Stokebrand Bolton moest Trumps 'America First'-beleid flink opvoeren

John Bolton, die president Trump heeft aangewezen als zijn nieuwe nationale veiligheidsadviseur, groeide op als zoon van een brandweerman. Maar voor branden blussen lijkt Bolton (69) zelf weinig belangstelling te hebben. Hij staat een andere aanpak voor: vuur bestrijd je met een bom.

Al tientallen jaren geldt de voormalige diplomaat als de havik onder de haviken in de Republikeinse Partij, een man die gelooft dat Amerika’s militaire macht het beste middel is om diplomatie te bedrijven. Zijn politieke mentor, de oerconservatieve senator Jesse Helms, voedde hem met achterdocht tegen wapenbeheersingsverdragen en een diepe afkeer van de Verenigde Naties.

‘Er zijn geen Verenigde Naties’, zei hij ooit. Wel is er volgens hem een internationale gemeenschap waarmee de Verenigde Staten kunnen samenwerken ‘als ons dat uitkomt en we andere landen mee kunnen krijgen’. Voor president Bush jr. was dat reden hem in 2005 naar voren te schuiven als ambassadeur bij de VN, een benoeming waarmee hij de VN wilde straffen omdat de organisatie dwars lag in de aanloop naar de inval in Irak.

Bolton gaat er ook prat op dat hij als onderminister van Buitenlandse Zaken zijn land buiten het Internationale Strafhof (ICC) heeft weten te houden. De ‘gelukkigste dag’ van zijn tijd op het State Department, noemde hij het besluit van de VS zich niet bij het ICC aan te sluiten. ‘De enige vraag die er voor de VS toe doet, is of iets in ons belang is’, vatte hij het beleid van zijn regering samen. ‘Als dat je niet zint, jammer dan, maar zo zit het.’

Wat dat betreft past Bolton perfect bij de ‘America First’-boodschap die Trump uitdraagt. Maar op één punt zijn de twee het volstrekt niet met elkaar eens. Bolton was een van de neoconservatieven die achter de invasie in Irak zaten, een beslissing die Trump tijdens zijn verkiezingscampagne een stommiteit noemde die de VS duizenden levens en duizenden miljarden dollars hebben gekost. ‘En waarvoor? Het is een bende. Het Midden-Oosten is totaal ontwricht, een complete rotzooi’, vond Trump.

Bolton houdt nog steeds vol dat het een goed besluit was Irak binnen te vallen en de Iraakse dictator Saddam Hussein ten val te brengen, maar kennelijk vindt Trump dat geen bezwaar. Hij bewondert Bolton om diens geharnaste optredens bij zijn favoriete televisiezender Fox News, waar de voormalige VN-ambassadeur keer op keer voor militair optreden pleit tegen de resterende leden van de ‘As van het Kwaad’, Iran en Noord-Korea.

Boltons critici noemen hem een ‘gevaarlijke en onverantwoordelijke’ oorlogshitser en wijzen er fijntjes op dat Bolton zelf wist te voorkomen dat hij als dienstplichtig soldaat naar Vietnam werd gestuurd. Maar dat was volgens Bolton omdat hij de nederlaag al zag aankomen. ‘Ik geef toe dat ik geen zin had om in een rijstveld in Zuidoost-Azië te sterven.’

Voor Trump is dat geen probleem: hij wist zelf ook onder Vietnam uit te komen.  Wat hem vooral aantrekt in Bolton is dat deze steeds tegen het akkoord met Iran is geweest om te verhinderen dat het land kernwapens kan produceren, volgens Trump ‘het slechtste akkoord’ dat de VS ooit hebben gesloten. Bolton is ervan overtuigd dat Iran het Westen om de tuin leidt. Hij waarschuwt voor een kernwapenwedloop in het Midden-Oosten als Teheran een atoombom ontwikkelt. Dan zullen Saoedi-Arabië, Egypte en Turkije ook volgen, voorspelde hij in 2015. Zijn advies: bombardeer Irans kerninstallaties voordat het te laat is.

‘De benoeming van Bolton is een duidelijk signaal van Trump dat hij zich opmaakt voor een militair conflict’, waarschuwde de Democratische senator Edward Markey. De vertrekkende nationale veiligheidsadviseur Herbert McMaster was tegen het opzeggen van het akkoord met Iran, evenals Rex Tillerson die vorige week als minister van Buitenlandse Zaken werd ontslagen. Democraten vragen zich benauwd af wat er zal gebeuren nu de ‘volwassenen’ het Witte Huis in rap tempo verlaten.

Ook Amerika's bondgenoot Zuid-Korea ziet de opmars van Bolton met zorg aan. Bolton heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij niets ziet in onderhandelingen met het Noord-Koreaanse regime. ‘Er zijn altijd mensen die zich willen laten bedotten’, schamperde hij na het nieuws dat Pyongyang bereid is te onderhandelen. Daarmee leek hij zich ook tegen zijn nieuwe baas te keren, die onlangs liet weten dat hij bereid is Kim Jong-un te ontmoeten. Volgens Bolton is militaire actie de beste oplossing, ook al zal dat misschien leiden tot vergeldingsbombardementen op Zuid-Korea. Maar, zo redeneert hij, ‘geen buitenlandse regering, zelfs niet een bondgenoot, kan tegenhouden dat wij actie ondernemen om Amerikanen tegen Kim Jong-uns kernwapens te beschermen.’