Verwoesting erfgoed in Nimrud door IS is enorm, maar mogelijk herstelbaar
De verwoestingen die Islamitische Staat heeft aangericht in de archeologische overblijfselen van Nimrud, de 3300 jaar oude hoofdstad van het Assyrische Rijk bij Mosoel, zijn enorm, maar mogelijk ten dele herstelbaar. Dat is de afgelopen dagen gebleken na een eerste inspectie van de beroemde plek, die zondag na zware gevechten door Iraakse regeringstroepen werd heroverd op IS.
De destructie van IS in Nimrud, met zijn paleizen, tempels en koningsgraven een van de hoogtepunten van het oude Mesopotamië en genomineerd als werelderfgoed, was volgens VN-organisatie Unesco een oorlogsmisdaad. IS veroverde Nimrud in 2014 en ging er tekeer omdat pre-islamitische beeldende kunst volgens haar radicale interpretatie van de islam afgoderij is.
De Iraakse regeringstroepen hebben bij de herovering van Nimrud naar eigen zeggen extra voorzichtigheid in acht genomen. Ze inspecteerden vandaag de schade. Dat ging omzichtig, omdat overal op de site nog explosieven kunnen liggen. Volgens generaal-majoor Dhiya Kadhim al-Saidi, ondercommandant van de Iraakse troepen ter plekke, is Nimrud vrijwel geheel verwoest.
Meegereisde journalisten zagen gisteren overal kapotgeslagen beelden en friezen. Van de 200 reliëfs op de muren van het paleis lijkt het grootste deel gestolen of vernield. Ook werd duidelijk hoe de grote ziggurat, een getrapte tempelpiramide die ooit een van de hoogste structuren van de oudheid was, gezien rupsbandsporen met bulldozers grotendeels is geëgaliseerd.
Pijn
"Als je vroeger in Nimrud kwam", zei Ali al-Bayati, een lokale regeringsgezinde stamleider, tegen AFP, "kon je je goed voorstellen hoe het leven hier vroeger is geweest. Nu niet meer. Nimrud is voor 100 procent verwoest. Het verlies van Nimrud doet me meer pijn dan het verliezen van mijn eigen huis."
Eleanor Robson, voorzitter van het British Institute for the Study of Iraq, is op basis van de eerste beelden positiever. Het is gruwelijk, zegt ze, "maar niet zo gruwelijk als we hadden gevreesd. In de archeologie heb je altijd al te maken met dingen die kapot zijn. De meeste artefacten in Nimrud zijn gevonden als fragmenten. Hopelijk kunnen we een en ander weer in elkaar te zetten."
'In de archeologie heb je altijd al te maken met dingen die kapot zijn'
De barbaarse verwoestingen van IS in Nimrud schokten in maart 2015 de wereld. De jihadisten sloopten onder meer tien kolossale gevleugelde stieren met mensenhoofden, die de godheid Lamassu voorstellen. Op video's die later naar buiten kwamen was te zien hoe bebaarde mannen beelden en reliëfs met bijlen en betonboren te lijf gingen. Later bulldozerden IS-strijders delen van de stad plat en bliezen die op. De verwoesting ging tot voor kort door. De ziggurat is blijkens satellietbeelden nog in de afgelopen drie maanden met bulldozers afgegraven.
De Iraakse archeologische dienst wil zich officieel pas uitlaten over de schade als Nimrud volledig door het leger is veiliggesteld en veldteams een verantwoorde inventarisatie hebben kunnen maken. Wel hopen de Irakezen dat een deel van de Assyrische overblijfselen kan worden hersteld.
"Ondanks de enorme verwoesting in de stad en het verlies aan architectonische details van paleizen, tempels en ziggurat, vertrouwen we erop dat we wat verwoest is kunnen restaureren, om deze geweldige site weer tot leven te brengen", zei onderminister van cultuur Qais Hussain Rasheed gisteren.
Daar zijn zeker mogelijkheden voor, zegt Robson, wier organisatie de leiding had over de Britse opgravingen in Nimrud tussen 1948 en 1963. "We hebben een volledige documentatie, die op dit moment gedigitaliseerd wordt. We willen de Iraakse regering graag helpen de horror te minimaliseren."
Niniveh en Khorsabad
Grote zorgen zijn er intussen over andere archeologische schatten rondom Mosoel. Volgens generaal-majoor al-Saadi valt bij de bevrijding van de stad veel meer verwoest cultureel erfgoed te verwachten. "Wij hebben informatie dat alle archeologische vindplaatsen in Mosoel verwoest zijn", zei hij deze week.
Archeologen vrezen vooral voor de resten van het oude Niniveh in Mosul, maar ook voor Khorsabad, een Assyrische stad ten noordoosten en voor Hatra, de 2000 jaar oude Grieks-Romeinse woestijnstad ten zuiden van Mosoel.
