De Sleepwet voor dummies: waar mag je nou over stemmen?

De Sleepwet is een nieuwe wet die het voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten makkelijker moet maken om mensen in de gaten te houden. Het geeft deze diensten (AIVD en MIVD) meer keuze uit middelen om in te mogen zetten. Hieronder een lijst met de belangrijkste veranderingen in surveillancemethoden, die opgesteld is door cybersecurityonderzoekers, computerwetenschappers en security professionals (bron: veiligheid-en-de-wiv.nl): 

Een belangrijke verandering die zal volgen na de instelling van de Sleepwet, is de bulkinterceptie. Dit is ook waar de wet haar naam aan te danken heeft: er zal namelijk een sleepnet zijn waarmee de inlichtingendiensten massaal informatie kunnen verkrijgen door middel van tappunten. De wet staat de diensten toe om de apparaten van mensen te controleren die zelf geen doelwit zijn van de diensten. Het gaat dan om apparaten die met een doelwit in verbinding staan. Een veiligheidsrisico dat hieruit kan volgen is dat hackers deze tappunten ook kunnen gebruiken. Daarnaast zal de opslag van alle gegevens een makkelijk doelwit zijn van hackers. 

De wet zal de AIVD en MIVD toestaan om via allerlei kwetsbaarheden netwerken binnen te dringen. Deze kwetsbaarheden hoeven ze vervolgens niet te melden, waardoor mensen met kwaad in de zin deze ook kunnen blijven gebruiken. 

Ook zal de wet de overheid misschien aanmoedigen om versleuteling van data af te schaffen. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld de end-to-end encryptie van Whatsapp. Voor nu zouden de AIVD en MIVD door deze versleuteling nog geen inhoudelijke Whatsapp berichten kunnen lezen, maar aangezien doelwitten van de diensten hier profijt van hebben zal de overheid eventueel sneller geneigd zijn om zulke vormen van versleuteling te verbieden.

Verzamelde data mogen met buitenlandse inlichtingendiensten gedeeld worden, ook zonder dat dit eerst geanalyseerd is. Hier zit echter wel een aantal voorwaarden aan vast. 

Voorheen hadden de AIVD en MIVD beperkte middelen van afluisteren en surveillance. Zo mochten ze alleen via kabel gegevens aftappen, wat redelijk beperkte informatie opleverde. Hierdoor waren ze vaak afhankelijk van de gegevens van buitenlandse inlichtingdiensten, die wel toestemming hadden om ook andere communicatiemethoden in de gaten te houden. Met de Sleepwet zullen de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten zelf in staat zijn om deze gegevens te genereren.

Ophef
Hoewel de Sleepwet veel kan doen voor de nationale veiligheid, is er ook veel ophef over. Veel mensen zien de Sleepwet als een inbreuk op de individuele privacy. De overheid kan immers al het online verkeer in de gaten houden, indien ze dat nodig vindt.

Ook was er kritiek op het feit dat de overheid de wet in wilde stellen zonder inspraak van de bevolking. Deze kritiek kwam in het bijzonder van vijf studenten, die een petitie begonnen om voor de sleepwet een referendum te organiseren. De petitie heeft haar doel inmiddels bereikt, en daarom mogen we 21 maart dus niet alleen voor de gemeenteraadsverkiezingen naar de stembus. 

Referendum
Uiteindelijk zijn de meeste deskundigen erover eens dat de Sleepwet zowel voordelen als risico's met zich meebrengt. De kiezer mag er op 21 maart zijn mening over geven door voor of tegen te stemmen, maar bepaalt niet of de wet er wel of niet komt. 

Lees ook: De Peiling: Weet jij al wat je stemt bij het 'sleepwet'-referendum?

De Sleepwet komt er namelijk sowieso, of iedereen nu massaal voor of tegen stemt. De overheid heeft haar keuze al gemaakt en vindt in dit geval de veiligheid belangrijker dan de vrijheid van de bevolking. Als een meerderheid tegen is, wordt de wet niet afgeschaft, maar zal de Tweede Kamer er opnieuw over in gesprek moeten gaan en bijvoorbeeld bewaartermijnen moeten heroverwegen.