Wat betekent zege Trump eigenlijk voor Israël?

De verkiezingsoverwinning van Donald Trump heeft in Israël, net als in de rest van de wereld, veel vragen opgeroepen. De belangrijkste vraag daar is: wat betekent de uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen voor Israël? Vooralsnog is deze lastig te beantwoorden, omdat Trump zijn beloftes nog niet kan gaan inlossen voordat hij ingezworen is. Toch staan hier even de belangrijkste zaken op een rij.

Verhuizing ambassade
Tijdens de verkiezingscampagne beloofde Trump dat hij de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv wil verhuizen naar Jeruzalem. Door veel Amerikaanse Joden en Israëli’s werd dit voornemen met gejuich ontvangen, maar het is nog alles behalve zeker of dit wel gaat gebeuren. Niet dat Trump dit niet kan doen, maar omdat dit diplomatiek gezien grote problemen kan opleveren voor de Verenigde Staten. Sinds jaar en dag is de status van Jeruzalem een heet hangijzer.

Nadat Israël in 1980 per wet vastlegde dat de stad de hoofdstad van het land is, werd via een VN-resolutie opgeroepen dat alle VN-lidstaten hun ambassade naar Tel Aviv verhuisden. Hier waren de meesten al gevestigd. Het verplaatsen van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem zou dus internationaal veel ophef kunnen veroorzaken, zeker in het Midden-Oosten. Trump zal moeten kiezen tussen diplomatieke onrust of de status quo. Voorgangers Bill Clinton en George W. Bush spraken ook uit de post te verhuizen, maar trokken vanwege het diplomatieke risico de keutel weer in.

Jeruzalem één stad
Trump maakte er in de campagne geen geheim van een vriend van Israël te zijn. Opnieuw gaat het daarin over de status van Jeruzalem. Zo kondigde hij aan de stad ongedeeld te willen laten, iets wat de Palestijnen niet zien zitten. Zij zien Oost-Jeruzalem als de hoofdstad van hun toekomstige onafhankelijke staat en willen de Tempelberg besturen. Dat is Trump geen voorstander van, evenals zijn politieke vriend Benyamin Netanyahu. De Israëlische premier pleit al jaren voor een ongedeeld Jeruzalem dat de hoofdstad is en blijft van de staat Israël. Mede daarom bouwt de overheid aan nieuwbouwwijken aan de randen van het oosten van de stad, waar voornamelijk Joodse inwoners hun intrek vinden. Ondanks een eventuele bouwstop is het idee van het de ongedeelde hoofdstad niet van tafel. Ook voor Trump niet. De vraag is hoe hij dit tijdens zijn ambtstermijn wil bewerkstelligen. In ieder geval heeft premier Netanyahu hem al middels een videoboodschap gefeliciteerd met de overwinning.

Iran deal onder druk
Dezelde Netanyahu hekelde de Amerikaanse president Barack Obama in de afgelopen jaren al omwille van het nucleaire akkoord met Iran. Na jarenlange onderhandelingen met het regime in Teheran werd er in 2015 een deal bereikt. Iran zal zijn nucleaire faciliteiten openstellen voor internationale waarnemers. In ruil daarvoor worden de internationale sancties opgeheven. Deze strafmaatregelen waren sinds de machtsovername van ayatollah Ruhollah Khomeini (1979) van kracht en zijn met de jaren, onder leiding van Amerika, verzwaard. Het doel was om de ayatollahs op de knieen te krijgen. In plaats daarvan bleven ze in het zadel en bouwden volgens velen aan een nucleair arsenaal.

Netanyahu was ‘not amused’ nadat Amerika, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en de EU de deal sloten met Teheran. Volgens hem wil het regime zijn land nog steeds van de kaart vegen en zal het in het geniep doorgaan met de bouw van kernwapens. De Israelische regeringsleider praatte als brugman bij Obama, maar kon hem niet tot inkeer bewegen. Ook boterde het op het persoonlijke vlak niet tussen de twee, waardoor de relatie tussen beide landen eveneens verslechterde. Met de komst van Trump lijkt dit voorbij. Niet alleen wil de Republikein de deal met de Iraniers eens goed onder de loep nemen, ook staat hij voor meer druk en nieuwe sanctie op Teheran.