Advocaten Kennedy Van der Laan: ‘Wat nepnieuws is, daar gaat de overheid niet over’

De EU heeft inmiddels volmondig toegegeven dat ze verschillende Nederlandse media ten onrechte heeft beschuldigd van het verspreiden van fake news, en heeft een rectificatie geplaatst. Dat is een goede eerste stap en het kort geding dat vandaag hierover zou dienen is dan ook ingetrokken. Er blijven echter fundamentele problemen bestaan met de anti-fake news campagne van de EU.

Zo is inmiddels gebleken dat de EU niet inziet dat haar zwarte lijst met artikelen in strijd is met de uitingsvrijheid. De EU vindt zelfs dat je dit standpunt niet mag innemen omdat het op zichzelf fake news zou zijn.

In 2016 bepleitte de bekende Amerikaanse politicus Ron Paul in een opinie-artikel dat de strijd tegen fake news feitelijk een strijd tegen de uitingsvrijheid is. Dit artikel wordt op verschillende sites doorgeplaatst en trekt de aandacht van de EU. Prompt wordt het aangemerkt als desinformatie door de EU, met als motivatie dat het standpunt feitelijk onjuist is. De EU licht daarbij toe: “The fight against fake news is a fight against manipulation in the news in general.” Deze beschuldiging staat nog steeds online op de site EU vs Disinfo.

Dus: het standpunt innemen dat de strijd tegen fake news een probleem vormt voor de uitingsvrijheid is volgens de EU fake news en het ‘verspreiden van desinformatie’. De ironie van deze beschuldiging ontgaat de EU kennelijk volledig. Het is typerend voor de oogkleppen die de EU op heeft als het gaat om de uitingsvrijheid, nota bene een grondrecht dat in haar eigen wetgeving is gecodificeerd. 

Een tweede probleem, waar in de discussie tot nu toe veelal aan voorbij is gegaan, is dat de EU vs Disinfo campagne een instrument van de EU is om haar doelen in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid in wat zij noemt de “Eastern European Neighbourhood” (de niet-EU landen ten oosten van de EU) te realiseren.

In het actieplan wat ten grondslag ligt aan de campagne zegt de EU hierover: “Strategic communication is an important tool in furthering the EU’s overall policy objectives”. Verder meldt de EU dat een cruciaal beginsel van de campagne is het verspreiden van “positive and effective messages regarding EU policies towards the region”.

Het doel van de anti-fake news campagne van de EU is dus het verspreiden van ‘strategische communicatie’ – in goed Nederlands: propaganda – voor de EU. De EU heeft dus boter op haar hoofd als zij beweert dat het haar als koene ridder van de waarheid alleen zou gaan om het bestrijden van ‘pro-Kremlin desinformatie’. Haar campagne dient uitdrukkelijk de belangen van de EU in de regio rond Rusland, en is onderdeel van het beleid van de EU richting deze regio.

Het is buitengewoon onwenselijk dat de EU haar eigen belangen probeert te behartigen door het ten onrechte beschuldigen van media van het verspreiden van fake news.

Dit zijn fundamentele en ernstige problemen. Gelukkig is er, mede door de inspanningen van de Nederlandse media die ten onrechte door de EU beschuldigd zijn, inmiddels een kritische massa ontstaan tegen de EU vs Disinfo campagne. In de rechtszaak tegen de EU hebben de betrokken media steun gekregen van het Persvrijheidsfonds en het Nationaal Genootschap van Hoofdredacteuren. Ook is er alom bijval geweest van politici en heeft de Tweede Kamer minister Ollongren opgedragen zich hard te maken voor de opheffing van EU vs Disinfo. Het is te hopen dat de EU in het vervolg meer oog heeft voor de uitingsvrijheid en zich verre houdt van het oordelen over de inhoud van publicaties in de media.

Door Emiel Jurjens en Jens van den Brink.
De auteurs van dit artikel zijn beiden advocaat bij Kennedy Van der Laan en hebben in die hoedanigheid de zaak tegen de EU behandeld namens GS Media, De Persgroep, The Post Online en Chris Aalberts.