Aan ‘nee’ wil Ollongren niet denken
InterviewOnschuldige Nederlanders hoeven zich écht geen zorgen te maken over de nieuwe inlichtingenwet, zegt minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken. Maar wat als uit het referendum een ‘nee’ rolt? ,,Daar wil ik niet op vooruitlopen.”
Ik heb er heel veel vertrouwen in dat mensen het belangrijk vinden dat deze wet er komt
Vier dagen voor het referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) zit een grote groep kiezers in twijfel. Stem ik op 21 maart voor of tegen de bekritiseerde ‘sleepwet’? Die wet geeft de geheime diensten meer bevoegdheden om telefoonverkeer, mailtjes en WhatsAppberichten af te tappen.
Sinds deze week voert D66-minister Kajsa Ollongren – verantwoordelijk voor de geheime dienst AIVD – campagne. ,,Ik heb er heel veel vertrouwen in dat mensen het belangrijk vinden dat deze wet er komt”, zegt ze, verwijzend naar de laatste peilingen die een voorsprong laten zien voor het ‘ja’-kamp.
Kunt u zich voorstellen dat Nederlanders er moeite mee hebben dat de geheime diensten straks onbeperkt telefoons en computers mogen aftappen?
,,Ik vind het belangrijk dat mensen weten dat dát dus niet mag. De diensten mogen niet zomaar informatie van onschuldige Nederlanders onderscheppen. Je moet je voorstellen: er is sprake van dreiging, bijvoorbeeld uit het buitenland. De diensten gaan dan zoeken naar contacten tussen die plek en Nederland. Alles wat niet relevant is, wordt eruit gefilterd en gewoon weggegooid. Daar zitten dus geen mails bij van onschuldige burgers, van u of van mij. De geheime diensten zijn daar totaal niet in geïnteresseerd.”
Waarom is het nodig om de bevoegdheden van de geheime diensten uit te breiden?
,,Nederland kent dreiging: terrorisme, economische spionage, digitale aanvallen. De technologie is enorm veranderd sinds 2002, het jaar waarin de vorige inlichtingenwet werd ingevoerd. In die tijd was internet nog maar net in opkomst. De diensten mogen nu al ongericht informatie uit de lucht halen. Als het uit de ether kan worden geplukt, dan doen ze dat. Maar nu gaat alle informatie via de kabel, omdat we met smartphones communiceren via apps, we gebruiken wifi-hotspots. De diensten mogen nu niet ongericht aftappen van de kabel, daarom is een moderne wet nodig.”
De smartphone bestaat al heel lang. Het is toch niet zo dat diensten nu niet via de kabel aftappen? Dan zijn we al jaren zeer kwetsbaar.
,,Dat doen de diensten alleen als ze een persoon of instelling op de korrel hebben van wie dreiging uitgaat. Dan mogen ze, het moet natuurlijk wel proportioneel zijn, gericht gaan hacken of anderszins afluisteren. Ook als die informatie op zijn computer of smartphone staat. Maar ongericht aftappen mag nu niet op de kabel, alleen via de ether.”
Door een toetsingscommissie komt er een extra slot op de deur, een extra garantie dat de geheime dienst zijn werk goed doet
U zegt: vertrouw mij en vertrouw de geheime diensten. Maar wat als er over tien jaar een ander kabinet zit? Kan de kiezer erop vertrouwen dat dan geen misbruik wordt gemaakt van de nieuwe bevoegdheden?
,,Ja, want we zijn een democratische rechtstaat en deze wet schept goede kaders waarin is vastgelegd wanneer een dienst bijzondere bevoegdheden mag inzetten. Niet alleen de verantwoordelijk minister moet eerst toestemming geven. Ook een onafhankelijke toetsingscommissie, die bestaat uit twee rechters en een technisch specialist. Nu is er alleen een toezichthouder die achteraf controleert of alles netjes is verlopen. Door die toetsingscommissie komt er een extra slot op de deur, een extra garantie dat de geheime dienst zijn werk goed doet.”
De geheime diensten moeten soms snel handelen. Bijvoorbeeld bij een aanslag in het buitenland en het risico dat de aanslagpleger naar Nederland komt. Is er dan wel tijd om een minister en een driekoppige commissie eerst een oordeel te laten vellen?
,,Dat is een goed punt. Dat zal in de praktijk moeten blijken. We delen nu al veel informatie met het buitenland. Zo werd bij de aanslagen in Brussel een laptop gevonden met een harde schijf en een onvoorstelbare hoeveelheid informatie. Die informatie werd gedeeld met andere landen, ook met ons. Een aanslagpleger liep nog rond en kon op een trein naar Amsterdam, Keulen of Londen zitten.”
Ik verwacht dat Nederland in meerderheid voor stemt. Als dat niet gebeurt, zal het kabinet die uitkomst moeten wegen
Zijn u en die driekoppige commissie 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar?
,,Ja, dat moet. Dat is in protocollen vastgelegd. Maar als er mensenlevens op het spel staan en er bloedspoed is, bestaat er een spoedprocedure. Dan kan de AIVD razendsnel handelen en moet de dienst achteraf uitleg geven over de noodzaak. Dat mag alleen in het geval van ernstige dreiging.”
Als de AIVD toch ongericht communicatie aftapt, zonder uw toestemming, treedt u dan af?
,,Dat zal niet gebeuren. De diensten werken binnen de wet. En we hebben in Nederland een goede traditie dat het werk van de geheime diensten – voor- en achteraf – wordt ingeperkt door de wet.”
Veel Nederlanders weten niet waar het referendum over gaat. Neemt u dat zichzelf kwalijk?
,,Ik denk dat er nu veel over wordt gesproken en geschreven. Dat is goed. Ik probeer op allerlei manieren over te brengen wat de wet betekent. Tegen Nederlanders wil ik zeggen: informeer jezelf zo goed mogelijk en ga stemmen.”
Als een meerderheid woensdag ‘nee’ zegt, haalt u dan de scherpe kantjes van de inlichtingenwet af?
,,Ik verwacht dat Nederland in meerderheid voor stemt. Als dat niet gebeurt, zal het kabinet die uitkomst moeten wegen. Daarover zullen we in debat gaan met de Tweede Kamer.”
CDA-leider Sybrand Buma zei eerder dat het kabinet een ‘nee’ zou negeren. Is dat ook uw plan?
,,De heer Buma zit in de Tweede Kamer, hij mag zijn mening op dat punt geven. Ik vind het belangrijk dat we dit proces stap voor stap doorlopen. Dit kabinet houdt zich aan de wet op het raadgevend referendum. En die wet zegt dat wij een ‘nee’ moeten overwegen. Dat zullen we dan ook doen.”
Hoe lang duurt dat ‘overwegen’? Daar kun je in vijf minuten mee klaar zijn, toch?
,,Ik denk niet dat we het in vijf minuten zullen doen. Daar staan geen termijnen voor. Je moet er natuurlijk even de tijd voor nemen.”
Kan het zijn dat het kabinet helemaal niets doet bij een tegenstem en de wet onveranderd invoert?
,,Daar wil ik nu niet op vooruitlopen.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUMmet podcast
Vrijspraak of veroordeling? Dit zijn de drie cruciale factoren in de corruptiezaak Richard de Mos
-
REPORTAGE
‘Gedemoniseerde’ FvD volgens Baudet niet klein te krijgen: ‘Geen enkel regime is tegen ons opgewassen’
Met drie zetels in de Tweede Kamer is Forum voor Democratie een partij in de marge geworden. Maar op een partijcongres blijkt dat vooral bindend te werken. ,,De westerse wereld is in een greep van zelfdestructie.” -
Phishing-alarm, test nu of jouw gegevens circuleren onder criminelen
De recherche heeft 7,3 miljoen e-mailadressen onderschept bij criminelen, die ze gebruikten om mensen digitaal te beroven. Grote kans dat ook jouw e-mailadres hierbij zit. Zeven tips om phishing te herkennen. -
PREMIUM
Het thema rechtsstaat wordt clash tussen PVV en NSC: Omtzigt is tegen alle voorstellen van Wilders
PVV, VVD, NSC en BBB gaan eindelijk echt onderhandelen. Na alle discussie over de vorm van een mogelijk kabinet, gaat het nu over de inhoud. Een nieuw kabinet zou er snel kunnen komen, denkt Geert Wilders. Maar gezien alle inhoudelijke verschillen is dat maar de vraag. Vijf struikelblokken in kaart gebracht. -
Schoonmaaktip
Je huis weer ‘lenteproof’: maak deze fout niet met je vitrage
Weg met de winterdip en hallo schone lei: de voorjaarsschoonmaak staat voor de deur. Met deze praktische tips van schoonmaakexpert Marja Middeldorp wordt jouw huis weer spic en span.
-
Opinie raadslid over zijn partij: ‘Waar is de PvdA die ooit streed voor solidariteit?’
-
-
-
PREMIUMWiv-referendum
Alles wat je moet weten over het Wiv-referendum in 20 vragen
Volgende week woensdag mogen we 'voor' of 'tegen' stemmen in een referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Gisteren bleek uit onderzoek dat maar 1 op de 6 Nederlanders écht weet waar die wet over gaat. Daarom: 20 vragen en antwoorden. -
PREMIUM
In Marokko is 99 procent van de kinderen gevaccineerd, waarom hier niet?
Heel Europa kampt met ziekten die we al bijna vergeten waren, zoals mazelen en kinkhoest. De oorzaak is overal hetzelfde: een dalend vertrouwen in vaccinaties. Hoe anders is dat in Marokko, waar 99 procent van de kinderen gevaccineerd is. ,,Daar is de herinnering dat kinderen stierven aan dit soort ziekten nog veel verser.”
-
51
Dierenartskosten verschillen enorm per praktijk: 340 euro of 135 euro voor dezelfde behandeling
-
met video
TERUGLEZEN | Formatiedebat: informateurs moeten binnen acht weken met hoofdlijnenakkoord komen
Ondanks felle kritiek van de oppositie houden Wilders, Omtzigt en Yesilgöz vol dat hun ‘programkabinet’ iets heel anders is dan een ‘normaal’ meerderheidskabinet. Wilders kondigt meteen twee nieuwe informateurs aan: voormalig SGP-Kamerlid Elbert Dijkgraaf en oud-topambtenaar en prominent CDA’er Richard van Zwol. Binnen acht weken zouden zij met een hoofdlijnenakkoord moeten komen, kondigt Wilders aan in een motie. Lees hier het liveblog terug van het debat over het eindverslag van oud-informateur Kim Putters. -
-
PREMIUMsmeergeldaffaire85
Net nu Wilders zijn Ruslandkoers verlegt, ontploft er een affaire die zijn achilleshiel raakt