Hoe stem je als je blind bent?

Mensen met een handicap moeten kunnen stemmen, staat in een VN-verdrag waar Nederland zijn handtekening onder zette. Maar hoe stem je als je blind bent?

Helma van der Boom (42) had steeds ruzie met haar stembiljet. Haar hoornvliezen zijn zwaar beschadigd waardoor ze weinig tot niets ziet. Woensdag probeerde ze de nieuwe stemprocedure voor blinden en slechtzienden uit die de gemeente Den Haag dit jaar voor het eerst aanbiedt.

In een vergaderruimte van Bartiméus, dat zich inzet voor mensen met een visuele beperking, zoekt Van der Boom naar een stoel. Ze draagt een gitzwarte zonnebril. Tegen de weerkaatsingen van het licht op de tafels, zegt ze.

Voorheen bereidde ze alle verkiezingen minutieus voor. Met haar enorme loepbril zocht ze thuis uit welk blokje in welke kolom ze rood moest maken. Dat moest ze dan proberen te onthouden. Dat eindeloos speuren naar de juiste kandidaat op de stemlijst hoeft niet meer. "Nu kan ik lekker gaan stemmen. Het kost me geen bakken energie meer."

De gemeente Den Haag maakt het haar en ruim 11.000 andere Haagse blinden en slechtzienden een stuk eenvoudiger. Op 21 maart rust het acht stembureaus uit met speciale voorzieningen voor mensen met een visuele beperking. De gemeenten Zeist, Utrechtse Heuvelrug en Veldhoven doen dat ook.

Het College voor de Rechten van de Mens liet tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar de toegankelijkheid voor mensen met een beperking onderzoeken. Het college houdt toezicht op het VN-verdrag Handicap, dat in 2016 in Nederland in werking trad. Woordvoerder Nacha Rakraki: "Uitgangspunt van dat verdrag is dat mensen met een beperking volwaardig en autonoom kunnen deelnemen aan de samenleving, dat geldt dus ook voor het stemmen."

Helpen mag

Tijdens die verkiezingen ondervond 30 procent van de stemmers met een visuele beperking problemen; twee derde van hen had moeite het stembiljet in te vullen. Volgens Rakraki hebben stembureaumedewerkers een grote verantwoordelijkheid. "Slechtzienden mogen hulp krijgen in het stemhokje. Uit onderzoek bleek echter dat stembureaumedewerkers daar niet altijd van op de hoogte van waren. We hebben gemeenten gevraagd om hen beter voor te lichten." Het college opent deze week een online meldpunt, waar visueel of verstandelijk beperkte stemmers de problemen waar ze op stuiten kunnen melden.

Van der Boom hoeft dat wellicht niet te doen. In het kleine lokaal van Bartiméus dat een stembureau moet voorstellen, luistert ze met een tiental genodigden aandachtig naar een uitleg over de nieuwe stemmethode.

Teletubbie

De trainer laat een geel apparaat zien. "Het lijkt wel een Teletubbie", flapt Van der Boom eruit. Ze doelt op het geluid van de soundbox, waaruit een stem klinkt die een voor een alle partijen en hun lijstnummer opsomt. Die box komt in het stemhokje - mét koptelefoon zodat niet het hele stembureau meeluistert - waarop voelbare aanwijzingen staan om de juiste kandidaat op een lijst te vinden. Daarnaast zijn er geleidelijnen, die hen naar het juiste stemhokje leiden, en voelbare aanwijzingen op de stembus.

Van der Boom vindt Nederlanders bevoorrecht. Opgewekt vertelt ze hoe haar baan als vertaler/tolk Frans en Portugees haar dat heeft doen inzien. Dat ze zelfstandig kan stemmen, vindt ze zo'n Nederlands voorrecht. "Ik werk vaak met asielzoekers. Zij komen veelal uit landen waar geen persvrijheid is en vrije meningsuiting niet vanzelfsprekend is. Hier is dat wel zo. Dan moet je er ook gebruik van maken."

Lees alles over de gemeenteraadsverkiezingen in ons dossier.