President Van der Bellen en conservatief bondskanselier Sebastian Kurz
Copyright 2018 The Associated Press. All rights reserved.

80 jaar na de "Anschluss" bij nazi-Duitsland worstelt Oostenrijk nog met die erfenis

De herdenking van de annexatie van Oostenrijk door het rijk van Adolf Hitler komt op een ogenblik dat in Wenen de uiterst-rechtse FPÖ in de regering zit. Oostenrijk voelt zich tegelijk slachtoffer en dader van het nazisme.

De Oostenrijkse president Alexander Van der Bellen ging tijdens een ceremonie vanmorgen in Wenen de kwestie niet uit de weg. "Oostenrijkers waren niet alleen slachtoffers, maar ook daders, vaak in leidende functies. Oostenrijk erkent zijn verantwoordelijkheid", zei hij. Van der Bellen is een voormalig groen politicus die twee jaar geleden tot president werd gekozen in plaats van zijn naaste rivaal, een kandidaat van de uiterst-rechtse FPÖ. 

Die partij zit sinds vorig jaar opnieuw in een regering met de conservatieve Volkspartij van kanselier Sebastian Kurz. De FPÖ wordt omschreven als een conservatieve en rechts-populistische partij, maar werd in de jaren 50 mee opgericht door voormalige nazi's en SS'ers. De huidige leiding neemt daar afstand van, maar dat overtuigt niet iedereen.

Wel heeft de regering onlangs plannen bekendgemaakt om in Wenen een monument op te richten voor alle 66.000 Oostenrijkse Joden die door het naziregime werden vermoord. De FPÖ van vandaag profileert zich niet als antisemitische partij, maar is wel gekant tegen migratie en staat erg kritisch tegenover de islam.

De intocht van nazileider Adolf Hitler in Wenen eind 1938.
1938 AP

80 jaar na de "Anschluss"

Vandaag is het precies 80 jaar geleden dat Duitse troepen ongehinderd Oostenrijk binnenreden en het land aanhechtten bij het Derde Rijk. Voor nazi-leider Adolf Hitler was dat persoonlijk erg belangrijk, want hij was geboren in Oostenrijk en nadien naar Duitsland verhuisd.

De Duitsers werden in Wenen overigens door een enthousiaste massa begroet, want het nazisme had er veel aanhang. Ook twijfelden veel Oostenrijkers over hun identiteit nadat hun land als een klein republiekje was overgebleven na het uiteenvallen van het Oostenrijks-Hongaarse rijk na de Eerste Wereldoorlog. Voor velen was de aansluiting bij Duitsland een logische zet. Andere Oostenrijkers zagen dat anders en probeerden zonder veel succes in het verzet te gaan. Onder meer de voormalige Oostenrijkse keizerin Zita had vanuit haar ballingsoord België contact met die groepen.

Nu was Oostenrijk voor de Anschluss (aansluiting bij Duitsland) ook al geen democratie meer. Sinds 1934 werd het land onder Engelbert Dolfuss en Kurt Schuschnigg bestuurd onder een austrofascisme, een lokale variant van het fascisme, maar zonder het antisemitisme van Hitler en tegen het streven naar aansluiting bij Duitsland. Na de Tweede Wereldoorlog werd Oostenrijk bezet door geallieerde troepen en in 1955 herrees het land als een onafhankelijke democratische republiek.

Meest gelezen