De lokale partij met geld is verdacht
Het zijn de lokale partijen die de verkiezingen waarschijnlijk weer gaan winnen. Al hebben ze vaak geen cent te makken.
Afgelopen herfst stuurde de fractievoorzitter van de SP in Vlaardingen een brief naar de burgemeester. Daarin schreef hij dat hij de lokale partij ONS Vlaardingen niet vertrouwt. Die krijgt, zo wist hij, geld van een speelautomatenhandel. Hij vond het dubieus dat de mening van ONS Vlaardingen in de gemeenteraad over een gokhal heel veel weg had van de mening van die gokkastenboer.
Flauwekul, zeggen ze bij ONS Vlaardingen.
“Wij zeggen niet wie onze sponsors zijn”, zegt raadslid Ron Boers van ONS Vlaardingen. Sommige sponsors willen liever niet bekend staan als financier van een politieke partij. Maar vraag je Boers naar de invloed die sponsors op zijn programma hebben, dan is hij uiterst duidelijk: “Ze krijgen er niets voor terug.”
'We doen alles wat mag, het is alleen wat Amerikaanser'
Niet transparant
Boers schaart de kritiek van zijn SP-collega’s onder ‘jaloezie op ons succes’. “Het is net als bij Forum voor Democratie”, zegt hij. Met die partij voelt hij zich erg verwant. ONS kwam in 2014 voor het eerst in de gemeenteraad en wil nu de grootste partij worden. Op dit moment heeft de fractie een akkefietje over de partijnaam, die op de ramen van het gemeentehuis te zien was. De locoburgemeester wil dat die verdwijnt.
ONS Vlaardingen is niet de enige lokale partij die wordt bekritiseerd vanwege een niet al te transparant financieringsmodel. In Den Haag bijvoorbeeld wordt de partij van oud PVV’er Richard de Mos al langer gegispt omdat die zijn leden kortingsbonnen biedt van bedrijven die hem sponsoren. Op dit moment staat er langs de A12 een immense reclamezuil van zijn ‘Groep De Mos’, die de partij volgens zijn naamgever van een onbekende geldschieter ‘kado heeft gekregen’. Concurrent D66 betaalde voor de andere kant van dezelfde paal 20.000 euro.
De Mos wil er inmiddels niets meer over zeggen. Hij wordt gek van het gezeur, zegt hij in het Algemeen Dagblad: “We doen alles wat mag, het is alleen wat Amerikaanser.”
Oneerlijk speelveld
Dat de bekendmaking van een sponsor kritiek oplevert, merkte ook partijvoorzitter John van de Velden van Gemeentebelangen Totaal Lokaal in Sudwest-Fryslân. Daar waren afgelopen najaar al verkiezingen, waar de partij twee zetels won. Om de campagnekas te spekken had de vorige partijvoorzitter bedacht in zee te gaan met ‘Sponsorkliks’, waarmee aankopen bij webwinkels kleine bedragen opleveren.
“Daar waren de lokale ondernemers bepaald niet blij mee, die hebben al zo’n last van de webwinkels”, zegt Van de Velde nu. Het plan is nu weer even van de baan.
“Tot nu toe hebben wij voor campagnes alleen het geld dat de leden betalen”, zegt Van de Velde. “Landelijke partijen krijgen ook nog subsidie, wij niet.” Zelf neemt hij dat vooral voor kennisgeving aan: ‘het is gewoon zo’, zegt hij. Maar een lange reeks van deskundigen heeft zich de afgelopen jaren al verbaasd over het ‘oneerlijk speelveld’ bij gemeenteraadsverkiezingen, waar landelijke partijen met en lokale partijen zonder subsidie campagne voeren.
'Er ligt al vijf jaar een wetsvoorstel op de plank waarin financiële transparantie wordt geëist van lokale partijen'
Gelijkheid
Universitair docent Hans Vollaard en masterstudent Justin Bergwerff deden na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 onderzoek naar de financiering van lokale partijen. Zij ontdekten dat lokale partijen een verkiezingscampagne houden die gemiddeld 5800 euro kost. Lang niet alle partijen zeggen behoefte te hebben aan overheidssubsidie, maar dat andere partijen die wel ontvangen, steekt.
Vollaard geeft ze daar gelijk in. “Gelijkheid is een belangrijk principe in de democratie”, zegt hij. “Er ligt al vijf jaar een wetsvoorstel op de plank waarin financiële transparantie wordt geëist van lokale partijen”, zegt hij. “Ik weet niet waarom dit zo lang op zich laat wachten. Transparantie kan samen gaan met subsidie. De vereniging van raadsleden, de vakverenging voor lokale partijen, de raad voor het openbaar bestuur en pas geleden nog een adviescommissie hebben dat allemaal geadviseerd. Het zou onder meer kunnen voorkomen dat partijen afhankelijk worden van minder frisse financieringsbronnen.”
Vollaard heeft goede hoop dat de wet in de loop van dit jaar wel zal worden ingediend, maar raadslid Boers van ONS Vlaardingen moet het nog zien. “De landelijke partijen moeten over subsidie voor lokale partijen beslissen”, zegt hij. “Dat gaan ze nooit doen.”