Direct naar artikelinhoud

Nog eens zes jaar Poetin: wat kan het Westen van hem verwachten?

De winnaar van de Russische presidentsverkiezingen van zondag is bekend: Vladimir Poetin. Correspondent Tom Vennink weet wat de wereld tot 2024 van Poetin kan verwachten: nog meer confrontaties.

Zo'n 1.050 kilometer ten oosten van Moskou heeft Vladimir Poetin zich omringd met medewerkers van de Samara banketbakkerij.Beeld getty

De afgelopen zes jaar heeft Vladimir Poetin in zijn derde presidentstermijn Rusland teruggebracht op het wereldtoneel. Voor het eerst sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is de leider van het Kremlin weer in staat de wereldgeschiedenis te sturen.

Hij kan andermans schiereiland bezetten, een oorlog ontketenen in Oekraïne en separatisten bewapenen met raketten die een passagiersvliegtuig met 298 mensen aan boord kunnen neerhalen. De president coördineert de grootste oorlog op aarde na een ingreep in Syrië. En hij zou zelfs in staat zijn om de Amerikaanse verkiezingen te sturen en een dubbelspion in het Verenigd Koninkrijk aan te vallen met een chemisch wapen. Dan kun je spreken van wereldmacht.

Niemand twijfelt eraan dat de 65-jarige Poetin zondag zijn vierde overwinning behaalt in de presidentsverkiezingen. Wat staat de wereld tot 2024 te wachten met Poetin in het Kremlin?

Relatie buitenland

Vriendschap tussen Rusland en het Westen lijkt uitgesloten. De Poetin van de vroege jaren 2000 maakte daar nog aanstalten toe, maar de Poetin van nu heeft daaraan geen behoefte.

Amerika en Europa hebben hem bedrogen, zo redeneert hij. Hij verafschuwde hun omarming van pro-westerse revoluties aan de Russische grenzen, zoals in Georgië (2003) en Oekraïne (2004). Nooit zal hij vergeten dat de Amerikaanse president George Bush, destijds zijn bondgenoot, een galadiner in het Kremlin oversloeg om de Georgische revolutionair Michaïl Saakasjvili te omhelzen in Tbilisi. Ondertussen breidde de Navo zich uit tot de Baltische Staten. Plots stonden er militairen van het Atlantische bondgenootschap in gebieden die tot Poetins 38ste verjaardag nog werden geregeerd door Moskou.

Amerika en Europa hebben hem bedrogen, zo redeneert Poetin

'Tegen wie is deze uitbreiding gericht', sprak Poetin in 2007 op de Veiligheidsconferentie van München. Zijn speech was zijn grote waarschuwing aan het Westen. Amerika zou nooit Russische soldaten toelaten aan de Amerikaanse grens, dus wil Rusland ook geen Amerikaanse troepen aan zijn grens. Maar de Navo stelde daar tegenover dat voormalige Sovjet-republieken zelf hun toekomst mogen bepalen.

Destijds beschikte Poetin niet over een leger dat angst inboezemde. De inval in Georgië, die in 2008 een eind maakte aan de Navo-ambities van dat land, verliep chaotisch. Nu, na een moderniseringsprogramma voor het leger, is dat anders. Poetin heeft zijn militaire macht getoond in Syrië en kondigde begin deze maand vijf nieuwe kernwapens aan.

Op economisch gebied heeft hij de Russen weinig meer te bieden

Populariteit

Machtsvertoon in het buitenland is de belangrijkste manier voor Poetin geworden om populair te blijven onder de eigen bevolking. Op economisch gebied heeft hij de Russen weinig meer te bieden. De groei tijdens zijn eerste termijnen is ten einde gekomen met het inzakken van de olieprijs. Na een recessie zijn er weliswaar weer tekenen van lichte groei, maar op grote vooruitgang hoeven de Russen voorlopig niet te rekenen, voorspelt het Russische ministerie van Economische Ontwikkeling.

Groei is alleen mogelijk door scherp te hervormen, stellen economen. Iedere Russische ondernemer moet nu vechten tegen corrupte overheden. Mede daardoor zijn Ruslands bekendste exportproducten nog steeds: olie, gas, kalasjnikov. Maar aan scherpe hervormingen heeft Poetin geen behoefte, en de vraag is of hij daartoe in staat zou zijn: de mensen die hij om zich heen verzameld heeft, profiteren van corruptie.

Lees verder onder de foto.

Poetin geeft een speech tijdens een forumbijeenkomst voor jongeren.Beeld getty

In plaats daarvan boezemt hij de bevolking angst in voor de buitenwereld. Met succes. De 'thuiskomst' van de Krim in 2014 stuwde zijn populariteit naar ongekende hoogten. Sindsdien zeggen Russen in peilingen dat ze Poetin vooral waarderen wegens zijn 'ferme optreden' om 'Rusland te beschermen tegen het Westen'. De verkiezingen zijn niet voor niets gepland op 18 maart: het jubileum van de inname van de Krim.

Maar de annexatie is alweer vier jaar geleden. Poetins strategie kan alleen overleven als de Russische burger zich bedreigd blijft voelen. Zijn belangrijkste instrument zijn de staatsmedia.

Die wijzen op uitingen van westerse politici om de bevolking te overtuigen van de hypocrisie van het Westen. Deze week komen de uitspraken van de Britse premier Theresa May dagelijks voorbij op de Russische tv. Ze zei dat Rusland 'hoogst waarschijnlijk' achter de vergiftiging van een dubbelspion in Salisbury zit en gaf Rusland een ultimatum om het tegendeel te bewijzen. Toen dat niet kwam, kondigde de Britse strafmaatregelen af tegen Rusland. Zonder publiekelijk bewijs getoond te hebben. Het Westen was toch zo van bewijzen? In Rusland wordt May al vergeleken met Colin Powell, de Amerikaanse oud-minister van Buitenlandse Zaken die met nepbewijzen voor massavernietigingswapens in Irak een invasie rechtvaardigde.

Successtrategie

Een ander inkoppertje voor de staatstelevisie is de aanhoudende storm in het Westen over mogelijke Russische beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingen. Het zorgt voor geschimp in Russische huiskamers. Amerika en Europa beïnvloeden al decennia buitenlandse politieke processen. Maar als een paar Russische internetprogrammeurs een keertje wat doen, is de wereld plots te klein.

Ook opmerkingen van Nederlandse politici zijn koren op Poetins molen. Minister van Binnenlandse Zaken Ollongren beschuldigde Rusland publiekelijk van desinformatie zonder daar bewijzen voor te tonen. En D66-leider Pechtold zette in een tweet de hele Russische bevolking weg als leugenaars. Welkome munitie voor Poetins staatskanalen. Zie je wel dat het Westen een hekel heeft aan Russen?

Poetin stevent af op een eenvoudige overwinning zondag. Confrontaties met het Westen zijn een succesformule gebleken voor zijn presidentschap. Alle reden om te denken dat hij daar de komende zes jaar op zal blijven aansturen.

Confrontaties met het Westen zijn een succesformule gebleken voor zijn presidentschap

Waarom stemmen deze Russen wel of niet op Poetin?

Deze 18-jarige Russen zijn niet anders gewend dan Rusland met Poetin (+)
Deze vijf jongeren zijn 18. Ze groeiden op onder Poetin. Zondag doen ze voor het eerst mee aan de presidentsverkiezingen. Wat vinden zij van Rusland, het regime en de oppositie?

Rodina is een van de armste plekken van Rusland, en toch is het geloof in Poetin hier nog steeds groot (+)
In de achttien jaar dat Vladimir Poetin president is, is het dorp Rodina alleen maar verder afgegleden. De inwoners zijn straatarm en veel mensen kampen er met drankproblemen. Toch stemmen ze straks weer op Poetin, want die houdt hen veilig.

Bruisende wijken vol kunstboetiekjes en freelancershubs: ook dit is Rusland onder Poetin (+)
Het Moskouse Artplay doet denken aan Brooklyn in New York en Shoreditch in Londen. Deze en andere hippe wijkjes zijn allemaal tot bloei gekomen onder Poetin. Toch hoeft de president hier zondag niet op veel stemmen te rekenen.