Eindhoven wil lokale vliegtaks invoeren, tickets één euro duurder

Een voorstel daartoe van GroenLinks kreeg deze week steun van de meerderheid van de gemeenteraad. Het college van B en W bekijkt of de vliegtaks per 2019 kan worden ingevoerd. Om dat te bereiken zal Eindhoven de steun moeten krijgen van de twee andere aandeelhouders van de luchthaven, de provincie Noord-Brabant (net als de gemeente 24,5 procent van de aandelen) en de Schiphol Groep (51 procent).

Met die unieke stap sluit Eindhoven aan bij het groeiende sentiment onder gemeenten om 'iets' te doen tegen vervuilende economische activiteiten en niet te wachten op rijksbeleid. Zo stellen steeds meer gemeenten milieuzones in voor vervuilend verkeer en loopt Eindhoven met een vliegtaks vooruit op het kabinet. Dat zegt in het regeerakkoord zo'n taks eventueel in 2021 te gaan herinvoeren.

Geduld bij gemeenten op

Deze week besloot Maastricht naar Duits voorbeeld tot invoering van een milieuvignet. Net als bij de gemeentelijke milieuzones waarschuwt het rijk, regeringspartij VVD voorop, dat gemeenten niet zomaar eigen milieuheffingen moeten instellen. Maar bij veel gemeenten is het geduld op omdat het rijk talmt met maatregelen.

In het Eindhovense geval van de vliegtaks stemden VVD en D66 tegen. Onder meer omdat zo'n taks juridisch onhaalbaar zou zijn. Maar ook omdat die partijen verwachten, net als het kabinet, dat de luchtvaartindustrie zelf wel met maatregelen komt die de uitstoot van schadelijke stoffen verminderen. GroenLinks-fractievoorzitter Rik Thijs, de initiatiefnemer tot de motie, zegt dat hij dat geluid al te lang hoort. 'We leggen als stad netjes vast dat Eindhoven 1200 duizend ton minder CO2-uitstoot ambieert. Alleen al het opstijgend vliegverkeer hier is goed voor de helft.'

Eerst Europese afspraken maken

Luchtvaarteconomen -en juristen denken dat invoering van een lokale vliegtaks nog een hele opgave gaat worden. Maar Eindhoven is zeker niet kansloos, zegt luchtvaarteconoom Eric Pels van de Vrije Universiteit in Amsterdam. 'Als je zo'n bedragje ergens in je luchthaventarieven verwerkt, als toeristenbelasting of zoiets, staan de internationale regels het niet in de weg.' 

Initiatiefnemer Rik Thijs erkent dat zijn voorstel als 'symboolpolitiek' kan worden gezien, maar heeft daar geen boodschap aan. 'Een luchthaven wordt altijd als een regulier commercieel bedrijf neergezet dat je niet met heffingen lastig moet vallen. Onzin, onze luchthaven is in handen van een gemeente, een provincie en een bedrijf waar de Staat in zit.'

Een vliegtaks van één euro is heel bescheiden, zegt ook Thijs, die er aan toevoegt: 'Ik ben niet blind voor politieke en economische realiteit. Als we er een fors bedrag op willen leggen, komt de hele machinerie tegen een taks weer in beweging.'

Kortstondige taks na protest

Het kabinet kondigt in het regeerakkoord mogelijke invoering van een vliegtaks in, maar wil eerst Europese afspraken maken over het belasten van de luchtvaart. In 2008 kende Nederland kortstondig een vliegtaks die na een storm aan protest (reizigers zouden massaal voor vertrek vanaf buitenlandse luchthavens kiezen) vanuit de luchtvaartbranche weer binnen het jaar werd ingetrokken.

Mocht een vliegtaks worden heringevoerd dan denkt het kabinet aan een heffing van 7 euro op Europese vluchten en 40 euro op intercontinentale. Eindhoven wil en kan alleen een heffing opleggen aan vertrekkend verkeer. Dat zou op jaarbasis 2,5 miljoen euro opleveren. Die opbrengst moet naar het net opgerichte lokale Leefbaarheidsfonds.

Rik Thijs: 'Daarin zit nu 880 duizend euro. Voor olifantsgras en zo. Wij willen omwonenden van de luchthaven die overlast ervaren helpen. Zie onze opstelling als die van een maatschappelijk activistische aandeelhouder. Ik wil  wel eens zien hoe het met het maatschappelijk engagement gesteld is van de andere aandeelhouders van de luchthaven.'

De directie van de luchthaven heeft al laten weten ieder initiatief dat een bijdrage levert aan de vergroting van de leefbaarheid in de omgeving aan te moedigen. Om zich vervolgens af te vragen of een vliegtaks daarvoor 'het meest geëigende middel is'.