Hoewel het raadgevend referendum wordt afgeschaft, wil de actiegroep GeenPeil op de valreep een nieuw referendum. Dit keer over de veelbesproken donorwet. Gaat dat lukken? "Het is mogelijk", zegt politicoloog Martin Rosema. "Het zal spannend worden."
Weer een referendum? Dat democratische middel was toch afgeschaft? Dat zou je misschien denken. Het kabinet wil er vanaf en ook een meerderheid in de Tweede Kamer is het daarmee eens. Maar de Eerste Kamer moet zich er nog over buigen. En pas als dat is gebeurd en dat besluit in de Staatscourant is gepubliceerd, is de referendumwet verleden tijd.
De voorwaarden
Oké. Dus we krijgen nu een referendum? Het antwoord is niet duidelijk: misschien. Eerst moeten de initiatiefnemers natuurlijk aan alle eisen voldoen.
Binnen vier weken na het aanvragen van het referendum moet GeenPeil 10.000 handtekeningen bij de Kiesraad inleveren. Dit lijkt makkelijk haalbaar voor de initiatiefnemers. Vervolgens moet de Kiesraad laten weten of het verzoek wordt goedgekeurd. Dan gaat het om de vraag of er voldoende geldige handtekeningen binnen zijn gekomen en of het onderwerp volgens de Kiesraad aan de voorwaarden voldoet.
Als dat is geregeld, begint het werk voor de initiatiefnemers pas echt. Nu moeten binnen zes weken 300.000 handtekeningen worden binnengehaald. De Kiesraad controleert vervolgens of er genoeg geldige handtekeningen binnen zijn en besluit of het referendum gehouden kan worden.
Het cruciale moment
Tot zover geen bijzonderheden in deze procedure. Wat het dit keer natuurlijk extra spannend maakt, is de vraag of de referendumwet tegen die tijd nog wel bestaat. Politicoloog Martin Rosema van de Universiteit Twente legt uit: "Het draait om het eind van de termijn van het inleveren van de 300.000 handtekeningen, dat is het cruciale moment. Waarschijnlijk is dat rond 15 juni. Als de wet dan nog niet officieel is afgeschaft, kan het referendum doorgaan."
In eerste instantie is het woord nu aan de Eerste Kamer, zegt Rosema: "De vraag is hoeveel haast de Eerste Kamer zal maken met het afschaffen van de wet. De Kamer gaat zelf over de agenda. Normaal gesproken zou het half mei wel klaar kunnen zijn, schat ik in. Maar senatoren kunnen het gaan rekken. Ze hebben de mogelijkheid extra veel vragen over de wet te stellen, en bijvoorbeeld nog een tweede vragenronde instellen. Het is echt nog koffiedik kijken in hoeverre dit soort rektacktieken zullen worden toegepast."
Druk op regering
Vervolgens heeft de regering ook nog invloed op de snelheid, zegt de politicoloog. "De wet is pas afgeschaft als het in de Staatscourant staat. De regering heeft invloed op die snelheid: het kan binnen een paar dagen, maar je kunt er ook weken over doen. Stel dat dit moment vlak voor 15 juni is, dan kun je je heel goed voorstellen dat er grote druk op de regering ontstaat in het publieke debat: als meer dan 300.000 mensen een referendum willen, is het wel heel wat om een paar dagen van tevoren die wet af te schaffen."
'Perfect voor referendum'
Het initiatief voor het nieuwe referendum komt van GeenPeil, dat ook één van de initiatiefnemers voor het referendum over het handelsverdrag met Oekraïne was. GeenPeil noemt de wet op de orgaandonatie een 'perfect referendum-onderwerp'.
"Meer nog dan associatieverdragen of inlichtingenwetten, is de donorwet een perfect referendum-onderwerp. Het debat gaat namelijk over grondrechten als privacy en het recht op zelfbeschikking, afgewogen tegen de zorgplicht die de overheid heeft voor de volksgezondheid. Maar bovenal is orgaandonatie een persoonlijke keus, die over je eigen lichaam gaat. Niemand kan daar beter over beslissen dan jijzelf."
Meer op rtlnieuws.nl:
