Hoe Rusland op cruciale onderdelen militair afhankelijk is van Oekraïne
Rusland is voor cruciale delen van zijn militaire materieel en expertise afhankelijk van Oekraïne. Een interventie kan dat niet geringe probleem in één klap oplossen.
De grootste en zwaarste kernraket ooit gebouwd, de Russische SS-18, wordt onderhouden door het Oost-Oekraïense Joesjmasj. Een van Ruslands belangrijkste raketten voor luchtgevechten, de R-27, wordt geproduceerd door Artem in Oekraïne. Ook voor veel transportvliegtuigen en gevechtshelikopters, zoals de Ka-52 'Alligator', is de krijgsmacht van supermacht Rusland afhankelijk van het kleine buurland: hun motoren worden gemaakt en onderhouden in de fabrieken van Motor Sich in Oost-Oekraïne.
Oekraïne is voor tal van zaken (gas) afhankelijk van Rusland. Weinig bekend in het Westen is dat voor een aantal cruciale onderdelen van het Russische wapenarsenaal het omgekeerde geldt. Maar liefst 81 procent van Ruslands nucleaire langeafstandsraketten zou niet inzetbaar zijn zonder de Oekraïense expertise.
Eenderde van de Oekraïense militaire export naar Rusland is 'uniek', constateerde het Londense Royal United Services Institute deze maand in een analyse van de defensierelatie tussen beide landen. Wat wil zeggen dat dit deel niet direct vervangen kan worden door productie in Rusland.
Militair ingrijpen
De Russische militaire afhankelijkheid van Oekraïne, na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, speelt ongetwijfeld een rol bij de besluitvorming in Moskou over een militair ingrijpen in Oost-Oekraïne. Met name voor het onderhoud en de modernisering van het strategische raketarsenaal moeten de Russen nu nog vertrouwen op Oekraïense deskundigheid. Met een interventie van Oost-Oekraïne komt een groot deel van de betrokken wapenfabrieken in handen van Moskou.
De Russische afhankelijkheid kan president Poetin anderzijds juist ook manen tot voorzichtigheid en tot het zoeken naar een vreedzame oplossing, zeggen deskundigen. Ruslands afhankelijkheid van de geavanceerde Oekraïense rakettechnologie, 23 jaar na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, moet hem enorme kopzorgen geven. Een van de belangrijkste Sovjet-instituten voor het ontwerpen van langeafstandsraketten (Joesjnoje), stond na 1991 ineens in de onafhankelijke republiek Oekraïne. Slechts een handvol Amerikaanse en Russische centra kan zich meten met hun expertise, aldus de Amerikaanse denktank Nuclear Threat Initiative.
Belangrijke intercontinentale raketten, zoals de SS-18, werden geproduceerd in de Joesjmasj-fabriek in het oostelijke Dnepropetrovsk. Poetin sloot in 2008 een overeenkomst met Kiev om de levensduur van de SS-18 te verlengen tot na 2020. Rusland heeft nog 46 van deze raketten, op een totaal van 311 strategische raketten. Eén SS-18 kan bij een aanval op de VS meerdere doelen tegelijk verwoesten - de raket, die tien kernwapens vervoert, kreeg van de NAVO niet zomaar de bijnaam'Satan'.
Navigatiesystemen uit Charkov
Ook voor andere atoomraketten kan Rusland niet zonder Oekraïne. De SS-19 en de SS-25 vliegen net als de SS-18 met navigatiesystemen van Khartron uit Charkov. Het Oekraïense bedrijf Motor Sich somt op zijn website trots de talloze Russische helikopters en transporttoestellen op die vliegen met hun motoren. In totaal gaat het om zeven typen militaire helikopters, waaronder de Mil Mi-28 antitankheli en de transporthelikopter Mil Mi-17.
Zonder de motoren van Motor Sich zou de Russische luchtmacht cruciale operaties niet kunnen uitvoeren, zoals de ondersteuning van gevechtseenheden. Ook de bevoorrading en de verplaatsing van troepen is kwetsbaar. Een van de grootste transporttoestellen van de Russen, de Antonov-124 Ruslan,wordt samen met Oekraïne geproduceerd en gemoderniseerd.
Moskou heeft diverse malen laten weten de afhankelijkheid van Oekraïne te willen verminderen. Maar het is een heidens karwei. 'We kunnen volledig onafhankelijk zijn van de Oekraïners als we de hele strategische raketmacht en de luchtmacht voorzien van eigen wapens', zei vicepremier Sergei Ivanov in 2009. Dat zou echter vele miljarden gaan kosten en veel tijd in beslag nemen - als het al haalbaar is.
Overschrijden nieuwe rode lijn
Met een militaire interventie in Oost-Oekraïne valt hetzelfde doel sneller en goedkoper te verwezenlijken. Door de Krim te annexeren is Rusland reeds een grens overgegaan en wellicht denkt Poetin dat het overschrijden van een nieuwe rode lijn niet veel uitmaakt, taxeert de Russische expert Igor Soetjagin, verbonden aan het Londense defensie-instituut. Sancties zijn er immers al en die zullen niet zomaar verdwijnen, verwacht hij.
Dus waarom zou president Poetin, die lijn doortrekkend, niet nog meer van zijn wensen proberen te realiseren en doorgaan met het uitrollen van het Krim-scenario in andere delen van Oekraïne?
