advies?
Vermoed je dat er een kind in jouw omgeving wordt mishandeld? Bel dan met een Veilig Thuis organisatie. Kijk hier om de dichtstbijzijnde locatie bij jou in de buurt te vinden, of bel met Veilig Thuis op 0800-2000
(gratis en 24/7 bereikbaar).
Meer op rtlnieuws.nl:
