Het kabinet moet de sleepwet wijzigen
Of de tegenstem nu uiteindelijk in de meerderheid was en of het dan ook nog eens gaat om een abolute meerderheid doet eigenlijk niet ter zake. De Nederlandse kiezer heeft krachtig laten weten dat de nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten in de huidige vorm niet te handhaven is.
Het vooralsnog laatste referendum (de Eerste Kamer moet zich nog buigen over het afschaffen van het raadgevend referendum) betekende opnieuw een nederlaag voor een voorstel van het kabinet. Toch is de situatie volstrekt anders dan bij het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne.
Dit keer werd het minimale opkomstpercentage ruimschoots overschreden. Er kan geen enkele discussie zijn over de representativiteit van de uitslag nu een meerderheid van de kiezers zich heeft uitgesproken. Bovendien is dit keer in de weken voor het referendum wel een serieuze discussie ontstaan over de voors en tegens.
De uitslag negeren is geen optie, de wet intrekken ook niet
De wet op het raadgevend referendum schrijft nu voor dat het kabinet met een reactie komt en aangeeft wat er verder met de wet moet gebeuren. De uitslag van het referendum negeren, zoals CDA-leider Sybrand van Haersma Buma aan de vooravond van het referendum suggereerde, is in ieder geval geen optie. De wet dan maar intrekken en op de oude voet doorgaan echter ook niet. Daarvoor zijn nieuwe bevoegdheden voor de diensten en een sterk verbeterd toezicht, zoals ook tegenstanders in de campagne toegaven, te belangrijk.
Reparatie
GroenLinks presenteerde onlangs voorstellen waarlangs de nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten zou kunnen worden gerepareerd, als bij het referendum de uitslag afwijzend zou zijn. In die voorstellen zitten onderdelen die het overwegen waard zijn.
Vooral het zogenoemde sleepnet, het ongericht binnenhalen van data in de hoop dat er bruikbaar materiaal tussen zit, kreeg veel kritiek. Het ligt voor de hand dat het kabinet naar beperking van die mogelijkheid zoekt.
Ook het verkeer van journalisten met hun bronnen en het verkeer tussen een arts en zijn patiënt zou een sterker verankerde uitzonderingspositie in de wet moeten krijgen. Het gaat hier om relaties die staan bij vertrouwen en privacy en die dus ook om een aparte behandeling vragen. Het voorstel van GroenLinks om eerst eens naar het binnengehaalde materiaal te kijken voor het aan buitenlandse diensten beschikbaar wordt gesteld verdient eveneens nadere bestudering.
Het kabinet zou een aantal wijzigingsvoorstellen naar de Tweede Kamer moeten sturen
Als het gaat zoals het zou moeten gaan komt het kabinet op grond van de uitslag van het referendum dus met een aantal wijzigingsvoorstellen naar de Tweede Kamer alvorens de wet een finale behandeling in de Eerste Kamer krijgt.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
Lees ook: 'Referendum: Nee-stem komt uit de stad en het Noorden'