Gedonder en gedoe bij de ‘partij van de liefde’

Feest in de RAI. In een bomvolle zaal luisteren bijna tweeduizend mensen naar de man die hun de hoop gaf dat ook hun stem weer wordt gehoord.

Het is zaterdag 25 november 2017, en op het partijcongres van Forum voor Democratie vertelt leider Thierry Baudet de leden over het dreigende einde van West-Europa. Zonder de „ongelofelijke catastrofes die de geschiedenis hebben gebroken” zou Europa nu andere zonnestelsels koloniseren en genetische ziekten hebben genezen. Maar vergiftigd door cultuurmarxisme en pathologische zelfhaat, heeft de ‘elite’ een „duizelingwekkend destructieproces” in gang gezet.

Maar, zegt de voorman van een tweekoppige Kamerfractie, „onze vloot gaat de beschaving doen herrijzen”. „Het enige wat we moeten doen is doorgaan op deze weg, meer mensen bij onze missie betrekken.”

Bijna niemand in de zaal begrijpt hoe bizar die laatste woorden zijn. Want in de dagen vóór het congres is de top van wat Baudet zelf de ‘partij van de liefde’ noemt, na hoog oplopende onenigheid uit elkaar gevallen.

Die middag weet de partijtop het conflict onzichtbaar te houden. De stemming is feestelijk, de aanwezigen zijn euforisch. Succes hangt in de lucht. In de wandelgangen presenteren de provinciale afdelingen zich. Het partijbestuur heeft voor elke provincie een eigen standje met een eigen banner geregeld. Ze hebben eventueel eetbare kadootjes moeten bedenken om weg te geven. Het budget is bescheiden, 25 euro per provincie, dus zijn ze aangespoord zelf een „lekker hapje” mee te nemen.

De provinciale FvD’ers weten hoe belangrijk hun partijleider hen vindt, althans, dat denken ze. „De sleutel in de partijorganisatie”, zo heeft Baudet gemaild toen zij in mei waren begonnen. „Werkelijk waar, zonder jullie hulp zou het ons niet lukken om de partij verder uit te bouwen.”

Twee weken na het congres zal Baudet deze provinciale afdelingen opheffen – zonder waarschuwing vooraf.

Belofte

De provinciale FvD’ers voelen zich met Forum verknocht. Aangespoord door de partijtop besteden ze hun vrije uren aan het opzetten van een provinciale partijstructuur. Ze moeten zich verdiepen in regionale politieke kwesties, „kadertrainingen” volgen, geschikte kandidaten zoeken voor de Provinciale Staten en de Eerste Kamer. In 2019 worden die verkozen.

Omdat Forum zich wil afzetten tegen de traditionele partijen, mogen de afdelingen geen afdelingen heten. ‘Scouts’ moeten in de provincies talenten zoeken voor de provinciale ‘teams’.

Vaak zijn deze FvD’ers politiek ontheemden op rechts. De VVD is ze te opportunistisch, de PVV te grof. Baudet is een geschenk: iemand die welbespraakt verwoordt wat zij óók voelen, en hen ook nog eens een rol belooft in de omverwerping van de gevestigde orde. Want meer dan de afzonderlijke standpunten gaat het Forum om het veranderen van het politieke systeem, legt het bestuur een week na de oprichting op 22 september 2016 in een soort beginselverklaring uit. Centraal daarin staat het doorbreken van wat Baudet het ‘partijkartel’ noemt – een term die zo goed is gekozen dat hij direct vleugels krijgt.

Lees ook: Op dit zorgvuldig opgebouwde netwerk steunt Baudet

Baudet legt uit dat leiders van gevestigde partijen te veel macht hebben. Zíj bepalen alles, wijzen de mensen aan die mogen besturen of op een kandidatenlijst komen. Zo komen vooral „meelopers en jaknikkers” bovendrijven, zonder visie en moed, die loyaliteit aan de partijtop belangrijker vinden dan hun rol als vertegenwoordiger van de kiezer.

Dat, belooft Baudet, gaat hij anders doen. Via een ‘Democratie Dashboard’ kunnen de kiezers straks „zelf het heft in handen nemen om dingen te veranderen”. Het staat er niet letterlijk, maar de boodschap kan niet duidelijker zijn: bij Forum krijgen de gewone mensen het voor het zeggen.

De boodschap slaat aan. Uit het hele land melden zich mensen aan. Zij moeten de partij financieel stutten en helpen klaarmaken voor de Kamerverkiezingen van maart 2017.

Anders dan bij eerdere politieke experimenten op rechts, verlopen de eerste maanden rimpelloos. Ook gerespecteerde hoogleraren, advocaten, artsen en ondernemers melden zich openlijk bij de nieuwe partij.

Er is ook voorzichtigheid. Op 30 december 2016 stuurt Baudet een waarschuwingsmail aan de kandidaat-Kamerleden. „LPF-achtige toestanden moeten koste wat kost worden vermeden”, zo schrijft hij. De kandidaten moeten zich op sociale media netjes gedragen. „Geen quasi-ironische, ouwe-jongens-krentebrood-achtige leukdoenerij.” Zomaar met journalisten praten mag ook niet. Wie meer wil dan een paar algemene vragen beantwoorden heeft toestemming nodig van Baudet of zijn rechterhand in het bestuur, Henk Otten. En: „Wat er ook gebeurt, val elkaar nooit in het openbaar af.”

Angst

Bij de Tweede Kamerverkiezingen behaalt Forum twee zetels. Een hele prestatie, nog geen half jaar na de oprichting.

Baudet kondigt aan als partijvoorzitter af te treden. Paul Frentrop, oud NRC-journalist en adviseur van aandeelhouders in beursvennootschappen, wordt interim-voorzitter. Bij de eerstvolgende ledenvergadering zal zijn benoeming worden bekrachtigd.

Wat er ook gebeurt, val elkaar nooit in het openbaar af

Thierry Baudet in een mail aan kandidaat-Kamerleden

In de Kamer maakt Baudet naam met stunts (hij draagt een militair vest om zijn kritiek op de uitrusting van troepen te illustreren, doet aangifte tegen een minister wegens smaad en laster). Het onzichtbare Kamerhandwerk – coalities smeden – is niet aan hem en secondant Theo Hiddema besteed. Veel tijd kost het ophelderen van „misverstanden” rond uitspraken. Zijn voorkeur voor absolute heerschappij (een grapje), de angst voor homeopatische verdunning (cultureel gezien, niet etnisch).

Lees ook: Lees ook het interview met Baudet: ‘Premier worden interesseert me totaal niet, maar het moet’

In september 2017 heeft Forum naar eigen zeggen 15.000 leden. De stormachtige groei veroorzaakt discussie in de partijtop. Henk Otten, penningmeester en mede-oprichter van Forum, vertolkt de ene stroming. Hij was ooit actief bij de LPF, waar de erven van Pim Fortuyn elkaar stukvochten. Hij zag wat er gebeurt als partijbestuurders de controle kwijtraken. Otten is behoedzaam: kunnen ze de gelederen wel gesloten houden? Zullen de gevestigde machten en media , waar bijna iedereen bij Forum een diepe argwaan tegen koestert, niet op zoek gaan naar manieren om de nieuwe partij kapot te maken?

Aan de andere kant staan mensen als Robert de Haze Winkelman. De oud-VVD-senator – in november met een ronkend persbericht als lid binnengehaald – is adviseur van het partijbestuur. Volgens hem is Otten onnodig bang, zo schrijft hij in interne mails. De groei en de bemoeienis van nieuwe leden maakt de partij juist sterker: „We worden steeds minder kwetsbaar en steeds minder afhankelijk van een klein groepje personen.”

Baudet lijkt een middenweg te kiezen: „Dit enthousiasme is fantastisch”, zo schrijft hij in een nieuwsbrief aan de leden. Maar hij waarschuwt ook. De „cruciale fase” waarin Forum zich bevindt, bezorgde andere nieuwe partijen in het verleden „serieuze problemen”.

„Rustig en gecontroleerd” uitbouwen, is de mantra. Potentiële provinciale Forum-bestuurders moeten niet solistisch zijn, niet „op zoek zijn naar eigen gewin”, „geen ego’s”, schrijft Baudet in een mail aan scouts. En ze moeten „geen lijken in de kast hebben waar de pers mee aan de haal kan gaan”.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen wil Forum alleen allianties aangaan met lokale partijen. Uiteindelijk zou de partij in Amsterdam zelf meedoen, waar zij deze week 3 zetels haalde, en één alliantie aangaan, in Rotterdam.

De Provinciale Statenverkiezingen van 2019 zijn echt belangrijk: daar ligt de sleutel voor de entree tot de Eerste Kamer.

Gelukszoekers

Tussen adviseur De Haze Winkelman en penningmeester Otten ettert de onenigheid door. Het opzetten van de regionale afdelingen gaat „tergend langzaam” omdat het partijbestuur alles zelf wil doen, schrijft De Haze Winkelman aan onder meer Baudet. De adviseur pleit voor zelfvertrouwen: geef enthousiaste nieuwe leden invloed. Het kost tijd om diegenen te selecteren die zich geschikt tonen als bestuurder of politicus. Wacht je te lang, dan krijg je juist slechte kandidatenlijsten bij de provinciale verkiezingen.

Maar Otten blijft hameren op de risico’s. Hij wil geen VVD 2.0 met allerlei regionale structuren en afdelingen waarop alleen „een paar verstokte vergadertijgers en gelukszoekers” zitten te wachten. Er duiken opportunisten op die hij eerder bij LPF aantrof. Levensgevaarlijk, vindt hij dat. „Wat we nu opgebouwd hebben kunnen we heel snel verkloten als we het nu niet goed managen.” Voor Otten is falen geen optie: het succes van Forum, zo heeft hij eens laten weten, is voor hem een „existentiële kwestie”.

Baudet sust: hij wijst op het aantreden in juli van de nieuwe directeur van het partijbureau, Saskia Koning. Zij gaat de provinciale teams aansturen, trainingen organiseren voor de provinciale scouts, potentiële kandidaten doorlichten. Het kader waar De Haze Winkelman zo naar snakt, zal op tijd voor de Provinciale Statenverkiezingen klaarstaan.

Wat we nu opgebouwd hebben kunnen we heel snel verkloten als we het nu niet goed managen

Henk Otten, penningmeester en mede-oprichter Forum voor Democratie

Koning zet in augustus 2017 de ‘Recruiterbox’ op, waarin talenten zich online kunnen aanmelden. Binnen vier maanden melden zich ruim zeshonderd mensen – tweehonderd worden geselecteerd voor een gesprek.

Keer op keer overlaadt Baudet de provinciale teams met complimenten. Ze zijn geweldig, fantastisch, „zeer belangrijk” voor de partij. In het najaar is de groep gegroeid tot zo’n honderd mensen. De top-honderd, worden ze intern genoemd. Overal in het land borrelen en vergaderen ze. Ze maken plannen voor een provinciaal programma, zoeken naar nieuwe leden, interviewen mensen die actief willen worden.

Kippenvel

Onzichtbaar voor de buitenwereld beginnen de spanningen binnen de partijtop half november ondraaglijk te worden. Otten vertrouwt Saskia Koning niet. Tegen de mensen om hem heen klaagt hij dat ze niet goed functioneert. Ze dringt anderen in de partij haar werkwijze op, en zet volgens Otten „klonen van zichzelf” in de provincie neer.

Baudet zelf vindt dat Koning prima functioneert, zo blijkt uit een bericht uit die tijd aan een lid van de partijtop.

Otten wil dat Koning opstapt, maar Robert de Haze Winkelman raakt er steeds meer van overtuigd dat Otten zelf een bedreiging vormt voor de toekomst van Forum. In een lange mail aan Baudet, partijvoorzitter Frentrop en secretaris Rob Rooken schrijft hij het ongegronde wantrouwen van Otten zo afwijkend te vinden, dat hij een persoonlijkheidsstoornis vreest.

Koning mag niet ontslagen worden, vindt De Haze Winkelman. Als de penningmeester toch zijn zin krijgt, dan stopt hij als adviseur. „Onredelijkheid en dreigementen mogen nooit overwinnen. Wie daaraan toegeeft zorgt er voor dat er uiteindelijk een nog groter probleem zal ontstaan.” Het is juist Otten zelf die op moet stappen, vindt De Haze Winkelman ook. Een man die zo weinig vertrouwen heeft in anderen, zal niet kunnen omgaan met de groei van de partij – intussen zijn er 17.000 leden. Otten kan simpelweg niet alle controle meer houden. „In zijn eigen belang en dat van de partij zou [Otten] het best uit het bestuur kunnen treden”.

Rooken reageert per mail: „Kippevel kreeg ik van je mail, Robert, het kwartje is gevallen, je hebt gelijk.” De secretaris kent beide kampen goed. Koning is zijn buurvrouw, en met Otten heeft hij een bedrijf gehad. Rooken en Otten zijn vanaf het begin de twee steunpilaren van Baudet. Hij mailt diezelfde dag Baudet: „Ik ben het helaas met Robert eens.”

Ook partijvoorzitter Frentrop deelt de zorgen van de adviseur over het gedrag van Otten: „Zo denk ik er ook over.”

Of Rooken en Frentrop vinden dat Otten moet opstappen, valt niet vast te stellen. Maar uit de correspondentie blijkt dat ze op zijn minst de zorg delen over de schade die Otten met zijn optreden berokkent en de overtuiging dat Koning niet het slachtoffer van zijn wantrouwen mag worden.

Frentrop stelt voor een aanstaande vergadering van het bestuur uit te stellen tot na het partijcongres van 25 november. Een bestuurscrisis kunnen ze zich nu niet veroorloven.

Politburo

Die crisis komt er toch. Op 21 november, vier dagen voor het congres, valt de partijtop uit elkaar. Dat gebeurt via het Whatsappgroepje waar het partijbestuur en adviseur De Haze Winkelman samen inzitten. ‘Politburo FVD’, noemen ze dat zelf.

Om 13:11 uur vraagt Paul Frentrop: „Wat hebben we nu besloten? […] Ik bedoel over Saskia. En over wat Henk gaat doen.”

Het antwoord van Baudet, drie minuten later, overvalt de anderen: „We hebben besloten dat Henk zijn zin krijgt en zij per 1 jan. weg gaat, maar dat we na [het partijcongres] een dag bij elkaar gaan zitten om elkaar ongelofelijk de waarheid te zeggen en daarna weer als 1 team verder gaan.”

Het besluit van de partijleider valt slecht.

„Ik vind dat het slechtste besluit tot dusverre bij fvd”, schrijft secretaris Rob Rooken.

„Ik maak dit niet mee”, schrijft Robert de Haze Winkelman.

Voorzitter Frentrop: „Ik ben het met Rob eens.”

Otten, die mee kan lezen, reageert dan niet, in de appgroep. Baudet meldt zich een dag later weer per app. Alsof er niets gebeurd is. „Vrienden, zullen wij maandag 27 november inderdaad bij elkaar komen? Gewoon, ’s ochtends om 9.30 uur beginnen?”

Voorzitter Frentrop herinnert Baudet eraan dat er nog een partijcongres tussen zit: „Tja we treffen elkaar zaterdag op bizarre wijze.”

Maar Frentrop komt die zaterdag niet opdagen in de RAI. Ondanks agendapunt 12: zijn benoeming tot partijvoorzitter. Baudet vertelt de leden dat hij zelf voorzitter blijft. Een procedurele merkwaardigheid die bij geen van de feestende leden zichtbare vragen oproept.

Op de tweede rij zit Saskia Koning. Van haar aanstaande ontslag weet ze niets. Maar dat er iets broeit, is duidelijk. Bij binnenkomst kregen alle bezoekers een polsband. Functionarissen van de partij ontvingen een rood of goudkleurig bandje. Koning kreeg een wit bandje, de kleur voor gewone leden.

Pas maandag hoort Koning van Baudet dat ze weg moet.

Rob Rooken bevestigt dat hij tegen het wegsturen van Saskia Koning was. „Maar ik ben wel vaker op beslissingen teruggekomen.” Over Otten zegt Rooken dat die het „moeilijk vindt om sommige zaken te delegeren”. Maar van overdreven wantrouwen is „zeker niet” sprake.

Banners inleveren

De top-honderd weet niets van de crisis. Pas op zondag 10 december, in het Van der Valk Hotel in Leusden, verandert dat. De derde kadertraining begint onschuldig: zoals gebruikelijk is er de lezing over een deel van Democratie in Amerika van de 19de-eeuwse politiek filosoof Alexis de Tocqueville. Volgens Baudet „het beste boek dat ooit over democratie is geschreven”.

Maar het praatje van de partijleider zelf is verre van normaal. Baudet vertelt dat de door hem bewierookte provinciale teams per direct worden opgeheven. Hij zegt dat de partijtop zich zorgen maakt dat mensen zichzelf baantjes toe-eigenen. Dat er een nieuwe structuur komt. En dat de aanwezigen er niet vanuit kunnen gaan dat zij daarin passen.

Terwijl Baudet voor de zaal staat, verwijdert hij de Whatsappgroepen van de provinciale teams uit zijn telefoon. De teams moeten de provinciale banners, die ze net op het congres hebben gekregen, weer inleveren. Aanwezigen zien hoe Baudet zich een paar keer naar Otten toe buigt, die op de eerste rij zit, en hem vraagt of hij het zo goed heeft verteld.

De provinciale FvD’ers blijven verbijsterd achter – maar accepteren de oekaze. Bij Forum gebeurden het afgelopen jaar wel vaker gekke dingen. Dat hoort bij een nieuwe partij.

Vanuit het partijbureau blijft het daarna zes weken stil. Op 24 januari stuurt Baudet een mail rond aan de top-honderd. Weer op een toon alsof er niets is gebeurd. „In 2017 hebben we met veel plezier met jullie samengewerkt en we danken jullie voor je inspanningen de afgelopen tijd.” Hij legt uit dat vijf regio’s met twee coördinatoren elk „in nauw overleg met ons” de activiteiten zullen overnemen. „Jullie hoeven nu niets te doen. Er wordt contact met jullie opgenomen.”

Verzet

Na door de charme van Baudet de partij te zijn ingetrokken, maken de leden van de top-honderd nu kennis met zijn controledrift. De argwaan vinden ze onbegrijpelijk. Ze hebben zich in het prille begin bij de partij gemeld, toen er nog in het geheel geen uitzicht was op baantjes of macht. Echte gelovers dus. Apostelen van het eerste uur.

Sommigen voelen zich verraden. Hun werk van maanden wordt weggegooid. Terwijl ze zo van de partij houden! Hoe kan dit gebeuren bij een partij die juist bedoeld was om democratie van onderop te organiseren?

In 2017 hebben we met veel plezier met jullie samengewerkt en we danken jullie voor je inspanningen de afgelopen tijd

Thierry Baudet, in een mail aan de top-honderd

De boosheid richt zich op Otten, maar ook op Baudet. Een FvD’er schrijft medestanders: „Deze twee helemaal aan elkaar gewaagde narcisten trekken met z’n tweeën aan alle touwtjes van de 22.884 leden van het Forum voor ‘Democratie’ dat steeds meer op de structuur van de PVV begint te lijken.”

Het is De Haze Winkelman die zich op 4 februari als woordvoerder van dit verzet opwerpt. Hij schrijft een lange brief aan het partijbestuur. Daarin staan ook eisen: het bestuur moet groter. Otten moet eruit. De statuten moeten democratischer en er moeten alsnog provinciale afdelingen worden opgericht. Hij schrijft ook: „Voor alle duidelijkheid, dit is geen vrijblijvend voorstel.” De ontevredenen zijn bereid via een partijcongres of publiciteit hun zin af te dwingen.

Zie je wel, hun zorgen over te snelle groei waren terecht, zeggen Baudet en Otten nu. Als ze even hun zin niet krijgen, keren mensen zich tegen je. Ze besluiten het verzet in de kiem te smoren.

Een dag later meldt Baudet in een persbericht dat De Haze Winkelman uit de partij wordt gezet. Hij heeft geprobeerd „de gecontroleerde uitbouw van de partij actief tegen te werken en het partijbestuur over te nemen”. Zo is het de partijleider zelf die de interne richtingenstrijd naar buiten brengt.

Gestook

De behandeling van De Haze Winkelman wakkert het interne verzet aan. Drie prominente FvD’ers – kandidaten voor de Kamerverkiezingen en regionaal actief – schrijven nu een eigen mail met eisen naar de provinciale top-honderd.

De partijleider reageert met een totale afwijzing: hij schrijft over het „rancuneuze gestook” van De Haze Winkelman, die „volstrekt niet op de hoogte van de ontwikkelingen” is. Otten is „van onschatbare waarde en is volstrekt onvervangbaar”. De Haze Winkelman is geroyeerd, zo waarschuwt Baudet. „Hetzelfde zullen we doen met anderen die doorgaan op de door hem ingeslagen weg.” De partijleider eist ook dat mensen stoppen met „het versturen van dit soort mails”.

Het tegenovergestelde gebeurt. Vanuit Flevoland klaagt bijvoorbeeld een FvD’er over de „welhaast communistische wijze” waarop de provincieteams zijn stopgezet.

Lees ook: ‘Partij van Baudet verandert in sekte’

Er zijn ook leden die het bestuur blijven steunen. Natuurlijk, schrijft een Delftenaar, maakt de leiding van Forum soms slechte keuzes. Maar deze „bezielde beweging”, is „volledig afhankelijk van de bezieling en drive van Thierry”. Baudet, meent dit lid, moet alles bepalen. „Dat Thierry er geen democratie van maakt snap ik best. Ik zou het ook niet doen. Het gaat er nu om dat er een bom afgaat onder het kartel. Daarna zien we wel verder!”

Op 8 februari wordt het voor de partij nog erger. Roel Mooijekind schuift aan bij praatprogramma RTL Late Night. Hij was een jaar eerder kandidaat-Kamerlid en tot oktober assistent van Koning. Mooijekind vertelt dat leden niets te vertellen hebben en zegt openlijk zijn lidmaatschap op.

In een woedende mail diezelfde nacht aan mensen in de top-honderd schrijft Baudet van zich af. Hij heeft het over het „naïeve politieke amateurisme”, het „ondoordachte provinciale geklooi”. En hij benadrukt nog eens: het succes van Forum komt „zonder enige twijfel door de unieke synergie die ik heb met mijn medeoprichter Henk Otten.” En „onbezonnen ego’s” zullen dat succes niet in gevaar brengen. Voor wie het niet met zijn lijn eens is, geldt: zeg je lidmaatschap op, en begin een eigen partij.

Het lidmaatschap opzeggen is precies wat sommige FvD’ers doen. Zoals Susan Teunissen, nummer drie op de Kamerlijst. Ze mailt: „Het woord schrikbewind is al eerder gevallen en ik denk dat dat een juiste omschrijving is. De e-mail van Thierry van gisteravond was tekenend en heeft voor mij de doorslag gegeven mijn lidmaatschap op te zeggen.”

Lees ook: Partijleden FvD ergeren zich aan ‘bestuurskartel’

Zelfs medestanders van Baudet roepen hem per mail op ook naar zichzelf te kijken: „Je kunt toch niet verwachten dat wanneer je een hecht team slimme tot zeer slimme mensen (soul-mates/strijdmakkers, want zo voelde ik dat bijna) in opperste verwarring achterlaat en dat zij dan gewoon weken lang gaan zitten afwachten op wat er gebeuren gaat. […] We zaten in de actie modus. We wilden bijdragen. We wilden afmaken waar we mee bezig waren.” Waarom, vraagt dit lid, zou je niet willen uitzoeken wat deze ontevredenen beweegt? „De loyaliteit is hoog.”

Epiloog

Baudet en Otten vinden het „jammer” dat het zo is gegaan, maar hebben niet het idee dat ze fouten hebben gemaakt, zo blijkt als zij op verzoek van NRC in een gesprek terugkijken op de gebeurtenissen.

Mails die „enthousiasmerend” waren bedoeld, zegt Baudet, hebben een paar mensen het idee gegeven dat ze een „aanstelling” bij de partij hadden. Dat is ze „zo naar de bol gestegen” dat ze in paniek raakten toen hij de nieuwe structuur aankondigde. De mopperaars waren veel minder belangrijk voor Forum dan zijzelf en de buitenwereld denken. Over één van hen zegt Baudet lachend: „We staan echt niet op 15 zetels in de peilingen omdat hij vijf flyers heeft uitgedeeld!”

Het woord schrikbewind is al eerder gevallen en ik denk dat dat een juiste omschrijving is

Susan Teunissen, voormalig kandidaat-Kamerlid Forum voor Democratie in mail aan partijgenoten

Het interne verzet na het opheffen van de provinciale teams is voor Baudet juist „het ultieme bewijs” van hun gelijk: sommige mensen „slaan helemaal op hol” in de buurt van macht. Een teken van breder ongenoegen is het niet. Kijk naar de peilingen en de aanhoudende ledengroei. Over de wijziging van de partijstructuur zijn ze „zeer tevreden”.

Dat er onenigheid over het ontslag van Koning en het optreden van Otten zou zijn geweest is volgens Otten zelf „onwaar”. Baudet: „Natuurlijk hebben wij wel eens meningsverschillen gehad.” Meer wil de hij daar niet over zeggen. De onvrede over Koning, schrijft Otten later nog, werd door velen gedeeld en leidde tot spanningen met „een groot aantal mensen”. Het besluit tot ontslag is door „het bestuur en de fractie” genomen.

Het bestuur is volgens Baudet in de praktijk niet door de leden te vervangen om kaping door „kwaadwillende figuren” te voorkomen. De teleurstelling over het gebrek aan interne democratie vinden ze onterecht. Otten: „Je hoeft je partij toch niet net zo in te richten als je het land wil hebben?”