Komt met Bolton een oorlog dichterbij?

Het boterde al een tijdje niet meer tussen president Trump en zijn Nationale Veiligheidsadviseur H.R. McMaster. Het was vooral de stijl van generaal McMaster die Trump niet echt beviel, met zijn dagelijkse veiligheidsbriefings in militaire stijl. McMaster zou weinig tegenspraak dulden en Trump vond dat die dagelijkse lesjes geopolitiek te lang duurden. 

Ook tussen McMaster en Trump's kabinetschef John Kelly (ook een generaal) ging het niet echt goed. McMaster kwam als invaller voor die
andere Nationale Veiligheidsadviseur Michael Flynn, die moest opstappen door dat hele Rusland onderzoek. 

Maar er waren ook grotere meningsverschillen met de president over belangrijke buitenlandse dossiers. Neem bijvoorbeeld Iran, waar een meer gematigde McMaster vaak op de rem ging staan om niet te hard van stapel te lopen.  Hij vond het ook geen goed idee om te snel met Noord-Koreaanse leider Kim Jong Un te gaan praten, en pleitte voor een hardere aanpak van de Russische president Poetin. Dik tegen de zin van de president. 

Trump had reeds eerder aangekondigd dat hij met het oog op de geplande topontmoeting met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un een nieuw buitenlandteam rondom zich wil verzamelen. Vandaar ook dat Rex Tillerson als minister van Buitenlandse Zaken vorige week vervangen werd door CIA-directeur Mike Pompeo.

Dat John Bolton de nieuwe veiligheidsadviseur wordt is geen verrassing. Zijn naam hing al een tijdje in de lucht. Trump houdt van zijn stijl en zijn aanpak. Geregeld wordt hij opgevoerd op zijn favoriete nieuwszender Fox News als commentator. Hij neemt -net zoals de president- zelden of nooit een blad voor de mond. 

Bolton (69) is dan ook controversieel. Ooit studeerde hij samen met Bill en Hillary Clinton rechten op de universiteit van Yale. Maar echte vrienden zijn het nooit geworden. Hij begon zijn carrière als advocaat in Washington, ging aan de slag bij de conservatieve denktank American Enterprise Institute en kreeg opdrachten in de regering Reagan en Bush senior.

Maar zijn grote doorbraak kwam er toen Bush junior hem in 2001 benoemde tot onderminister van Buitenlandse Zaken, een functie van topdiplomaat belast met het toezicht op massavernietigingswapens. Een belangrijke taak in de aanloop naar de oorlog met Irak. De regering Bush wilde af van Saddam Hoessein voor het vermeende bezit van massavernietigingswapens. 

Bolton vertolkte de ultra-harde lijn. Volgens hem was er geen twijfel mogelijk dat Saddam Hoessein over die wapens beschikte, wat achteraf volledig onjuist bleek te zijn. Toch werd Bolton beloond. Bush benoemde hem in 2005 tot VN-ambassadeur, een van de belangrijkste diplomatieke posten. Maar zijn benoeming werd nooit door de Senaat bevestigd, precies vanwege zijn dubieuze rol in de Irak-oorlog.  Getuigenissen vertelden zelfs hoe hij zijn medewerkers afstrafte omdat ze tegen "zijn waarheid" durfden in te gaan.

Uiteindelijk kreeg ook president George W. Bush genoeg van de man die vond dat hij te laks was in prangende dossiers zoals Iran en Noord-Korea. Bolton vond Bush " a pussy" en pleitte hevig voor preventieve aanvallen. De twee gingen uiteen met een fikse ruzie, en het kwam nooit meer goed.

Bolton raakte gemarginaliseerd in het establishment van Washington, maar bleef een graag geziene gast in ultra-conservatieve kringen. Even dacht hij eraan om zelfs Republikeins presidentskandidaat te worden. Hij richtte een politiek actiecomité  op en was zelfs één van de eerste klanten van Cambridge Analytica, het Britse bedrijf dat vandaag onder vuur ligt door het misbuik van Facebook-data.               

Donald Trump had Bolton trouwens al een tijdje op het oog voor andere functies in zijn kabinet, zoals die van minister van Buitenlandse Zaken. Maar dat werd hem afgeraden door raadgevers zoals Condoleeza Rice, die vreesden dat zijn benoeming nooit door het Congres zou geraken. Welnu, als Nationale Veiligheidsadviseur heeft hij geen goedkeuring van het Congres nodig.

Met Bolton als veiligheidsadviseur lijkt Trump zijn kabinet om te toveren tot het meest oorlogszuchtige uit de recente geschiedenis. Vorige week benoemde Trump CIA-directeur Mike Pompeo als nieuwe buitenlandminister, een man die ook bekend staat om zijn harde standpunten.

Alleen John Kelly en James Mattis lijken de president nu nog in toom te houden. Maar het is onduidelijk hoe lang zij die rol nog kunnen uitoefenen. Trump voelt zich na 14 maanden presidentschap "ontketend". Alsof hij de "steunwieltjes" van zich afgooit die hem als onervaren president aanvankelijk waren opgedrongen. Hij stelt nu stilaan het "kabninet van zijn dromen" bijeen, en ja, dat blijken vooral gelijkgestemden te zijn. Jaknikkers die de president niet durven tegenspreken. 

Dat Bolton een ultra-havik is zullen we snel merken in een aantal prangende buitenlandse dossiers . Zeker als het gaat over Iran. Bolton is tegen het nucleair akkoord dat president Obama had afgesloten en tegen 14 mei hernieuwd moeten worden. Net zoals Trump en Pompeo verwijst Bolton het akkoord naar de prullenmand en pleit hij voor nieuwe harde sancties omdat Iran zich niet aan de afspraken zou houden. Maar volgens het Internationaal Atoomagentschap doet Iran wél wat het gevraagd wordt. Krijgen we een herhaling van het Irak-scenario?

Bolton zou bij zijn benoeming aan Trump alvast beloofd hebben dat hij geen nieuwe oorlog zou starten. Maar wat dit precies voorstelt is onduidelijk. Hij liet eerder al verstaan geen voorstander te zijn van diplomatieke gesprekken met Noord-Korea. De geplande ontmoeting met Kim Jong-un vindt hij "geen goed idee". Als dat gesprek mislukt ligt volgens hem de weg open naar een preventieve aanval. In de Zuid-Koreaanse hoofdstad houden ze alvast hun hart vast.

Ook wat China en zeker Rusland betreft is de nieuwe veiligheidsadviseur voorstander van meer harde taal, en harde sancties. Krijgen we met Bolton méér militaire interventies? Het zou niet meteen stroken met de campagnebelofte van Trump om zich daarvan ver weg te houden als president. 

Pittig detail: volgens insiders was het vooral de snor van Bolton die Trump lang tegenhield om hem aan boord te nemen. De president vindt die namelijk aartslelijk. Verschijnt hij op 9 april, zijn eerste officiële werkdag, zonder snor voor zijn nieuwe werkgever? Het zou een opvallend gebaar zijn.