Ontslagen FBI-baas in boek over Trump: 'Hij regeert als een maffiabaas'

Comey’s boek verschijnt dinsdag in de Verenigde Staten, elf maanden nadat Comey door Trump aan de deur werd gezet.

In het boek A Higher Loyalty noemt Comey (57) president Trump (71) 'onethisch' en 'niet gebonden aan de waarheid'. Trumps presidentschap beschrijft hij als 'een bosbrand'. Trump herinnert hem in alles aan de maffiabazen waar hij eerder in zijn carrière jacht op maakte. ,,Hoe dieper ik in de wereld van Trump getrokken werd, hoe meer flashbacks ik had naar mijn dagen als aanklager tegen de maffia: de stilzwijgende toestemming, de baas die de complete controle heeft. De eed van loyaliteit. Het wij-tegen-zij-wereldbeeld. Het liegen over alles, over grote en kleine dingen ten dienste van een of andere loyaliteitscode die de organisatie boven alle moraal en waarheid verheft", schrijft hij. ,,Zoiets had ik nog nooit gezien in de Oval Office." Comey heeft goed vergelijkingsmateriaal. Hij was in de jaren tachtig en negentig een van de aanklagers die de beruchte Gambino-maffiaclan op de knieën kreeg.

Een curieuze passage in het boek gaat over het omstreden dossier van de Britse ex-spion Christopher Steele, die beweerde dat Trump tijdens een bezoek aan Moskou prostituees zou hebben gehuurd om op het hotelbed te plassen waarin ooit president Obama en zijn vrouw hadden geslapen. Volgens Comey wilde Trump zelf dat de claims onderzocht werden omdat hij ongerust was dat zijn vrouw Melania zou geloven wat Steele had opgeschreven. ,,Hij begon over dat 'golden showers ding' en zei dat het hem dwarszat dat er een kans was, ook al was die maar 1 procent, dat zijn vrouw, Melania, dacht dat het waar kon zijn. Op het laatst zei hij me dat hij erover dacht me te vragen de zaak te onderzoeken om te bewijzen dat het een leugen was. Ik zei hem dat hij die beslissing moest nemen.'' 

President Trump zou begin vorig jaar via FBI-directeur Comey hebben geprobeerd om het onderzoek naar zijn voormalige nationale veiligheidsadviseur Michael Flynn te beïnvloeden of zelfs te beëindigen. In een diner onder vier ogen in het Witte Huis moest hij min of meer blinde loyaliteit beloven, als aan een maffiabaas. Toen Comey dat afwees, werd hij ontslagen. Het ontslag zorgde voor de aanstelling van speciaal onderzoeker Robert Mueller, die onderzoek doet naar een mogelijke inmenging van Rusland bij de presidentsverkiezing van 2016 en mogelijke banden van Trumps campagneteam met de Russen. Trump heeft de collusie herhaaldelijk ontkend en refereert aan het onderzoek als een ‘heksenjacht’.

Comey is terughoudend over 'Russiagate' omdat het onderzoek naar Russische inmenging in de verkiezingen nog loopt. Wel is hij verbijsterd over hoe Trump en zijn entourage aanvankelijk reageerden toen de zaak naar buiten kwam.  Nooit waren er zorgen over het algemene belang, bijvoorbeeld: wat de Russen precies hadden gedaan of de impact kon zijn op het Amerikaanse democratische proces; het ging er altijd om hoe de zaak zo te draaien dat de persoon Donald Trump er geen nadeel van zou hebben. Het belang van de natie was daaraan onderschikt, noteert Comey.

De memoires van Comey gaan verder over zijn twintig jaar als procureur in New York, zijn termijn als viceminister van Justitie tijdens het presidentschap van George W. Bush, en zijn jaren als FBI-baas van 2013 tot 2017, onder Barack Obama. Ook wat betreft de laatste president kraakt hij wat kritische noten. Zo zou hij door Obama's minister van Justitie, Loretta Lynch, zijn benaderd om het belang van de zaak van de e-mails van Hillary Clinton - die vertrouwelijke staatsmails liet bezorgen op haar particuliere e-mailadres - te relativeren. Hij voelde zich niet onder druk gezet, maar toch. Comey trok zijn eigen plan en maakte elf dagen voor de verkiezingen bekend dat de FBI nader onderzoek deed naar de e-mails. De slechte publiciteit hieromheen zou presidentskandidaat Clinton de nodige stemmen hebben gekost. Het waren ook de dagen dat Trump alleen maar goede woorden overhad voor de man die hij later zou verketteren.

In de epiloog neemt Comey de Amerikaanse president de maat en wijst op de gevolgen van zijn beleid voor de Verenigde Staten. ,,Ons land betaalt een hoge prijs voor de verkiezingen van 2016", schrijft hij. ,,Deze president is onethisch en niet gebonden aan de waarheid en aan institutionele waarden. Zijn leiderschap is gebaseerd op transacties, gedreven door zijn ego en gaat over persoonlijke loyaliteit."

De voorpublicaties uit A Higher Loyalty die nu de ronde doen zijn nog maar het begin van een uitgebreide pr-campagne die de voormalige FBI-baas als gast in alle grote nieuwsshows in de Verenigde Staten zal brengen. Een tegenoffensief is er ook al. Een groep Trump-aanhangers is een website begonnen om Comey in diskrediet te brengen. Op LyinComey.com wordt de voormalige FBI-baas aangevallen als een leugenaar en onbetrouwbaar persoon.