Erdal Balci: Waarom sommige volkeren slimmer zijn dan andere

Ik ga vandaag een mysterie ontrafelen. En dat ik dit vlak na de herverkiezing van Vladimir Poetin doe, mag toeval heten. Ook na de Chinese grondwetswijziging, waarmee Xi Jinping het presidentschap tot zijn dood veiligstelde, had ik het mysterie kunnen ophelderen. Of kunnen wachten tot de eerstvolgende verkiezingszege van Tayyip Erdogan. Deze actie van het blootleggen van het raadsel heeft deels te maken met de bovengenoemde heren, maar wat me werkelijk bewoog was een wandeling die ik in de migrantenwijk maakte waar ik ben opgegroeid.

Voordat ik inga op het mysterie over waarom sommige volkeren hogere IQ-gemiddeldes hebben dan anderen, eerst iets over filosoof Thomas Hobbes. Deze mijnheer heeft aan het begin van de zeventiende eeuw inzichten over de maatschappij ontwikkeld en heeft sindsdien nooit, ook niet vanuit zijn graf, hoeven te klagen over een wereld die niet op zijn ideeën vaart. In zijn belangrijkste werk Leviathan legt Hobbes uit dat alleen een machtige, soevereine leider, voor wie de onderdanen afstand doen van bepaalde rechten, rust en orde kan brengen. Het ligt immers in de natuur van de mens om zelfbelang na te jagen. Dit gaat op den duur tot zo veel confrontaties leiden dat oorlog onvermijdelijk is. Een schrikbewind van een despoot is de beste remedie op dit gevaar. Hobbes moest uiteindelijk zelf op de vlucht voor de tiran van zijn eigen tijd, maar ach...

In Europa hebben we de sterke mannen een hele tijd buiten de deur kunnen houden, maar steeds meer kijken deze 'Leviathans' ons van steeds dichterbij in de ogen. Niet alleen vanuit de periferie van Europa komen ze in onze richting, maar ook in het hart van onze steden, waar de niet-westerse migranten zich niet alleen met hun eetcultuur, hun muziek, hun exotische bruiloften settelen, maar ook met de niet aflatende liefde voor de despoten van het moederland. In bruisende getto's koesteren de nieuwe Europeanen hun eigen tirannen.

Ik ben in zo'n wijk in Nederland opgegroeid. Ik heb Erdogan meegemaakt in Turkije. Ik heb het werk van Hobbes bestudeerd en kan niet anders zeggen dat de beste man heeft verzuimd enkele belangrijke zaken te vermelden als het gaat om het despotische bewind.

Het despotisme is als de rook van een bosbrand die een rekening te vereffenen heeft met alles wat mooi is geweest. Het despotisme is de anaconda die met veel geduld alles met wat met een vrije geest te maken heeft eerst de botten zal breken om vervolgens alle hoop in het diepste van zijn verteringssysteem te vermorzelen.

In het bewind van de despoot zijn alle waarden die de mens tot mens maakt, onderhevig aan verrotting. Met een tiran aan het hoofd begint de ziel van het volk te stinken. Iedere despoot is een hufter en is op den duur een epidemie van schofterigheid niet meer te keren. De despoot heeft de religie en het nationalisme aan zijn zijde en legt daarmee niet alleen het debat op de televisie, op het internet, in de kranten lam, maar schakelt met die wapens ook het brein van het individu met potentie uit.

De despoot is zelf een doorsnee denker en maakt er zijn levenswerk van om iedere autonome denker, die de opgehemelde middelmaat van de dictator durft te overstijgen, het eeuwige zwijgen op te leggen. Hij maakt de vrije geesten monddood en pookt het vuur van de banaliteit net zo lang op totdat de intellectuele, creatieve capaciteit van de gemeenschap volledig in de as ligt.

De aanhoudende macht van de sterke mannen zoals Poetin en Xi en die van de charismatische religieuze, nationalistische leiders in de achterstandswijken van Europa maken de opengevangenissen van de wereld alleen maar groter. Ik liep laatst door de straten van zo'n wijk in Utrecht en stuitte op de onzichtbare draden die een vlucht uit de gevangenis onmogelijk maken. Hier geen ruimte voor het denkwerk buiten de vastomlijnde kaders van religie, nationalisme, traditie en bijgeloof. In Rusland, in China, in Turkije, in Afrika evenmin.

Het menselijke brein is gereed voor acceleratie. Hij staat te popelen om alle grenzen te verleggen. Hij is de plant die naar de zon groeit. Voor het menselijke brein is de zon de vrijheid. Een hoger IQ-gemiddelde heeft niets te maken met ras, huidskleur of nationaliteit, maar is een geschenk van de wereld aan volkeren die democratie en vrijheid hebben weten te stichten.

Vrijheid is zuurstof. Vrijheid is schitterende creativiteit. Vrijheid is een hoger IQ.