Spijt van Brexit? Ben je gek!

Het aftellen is begonnen aan de overkant van de Noordzee: nog een jaar en dan stapt het Verenigd Koninkrijk uit de EU. De brexit-stemmers staan nog vierkant achter hun beslissing.

Suse van Kleef 06-04-18, 06:10 Laatste update: 06-04-18, 06:53

Op maandagmiddag rond lunchtijd zit de pub in het Engelse stadje Boston vol. Alle tafeltjes in de Moon Under Water zijn bezet, de gokkasten ook. Bijna iedereen drinkt bier. De 72-jarige Terry Royal zit op een hoge stoel in de hoek aan zijn derde pint van de dag.

Of hij zijn brexit-stem betreurt? ,,Ben je gek?! Absoluut niet. Dat is echt zo’n idee dat op het Europese vasteland leeft”, zegt hij smalend. ,,Ik ken niemand die spijt heeft. Het enige waar we van balen is dat het allemaal zo ontzettend lang duurt. Dit is ons land, wij bepalen de regels. We hebben er genoeg van dat Brussel ons vertelt wat we moeten doen. We zijn een trots, patriottisch en onafhankelijk volk. Opschieten dus.”

Vreemde in eigen stad

Welkom in Boston, de brexithoofdstad van het Verenigd Koninkrijk. Nergens werd er zo massaal voor een vertrek uit de Europese Unie gestemd: 76 procent koos voor. Landelijk lag dat percentage op 52 procent. ,,Wij stemden voor onze eigen identiteit”, legt de 70-jarige Joan Bastow uit. ,,Dat komt voor een deel door al die buitenlanders. Ik ben hier geboren en heb Boston de laatste jaren zien veranderen door de enorme instroom van immigranten. Ik ken het niet meer terug, voel me een vreemde in mijn eigen stad.”

In de Moon Under Water is geen immigrant te bekennen, de meeste klanten komen uit de Britse arbeidersklasse. ,,We leven langs elkaar heen”, zegt Bastow. ,,Zij hebben hun kroegen, wij hebben de onze. Velen spreken geen woord Engels.” Ze wijst naar buiten: ,,Als je deze pub uitloopt, kom je in een straat die wij ‘de Laan van de Buitenlanders’ noemen. Daar is niks meer Engels.”

Briefjes

Wie de straat doorloopt, begrijpt wat ze bedoelt. Een stuk of tien Oost-Europese supermarkten met namen als European Market, Euro Plus en Baltic Food Store verkopen Poolse dumplings en blikgroente uit Letland. De bakkerij adverteert in het Litouws op de pui. Een winkeltje biedt verzekeringen voor immigranten en vertaalhulp aan. Overal hangen briefjes waarop woonruimte en arbeidskrachten worden gevraagd en aangeboden, de meeste advertenties zijn onbegrijpelijk voor wie het Litouws of het Lets niet machtig is.

Boston is een van de meest extreme voorbeelden van Britse stadjes die door immigratie zijn beïnvloed. Nadat de EU in 2004 sterk werd uitgebreid met landen uit Midden- en Oost-Europa, ging de bevolkingsgroei er door het dak. Tussen 2004 en 2014 groeide de immigratie er met 460 procent. De nieuwbakken Bostonians zijn voornamelijk Oost-Europeanen die werken in laagbetaalde banen op het land of in de fabriek.

Ziekenhuizen overvol

De ingrijpende verandering van de demografie van het stadje heeft grote gevolgen, zegt burgemeester Brian Rush. ,,De ziekenhuizen zijn overvol, de wachttijden bij de huisarts zijn lang, onze scholen barsten uit hun voegen en de infrastructuur is slecht.” Er is te weinig gedaan aan dit soort problemen, vindt Rush: ,,Er gaan jaarlijks vele miljarden naar Brussel, terwijl we in eigen land te kampen hebben met een gezondheidszorg die op springen staat, een stijging van het aantal daklozen en er steeds meer mensen naar de voedselbank moeten.”

Zijn eigen Boston merkte bovendien weinig van de welvaart die de EU zou moeten brengen. ,,We zijn jarenlang over het hoofd gezien door de beleidsmakers in Londen. Er is niet in ons geïnvesteerd. Onze bevolkingsaantal is geëxplodeerd, terwijl we minder middelen hebben dan vroeger. Zo groeit vijandigheid tegen immigranten. Wij zijn geen racisten, geen slechte mensen. Maar het waren veel te veel nieuwelingen, die veel te snel kwamen. We moesten het een halt toeroepen.”

Grote verandering

Sinds het brexit-referendum in juni 2016 is de waarde van het Britse pond gedaald, kregen huishoudens minder te besteden door gestegen inflatie en groeide de economie minder hard dan in andere West-Europese landen. Ondanks die negatieve economische signalen wijst niets erop dat de Britse brexitstemmer berouw heeft, zegt peilingsexpert Matthew Goodwin. ,,Uit al onze onderzoeken blijkt dat er geen sprake is van een grote verandering in de publieke opinie. De peilingen zeggen vrijwel hetzelfde als voor het referendum, toen beide kampen elkaar ongeveer in evenwicht hielden. Zowel de remain als de leave-stemmer blijft dus bij zijn standpunt. ”

Dat komt, zegt Goodwin, doordat kiezers in het referendum voor bepaalde waarden kozen in plaats van voor bepaald beleid, zoals gebruikelijk is bij gewone verkiezingen. ,,Het referendum speelde in op behoeftes die jarenlang zijn onderschat. Het verlangen weer een soeverein land te zijn, de wens immigratie terug te dringen, meer controle over de eigen staat: dat zijn de waarden waar het voor de leave-stemmer over ging.”

Brexitstem

Die waarden, die eursoceptische overtuigingen, zitten zo diep, dat de meeste mensen daarover niet over van mening veranderen. De eventuele negatieve economische consequenties zijn van ondergeschikt belang. ,,Daar gaat het voor de meeste leave-stemmers niet over. Daarnaast: het remain-kamp zei dat de economie volledig zou klappen na een brexitstem. Er zijn wat negatieve signalen, maar er is geen sprake van instorting. Dat sterkt de brexitstemmer nu in zijn overtuiging.”

Bovendien denken veel van hen dat de economische gevolgen positief gaan uitpakken. ,,De wereld heeft de Britten nodig”, zegt Terry Royal trots, terwijl hij met een verse pint in zijn hand weer gaat zitten aan zijn tafel in de Moon Under Water. ,,Het ging prima met onze economie toen we bij de EU kwamen, en het zal nog beter gaan als we eruit stappen.” Veertiger Steward Clarke knikt bevestigend. ,,Het komt wel goed met ons. Ik ben een van de zeldzame remain-stemmers hier in Boston. Maar zelfs ik vind: let’s get it on with. Het is tijd voor brexit.”