Westerse inmenging in Syrië is een ramp

Vorige nacht hebben de VS, samen met hun immer trouwe vazallen Frankrijk en Groot-Brittannië, een militaire aanval ingezet op Syrië. Er werden bombardementen uitgevoerd op militaire doelwitten, onder meer in de buurt van de hoofdstad Damascus. De aankondiging ging vanzelfsprekend gepaard met de nodige moral grandstanding: "Wat voor soort natie wil betrokken zijn bij de massamoord op onschuldige mannen, vrouwen en kinderen?", vroeg president Trump.

Blijkbaar is hij de onmenselijke napalmaanvallen in Vietnam vergeten. Of het feit dat Amerikaanse inlichtingendiensten cruciale strategische informatie leverden aan Saddam Hoessein tijdens de Iran-Irak-oorlog, in volle wetenschap dat deze gebruikt zou worden voor massale gasaanvallen, wat bijzonder ironisch is gezien de huidige toestand. De harde realiteit is dat het hier niet gaat om principes, maar om een gefaalde belangenpolitiek.

Sinds Aristoteles en Burke weten we reeds dat staatsman­schap en nationaal beleid empirische wetenschappen zijn, die zich steeds dienen te baseren op historisch precedent. Weinig beleidslijnen zijn zo sterk gerefuteerd als de heilzaamheid van westerse interventie in andere landen.

Afghanistan, een van de vroegere pogingen, is een grote puinhoop: geen centrale rechtsstaat, voortdurende oorlog tussen verschillende krijgsheren en de gestage terugkeer van de Taliban. Interventie in Irak bracht ons, naast 1 miljoen doden en niet te bevatten materiële vernietiging, tevens ook de opkomst van IS en andere radicale malloten. Het avontuur in Libië destabiliseerde een land dat tot dan toe redelijk vreedzaam en welvarend was vanwege hoge inkomsten uit olie. Nu is het een humanitaire ramp die de vluchtelingencrisis in Europa heeft verergerd en radicale groeperingen de kans heeft gegeven zich daar te vestigen.

Is het dan niet gepast om een zekere mate van scepsis aan de dag te leggen wanneer onze regeringen deze achteloze weg nogmaals willen inslaan? Is het niet de definitie van gekte om hetzelfde telkens opnieuw te proberen en andere resultaten te verwachten?

Het bijzondere aan de huidige situatie is natuurlijk de resolute positie die Iran en Rusland hebben ingenomen ten aanzien van hun steun aan president Assad. Ook dit komt gedeeltelijk voort uit de interventionistische houding van de westerse landen in de regio. Zoals de Britse politieke commentator Peter Hitchens argumenteert, is het de bondgenoten van Assad niet principieel te doen om militaire basissen of warmwaterhavens. Het gaat eerder om een beginsel: dat je andere landen niet mag binnenvallen en bezetten, louter omdat het heersende regime je niet aanstaat. Als hier immers geen halt aan wordt toegeroepen, zal het niet lang meer duren voor Iran of Rusland een portie regime change geserveerd krijgen.

Bovendien hebben ze er ook genoeg van dat westerse belangen en doelen nagestreefd worden zonder dat er rekening gehouden wordt met hun bekommernissen. De grote Russisch-Amerikaanse journalist Vladimir Posner duidt dit aan als de hoofdzakelijke reden voor de populariteit van president Poetin. We leven niet meer in een unipolaire wereld.

Een belangrijk concept dat we in onze tijd zijn kwijtgeraakt, is dat van het machtsevenwicht. Het idee dat de grondslag vormde van het Congres van Wenen en het Concert van Europa is in de vergetelheid geraakt. Indien we potentieel desastreuze conflicten willen vermijden in het nucleaire tijdperk, doen we er goed aan het opnieuw op te graven.

Het is belangrijk dat we duidelijk onderkennen wat hier aan de hand is. Er is nooit sprake geweest van enige bekommernis om democratie of mensenrechten. De VS en Europa onderhouden nauwe banden met regimes die minstens even autoritair en repressief zijn als dat van Assad: Saudi-Arabië, China, Congo, enz.

Ze verwelkomden, enkele slappe officiële stellingnamen ten spijt, de terugkeer van de brutale militaire dictatuur onder president Sisi in Egypte. Idem voor de inhumane en diep corrupte Algerijnse dictatuur, die volledig ondersteund wordt door Frankrijk. Bovendien heeft het Westen, zoals gezegd, regelmatig meegewerkt aan gelijkaardige feiten als degene waar ze zich nu zo moreel verontwaardigd over betonen. Zoals de grote Noam Chomsky stelde, zou elke Amerikaanse president veroordeeld worden tot executie indien de principes van Nuremberg toegepast werden.

Het verlangen om Syrië aan te vallen en het Assad-regime te vervangen moet geïnterpreteerd worden als een geostrategische zet van een grootmacht die haar tanende hegemonie te allen prijze wil bewaren. Het is een poging om het naoorlogse geopolitieke wereldsysteem in stand te houden en te reageren op de groeiende onafhankelijkheid van bepaalde landen. Niet alleen heeft deze doelstelling niets van doen met enige morele overweging, ze is ook manifest krankzinnig. Het is ondoenbaar om te trachten de hele wereld met brute kracht onder de duim te houden. Pas wanneer de VS dat beseft, kunnen we ons eindelijk begeven in de richting van een duurzaam globaal machtsconcert.