IS biedt voedsel in ruil voor jihad

Wie denkt dat de mensenstroom uit Syrië enorm is, mag zijn hart vasthouden wanneer de Sahel een veiliger heenkomen gaat zoeken. In Syrië, waar bijna 20 miljoen mensen woonden voordat de oorlog uitbrak, vluchtte ruim een kwart naar het buitenland met alle destabiliserende gevolgen van dien. In de Sahel, die vaak gortdroge strook tussen Noord-Afrika en tropisch Afrika, staan 500 miljoen mensen langzaamaan onder vergelijkbare druk door toenemend geweld en honger. Als die druk nog groter wordt zullen miljoenen Afrikanen in beweging komen, voorspelt David Beasley.

Het hoofd van WFP, de VN-organisatie voor voedselhulp, heeft de Europese leiders onlangs uitgetekend waar de volgende grote migratiecrisis broeit: in de Sahel. Daar is een nieuwe urgentie bijgekomen. Want de combinatie van droogte en falende bestuur blijkt een steeds vruchtbaarder grond voor extreme organisaties. 

Het goeddeels uit Syrië en Irak verjaagde Islamitische Staat (IS) steekt links en rechts de kop op in dit deel van Afrika, constateert Beasley. Terroristen gebruiken honger nu ook als wapen om te rekruteren in wat weleens de ‘boog van instabiliteit’ wordt genoemd. Die boog loopt van Mauritanië en Senegal aan de westkust tot aan Soedan en Eritrea in het oosten. Daartussen onder meer Mali, Burkina Faso, Niger, Nigeria en Tsjaad, allemaal geteisterd door gewapende conflicten.

,,We hebben het over landen met toch al grote problemen. Wat moeder na moeder ons vertelt, is dat hun man zich nooit heeft willen aansluiten bij IS of Al-Qaeda maar hij het wel moést doen omdat er geen eten meer was. Als je kind al twee weken honger lijdt en IS biedt het enige alternatief, dan teken je voor IS”, zei Beasley tegen persbureau AP.

Leena Lindqvist, regionaal coördinator in Mali voor de hulporganisatie ICCO, bevestigt aan de telefoon de groeiende zorgen. Vanwege de hongersnood en vanwege de grotere kans op etnische conflicten. ,,Vorig jaar heeft het nauwelijks geregend. De honger neemt toe. Gebrek aan regen maakt de oogst kleiner en omdat de rivieren laag staan, is er ook minder vis. Ik heb zelf geen voorbeeld van terreurorganisaties die nu voedsel aanbieden maar het kan heel goed. Ik weet dat je werkloze jongeren voor weinig geld kunt rekruteren.”

Daarbij zijn de grenzen - ondanks de inzet van onder meer Franse en Nederlandse blauwhelmen - erg kwetsbaar. Bijna iedereen kan Mali binnenkomen, aldus Lindqvist. Ook degenen met slechte bedoelingen. Behalve droogte en honger heeft dat land enorm te lijden onder etnische conflicten, drugs- en mensenhandel en terrorisme.

Vanuit het aangrenzende Burkina Faso meldt Rode Kruis-woordvoerder Christian Munezero “geen optimistisch scenario”. Het land gaat gebukt onder droogte en staatsgrepen. De aanvallen door een jihadistische splintergroep, Ansarul Islam, nemen toe. De achterliggende strategie van wat er in de Sahel speelt komt uit het boekje van IS en Al-Qaeda: zorg voor chaos, honger, werkloosheid en angst en wakker zo massa-immigratie naar Europa aan. Alleen al in Burkina Faso is nu bijna een miljoen afhankelijk van internationale hulp. Ansarul Islam maakt het humanitaire organisaties bewust moeilijk voedsel ter plaatse te krijgen.

Voormalig VN-gezant voor West-Afrika, Ahmedou Ould Abdallah, noemt het triest dat uitgehongerde boeren extremisten niet zelden als bevrijders omarmen, omdat  die tenminste aandacht voor ze hebben terwijl de eigen politici in de hoofdstad niet thuis geven. ,,Die zijn meer bezig met grootstedelijke prestigeprojecten die ze op het platteland niet snappen”, zei hij tegen het Franse radiostation France-Info. 

Een prioriteit voor de Sahel moet zijn s de eigen jongeren perspectief bieden op werk of scholing, aldus de diplomaat. Extremistenbieden anders een verleidelijk alternatief: werk en voedsel in ruil voor jihad.