FEITENCHECK: Rijden asielzoekers gratis met de bus?

Volgens Vlaams Belang krijgen 6.110 asielzoekers, via Fedasil, Het Rode Kruis of andere opvanginstanties een gratis abonnement voor De Lijn. Dat zou de belastingbetaler 1,8 miljoen euro per jaar kosten. 

Vlaams Belang zegt zich daarvoor te baseren op een schriftelijke vraag van hun Vlaams parlementslid Chris Janssens aan Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA). Daarin staat dat 38.357 mensen in Vlaanderen een sociaal vervoersabonnement hebben. Dat wil zeggen dat zij jaarlijks maar 43 euro betalen voor hun abonnement, in plaats van het reguliere tarief van 314 euro voor volwassenen. Wie jonger is dan 25 betaalt normaal 214 euro en 65-plussers hebben sowieso al een voordeeltarief van 53 euro. 

Daarbij betalen ze eenmalig nog 5 euro extra voor de MOBIB-kaart.

Ook asielzoekers hebben recht op een voordeeltarief van 43 euro. Ze moeten immers regelmatig naar de Dienst Vreemdelingenzaken of naar het Commissariaat voor de Vluchtelingen kunnen gaan. Zelf hoeven ze daar niets voor te doen, zo staat te lezen op de website van De Lijn:

Voor asielzoekers die in centra van het federaal agentschap Fedasil worden opgevangen, heeft De Lijn een overeenkomst afgesloten. Elke asielzoeker heeft recht op een jaarabonnement aan een voordeeltarief van 41 euro: de zogenaamde vervoergarantie (ondertussen 43 euro, red.). De asielzoekers hoeven daar zelf niets voor te doen: het opvangcentrum vraagt het abonnement aan en Fedasil dekt de kosten. De asielzoekers hoeven niet gedomicilieerd te zijn in de gemeente waar ze worden opgevangen."

En dus is het voordelige abonnement in de praktijk gratis voor asielzoekers, concludeert het Vlaams Belang. In het antwoord van minister Weyts staat inderdaad dat 16 procent van alle sociale abonnementen door instanties als Fedasil (5,3 procent), het Rode Kruis (8 procent), Caritas en OCMW's (beide minder dan 1 procent) betaald worden. 

Maar eigenlijk gebeurt de betaling vooral 'via' die opvanginstanties. Fedasil regelt alle praktische zaken en schiet het bedrag voor. "Maar in principe betalen de asielzoekers dit zelf", zegt Mieke Candaele, woordvoerster van Fedasil. "Ze geven het bedrag cash aan de medewerker van het opvangcentrum, die het abonnement bestelt bij De Lijn. Asielzoekers die dat niet kunnen betalen, doen gemeenschapsdiensten tot ze het bedrag hebben bijeengespaard." 

Die gemeenschapsdienst kan bestaan uit toiletten schoonmaken, helpen bij de verdeling van de maaltijden, helpen in de wasserij van het opvangcentrum, zwerfvuil opruimen, enzovoort. De asielzoekers krijgen daarvoor 2 euro per uur. Statistieken over hoeveel asielzoekers gemeenschapsdienst uitvoeren om hun Lijn-abonnement te betalen, heeft Fedasil niet. Elk centrum regelt dit zelf. Ook het Rode Kruis geeft aan zo te werken. 

Hoeveel asielzoekers een goedkoper Lijn-abonnement hebben, is volgens minister Weyts niet duidelijk. Binnen de sociale abonnementen wordt niet bijgehouden wie nu een asielzoeker is en wie niet.  Volgens minister Weyts is het dus onmogelijk om exact te zeggen hoeveel asielzoekers zo'n voordelig abonnement hebben. 

Hoe komt Vlaams Belang dan aan 6.110 asielzoekers? Ze gaan ervan uit dat alle abonnementen die via instanties als het Rode Kruis betaald worden naar asielzoekers gaan. Maar is dat ook zo? Over de 1.917 abonnementen die Fedasil regelt (5,3 procent van 38.357) is weinig twijfel en ook het Rode Kruis bevestigt dat zij enkel voor asielzoekers abonnementen regelen. Het klopt dus allicht dat 6.110 asielzoekers een sociaal abonnement hebben, maar ze betalen er - net als andere zwakkere groepen - wel 43 euro voor.

De enige kostprijs voor de maatschappij is dus de korting die De Lijn toekent. Als alle mensen met een sociaal tarief de volle pot zouden betalen, zou De Lijn vorig jaar 7,7 miljoen euro meer ontvangen hebben. Als we ervan uitgaan dat 16 procent daarvan abonnementen voor asielzoekers waren, dan komen we uit op een misgelopen bedrag van 1,2 miljoen. Al is het de vraag of die asielzoekers überhaupt hun geld zouden geven aan een abonnement van 219 of 319 euro (MOBIB-kaart inbegrepen).

Hoe Vlaams Belang aan 1,8 miljoen komt? Zij rekenen bij die 1,2 miljoen nog 6.110 keer 43 euro bij, maar die kost wordt dus gedragen door de asielzoekers zelf. 

Asielzoekers rijden niet gratis met de bus. De claim dat asielzoekers gratis met het openbaar vervoer rijden is dus fout.

Wel hebben ze - zoals ook andere sociaal kwetsbare groepen - recht op een fors verminderd tarief van 43 euro. Dat wordt door de asielzoeker zelf terugbetaald aan Fedasil of het Rode Kruis. Wanneer ze het bedrag niet kunnen betalen, moeten ze dat bedrag via gemeenschapsdienst terugverdienen.

Deze claim is daarom eerder onwaar.

Lees hier ook ons charter: hoe voert Het Laatste Nieuws de feitenchecks uit?