Opinie: Trump is ons allemaal te slim af in handelsoorlog

Begrijpt Trump werkelijk niet dat een handelsoorlog alleen maar verliezers kent, of speelt hij stilletjes een slim onderhandelingsspel? Er zijn aanwijzingen dat het laatste het geval is.

Trump heeft veel handelspartners tijdelijk uitgezonderd van de heffingen op staal en aluminium en biedt hun de mogelijkheid zich bilateraal onder de heffingen uit te onderhandelen. De Amerikaanse president wil dat deze landen importen uit de VS stimuleren en exporten naar de VS matigen. Zuid-Korea heeft al aan die eis voldaan. De Koreanen hebben onder meer ingestemd met vrijwillige beperking van hun staalexport naar de VS en verdere opening van hun markt voor Amerikaanse auto’s.

Het is precies wat Trump nodig heeft. Om te voorkomen dat de Amerikaanse staalarbeiders zich bedrogen voelen door zoveel landen uit te zonderen, is de vrijwillige beperking op de export van staal naar de VS een welkome uitkomst. En de afspraken over auto’s adresseren de klacht van de Amerikaanse auto-industrie dat de heffingen op staal en aluminium hun auto’s duurder maken en daarmee banen op het spel zetten.

Het is goed mogelijk dat ook andere landen Trump tegemoet zullen komen. Handelspartners als Canada, Mexico, maar ook China zijn immers veel afhankelijker van de Amerikaanse vraag naar hun producten dan omgekeerd. Voor Mexico en China geldt dat de vraag vanuit de VS voor respectievelijk twintig en vijf keer zo veel bijdraagt aan hun bbp dan vice versa. Ook voor Canada geldt dat het meer te verliezen heeft bij een bilaterale handelsoorlog dan de VS.

Trumps strategie om met dreigementen concessies af te dwingen, zodat hij een echte – ook voor de VS schadelijke – handelsoorlog kan vermijden, lijkt door de Chinezen te worden doorkruist. Zij hebben immers in het Paasweekend heffingen op Amerikaanse producten ingesteld, waarmee de oorlog lijkt begonnen. Maar dit zeer beperkte pakket van 3 miljard dollar aan heffingen is ‘slechts’ een reactie op de Amerikaanse importheffingen op staal en aluminium waar de Chinezen geen tijdelijke uitzondering voor kregen en waar dus ook niet over te onderhandelen viel met de VS. Over de 60 miljard dollar die de VS daarnaast willen heffen op Chinese goederen, vanwege vermeende diefstal van intellectueel eigendom, wordt nu wel onderhandeld. Gezien de relatief grote Chinese afhankelijkheid van de export naar de VS is het goed mogelijk dat China de VS tegemoetkomt.

De EU vormt een ander risico voor de strategie van Trump. De onderlinge economische afhankelijkheid van de VS en de EU ontloopt elkaar niet veel zodat Trump er minder zeker van kan zijn dat de chantageaanpak zal werken. Maar toch is het goed mogelijk dat ook Europa water bij de wijn zal doen. De EU heeft immers, net als de VS, geen baat bij een bilaterale handelsoorlog. En die zal waarschijnlijk losbarsten als Europa geen concessies doet en de heffingen op staal en aluminium, zoals aangekondigd, zal vergelden. Trump heeft al laten weten dat de Europese auto-industrie dan de volgende is die hij onder vuur neemt met hogere tarieven.

De EU heeft echter al aangegeven zich niet te zullen laten chanteren door Trump en zou dus gezichtsverlies leiden indien zij de handelsvoorwaarden voor de VS verbetert zonder er iets voor terug te krijgen. Trump lijkt hier vooraf rekening mee te hebben gehouden, want hij heeft de EU een uitweg geboden. Niet alleen landen die in zijn ogen ‘eerlijk’ handel drijven met de VS kunnen in aanmerking komen voor een blijvende ­uitzondering op de staal en aluminiumheffingen, ook landen die een ‘eerlijke’ financiële bijdrage leveren aan de militaire bescherming van het Westen mogen rekenen op clementie van de president. Tegen de oproep van de Amerikanen dat Europa meer gaat bijdragen aan haar eigen bescherming, kunnen de Europese leiders minder principiële bezwaren hebben dan tegen handelsconcessies te doen onder dreiging van protectionisme.

De Amerikaanse president speelt een spel dat niet zonder risico’s is, maar potentieel zeer lonend. Als hij binnen afzienbare tijd bij meerdere landen handelsconcessies heeft weten af te dwingen en eventueel ook een besparing op zijn defensie-uitgaven realiseert, is hij iedereen te slim af geweest en komt hij als winnaar naar voren uit de meest venijnige handelsruzie van de afgelopen decennia. Daarmee maakt hij dan goede sier bij de kiezer in de aanloop naar Congresverkiezingen in november. 

_{Raoul Leering is hoofd internationaal handelsonderzoek, ING.}