GroenLinks en FvD worden getipt als winnaars, D66 en PVV als verliezers

Met nog één dag te gaan voor de verkiezingen gaan de landelijke partijleiders dinsdagavond nog in debat bij de NOS. Voor D66-leider Alexander Pechtold is in dit slotdebat het meeste te winnen, denkt ons politiek panel.

D66 zit deze campagne in de verdediging en heeft het moeilijk met regeringsdeelname, zegt een oud-VVD-strateeg. „Hij profileert zich als enige progressieve partij in deze coalitie, maar dat wordt niet herkend.”

Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher kan profiteren van het slotdebat, verwachten meerdere insiders. Voor Asscher is het debat belangrijk „om zijn onzichtbaarheid en die van de PvdA een wending te geven”, zegt een oud-VVD-bewindspersoon.

Gevraagd zich aan een voorspelling van de verkiezingsuitslag te wagen, denken de meeste panelleden dat GroenLinks en Forum voor Democratie positief gaan verrassen. Voor die eerste partij gaat het „Klaver-effect” doorwerken, denkt een SP’er. GroenLinks heeft volgens een VVD-strateeg bovendien „weinig concurrentie van lokale partijen”.

Hoewel de partij slechts in één gemeente (Amsterdam) meedoet, verwachten evenveel panelleden dat Forum voor Democratie woensdag voor een verrassing gaat zorgen. De partij wordt onderschat, denken meerdere panelleden. „Bij enquêtes durven A’dammers niet eerlijk te zijn”, schrijft een oud-PVV’er. Door de alliantie die FvD sloot met Leefbaar Rotterdam, kan ze ook in die stad een positief resultaat oogsten. Een oud-CDA-minister denkt dat FvD daarmee „de toon zal zetten voor de komende jaren. Populisme met retorisch gezien fatsoenlijker gezicht.”

Voor de PVV zal de uitslag teleurstellend zijn, verwacht ons panel. De partij kan in 30 gemeenten in de raad komen. Maar ze is over haar hoogtepunt heen, denken meerdere panelleden. Ook oud-PVV’ers tonen zich kritisch. „De campagne was één amateuristisch drama met kandidaten”, schrijft er één. Een ander: „Het verhaal van de PVV is sleets geworden en de vonk bij Geert Wilders is weg. Te veel schandalen, te veel dezelfde retoriek en nog steeds slecht recruitment.”

Ook D66 gaat teleurstellen, denken veel panelleden. Waar die partij vier jaar geleden in de grote steden fors won, zal ze nu volgens het panel op verschillende plekken de koppositie verliezen. Door steun voor afschaffing van het referendum heeft de partij volgens een oud-ChristenUnie-politicus „kiezers van zich vervreemd”. Een oud-D66-minister ziet een patroon. „Dat is het lot van D66. Een keer pieken, regeren en dan is het afgelopen.”

Een ruime meerderheid van driekwart van het panel denkt dat de uitslag van het referendum voor het kabinet positief uitpakt. Veel mensen weten volgens het panel slecht waar het referendum over gaat. Ook het argument dat de wet noodzakelijk is voor de veiligheid slaat volgens veel panelleden goed aan. Een oud-PVV’er: „De meeste mensen hebben niets te verbergen. Privacy is iets voor uiterst links.”